چگونه به مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی کمک کنیم؟

به گزارش خبرنگار بهداشت و درمان خبرگزاری آنا،   مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی معمولاً سابقه‌ روابط شدید، اما پرآشوب دارند که معمولاً آرمانی‌کردن مفرط دوستان یا معشوق‌ها را شامل می‌شود اما بعداً به‌سرخوردگی و ناامیدی می‌انجامد. خشم شدید و نشانه‌های بی‌ثباتی عاطفی و اقدام‌های مکرر به خودکشی ویژگی‌های مهم این اختلال است.

بی‌ثباتی عاطفی آنان همراه با سطح بالای تکانش‌گری، اغلب به رفتارهای خود ویرانگری مانند (رانندگی بی‌باک) منجر می‌شود. اقدامات خودکشی، اغلب به شکل فریبکارانه، بخشی از تصویر بالینی این اختلال است. بااین‌حال، این‌گونه اقدامات همیشه فریبکارانه نیستند. جرح خویشتن، ویژگی دیگر این اختلال است. رفتار صدمه‌زدن به خود، با رهایی‌یافتن از اضطراب یا ملالت ارتباط دارد.

این افراد، حساسیت زیادی به شرایط محیطی دارند. آنان ترس‌های شدید مربوط به طرد و رهاشدگی و خشم نامناسب را، حتی در حین مواجهه با یک جدایی کوتاه‌مدت واقع‌گرایانه و یا هنگامی‌که تغییرات غیرقابل اجتناب در نقشه‌ها پیش‌ می‌آید، تجربه می‌کنند.

این افراد ممکن است بر این باور باشند که رهاشدگی یا طرد به‌طور تلویحی به این معناست که آنان «بد» هستند. این ترس‌های رهاشدگی، با عدم تحمل تنهایی و نیاز به بودن با دیگران رابطه دارد. کوشش‌های بی‌وقفه‌ آنان برای اجتناب از طرد و رهاشدگی، ممکن است شامل اعمال تکانشی همچون آسیب‌زدن به خود یا رفتارهای انتحاری باشد.

تشخیص افتراقی

اختلال شخصیت مرزی، اغلب با اختلال‌های خُلقی به‌طور هم‌زمان رخ‌ می‌دهد و هنگامی‌که ملاک‌های هر دو اختلال مطابقت کنند، می‌توان هر دو تشخیص را مطرح کرد. چون جلوه‌ مقطعی اختلال شخصیت مرزی ممکن است شبیه یک دوره اختلال خلقی باشد، متخصص بالینی نباید صرفاً بر مبنای تصویر مقطعی و بدون داشتن اطلاعات مستندی که نشان‌دهنده این الگوی رفتاری باشد، تشخیص اختلال شخصیت مرزی را مطرح کند.

علل اختلال شخصیت مرزی

در مورد علل این اختلال شخصیت به عوامل ژنتیک و مغزی و علل اکتسابی یا تجارب ناشاد در دوران کودکی اشاره شده است که به نظر برخی روان‌شناسان هر دو عامل و تعامل آن در ایجاد این اختلال نقش دارد. اما نقش تجارب دوران کودکی خصوصاً سه سال اول عمر بسیار مهم است. بی‌ثباتی مادر به دلائل مختلف، طرد کودک و عدم وجود دلبستگی امن در دوران کودکی، درگیری بین والدین، تنبیه کودک و بی‌توجهی به احساسات او، طلاق والدین، والدین گرفتار و ناسازگار و...از علل اصلی این اختلال شخصیت است.

۷ ویژگی افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی عبارتند از:

۱- روابط متزلزل
افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، دارای روابطی ناپایدار با خانواده، فامیل و دوستان خود هستند. این افراد ممکن است سریعاً علاقه شدیدی به یک فرد پیدا کنند و ناگهان از آن شخص متنفر شوند. هر گونه جدایی و یا تغییر در برنامه مورد انتظار، می تواند واکنش شدید و احساس طرد را در بیمار مبتلا به اختلال شخصیت مرزی ایجاد کند. هنگامی که این افراد به چیزی و یا کسی علاقه داشته باشند و آن چیز و یا آن کس از پیش آنها برود، احساس پوچی و انزوا می کنند.

۲- رفتارهای پرخطر
پول خرج کردن بی‌رویه یکی از رفتارهای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی است. روابط جنسی نامناسب، پرخوری و یا رانندگی کردن خطرزا از رفتارهای پرخطر این افراد است. این رفتارها از تصور ضعیف فرد از خودش ناشی می‌شود.

۳- زیاده‌روی در مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی
این افراد برای فرار از مشکلات و یا آرام شدن، به مواد مخدر و مشروبات الکلی رو می‌آورند. برای کنترل بهتر علائم این اختلال، همه این موارد باید درمان گردند.

۴- خشم بی‌جا
شرایط خارج از کنترل و یا ناچیز می‌تواند افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی را بسیار خشمگین کنند. برای مثال اگر والدین و یا همکاران برای مدت کوتاهی، به فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی اعتنا نکنند، این فرد از احساس طرد و انزوا، بسیار خشمگین می‌شود.

۵- آسیب رساندن به خود
فرد مبتلا به این اختلال می‌تواند دارای علائم خطرناکی باشد و مشکلاتی را در ارتباط با تصویر بدن خود و عزت نفس داشته باشند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی به خودشان صدمه می‌زنند، مثل بریدن بدن خود با چاقو. حتی ممکن است فکر خودکشی کنند، در این صورت باید فوراً به روانپزشک مراجعه کنند.

۶- احساس پوچی
هنگامی که این افراد به چیزی و یا کسی علاقه داشته باشند و آن چیز و یا آن کس از پیش آنها برود، احساس پوچی و انزوا می‌کنند و توانایی مقابله کردن با این احساس را ندارند. علائم اختلال شخصیت مرزی می‌واند شامل احساس بی‌ارزشی، بی‌عشقی و پوچی باشد. یک درمان جدید به نام رفتار دیالیکتیکی می‌تواند برای افراد مبتلا مفید باشد.

۷- ترس از تنها ماندن
خشم و ترس شدید در این افراد از تنها ماندن سرچشمه می‌گیرد. این افراد حتی اگر تجسم کنند که تنها هستند، دچار ترس و عصبانیت می‌شوند. ترس از تنها بودن، یک مشکل جدی در روابط خانوادگی ایجاد می کند.

چگونه می‌توان به افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی کمک کرد؟

چندین روش موثر برای درمان این اختلال وجود دارد.

دارو درمانی شامل: داروهای ثابت‌کننده خلق و خو، داروهای ضدجنون و ضد افسردگی می‌توانند این علائم را کنترل کنند. روش‌های مختلف مشاوره و درمان شامل روان‌درمانی و درمان جدید که به نام رفتار دیالیکتیکی خوانده می‌شود نیز می تواند برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مفید باشد و بیماری آنها را کنترل کند.

درمان‌های گروهی نیز می‌تواند باعث شود افراد رفتارهای خوب را جایگزین رفتارهای بد کنند و به همسالان و دیگر بیماران نیز این کار را یاد دهند.

چگونه به مبتلایان به اختلال شخصیت مرزی کمک کنیم؟

کنترل و مقابله با تغییرات خلقی روزمره که برای تمام افراد اتفاق می‌افتد، دشوار است. اما این تغییرات در افرادی که دچار اختلال شخصیت مرزی هستند به دلیل شدت و طول مدت آن از اهمیت و حساسیت بیشتری برخوردار است. اختلال شخصیت مرزی احساسات، روابط و فعالیت‌های فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از جمله تغییراتی که در این افراد اتفاق می‌افتد شامل رفتارهای خودآزاردهنده، تجربیات شدید احساسی، اقدام و یا تهدید به خودکشی و بروز رفتارهای تکانشی است که ناشی از عدم توانایی در کنترل عواطف است.

مهارت‌های مقابله و کنترل نشانه های اختلال شخصیت مرزی کدام اند؟

با توجه به اینکه اختلال در تنظیم احساسات از ویژگی‌های بارز اختلال شخصیت مرزی است اغلب روش‌های درمانی بر اساس آموزش مهارت مقابله با احساسات و هیجانات بسیار شدید و غیرقابل کنترل برنامه‌ریزی می‌شوند. در این روش فرد آموزش می‌بیند تا به روش سالمتری به مقابله با احساسات خود بپردازد.

دراینجا به برخی از روش‌هایی که می‌تواند به کنترل این علائم کمک کند، اشاره شده است.

فرد باید آموزش‌های مقابله‌ای را یاد بگیرد؛
احساسات خود را با روش‌های مختلف نشان دهند مانند گوش دادن به موسیقی، نقاشی و نوشتن؛
انجام فعالیت‌های آرامش‌بخش؛
یادگرفتن مهارت های حل مسئله؛
تعیین اهداف قابل دسترس و واقع‌بینانه؛
دوش آب گرم؛
برنامه‌ریزی منظم و عمل به آن؛
گوش دادن به موسیقی که برخلاف احساسات و هیجانات تکانشی شما باشد.
در تماس بودن با یک فرد حمایت‌کننده که در زمانی که به کمک او نیاز داشتید به صحبت‌های شما گوش دهد.
انجام ورزش منظم؛
افسردگی و مراقبت از سالمند.
مهمترین نکته برای افرادی که به اختلال شخصیت مرزی مبتلا هستند این است که بدانند به مرور زمان و با صبر می تواند  بسیاری از این علائم را بهبود دهد.

ما به‌عنوان مراقب و پرستار بیمار دارای اختلال شخصیت مرزی باید به چه نکاتی توجه کنیم؟

آگاهی خود را افزایش دهید
افزایش آگاهی شما به عنوان مراقب از علائم و نشانه‌ها و پیش‌آگهی این اختلال به شما کمک می‌کند تا درک درست‌تری از این بیماری داشته باشید و بتوانید به فرد کمک کنید.

احساسات آن‌ها را تأیید کنید
افرادی که به اختلال شخصیت مرزی مبتلا هستند در بروز واکنش و احساسات خود بسیار شدید عمل می کنند که این حالت در سایرین دیده نمی‌شود. در چنین شرایطی سعی نکنید با آنها در مورد غیرواقعی و یا غیرمنطقی بودن احساساتشان صحبت کنید. برای آنها این احساسات کاملاً واقعی است. درنتیجه مقابله با احساسات آن‌ها بسیار دردناک است. پس سعی کنید به عنوان مراقب و پرستار و یا دوستان او احساسات او را درک کنید. گوش دادن با صبر و احترام به صحبت‌های آن‌ها مهمترین و اصلی‌ترین روش در روند درمانی به شمار می‌رود.

پیام خود را ساده کنید
نگرش و افکار افرادی که دچار اختلال شخصیت مرزی هستند، می تواند ارتباط آن‌ها را با سایرین تحت تأثیر قرار دهد. آنها ممکن است که از صحبت‌های شما سوء برداشت کنند و این موضوع مانع از شکل‌گیری ارتباط شما با آنها خواهد شد. در نتیجه سعی کنید منظور خود را کاملاً روشن و بدون طعنه عنوان کنید.

آنها را به مسئولیت‌پذیری تشویق کنید
افراد دارای این اختلال می‌توانند مسئولیت‌پذیر باشند و به اهدافی که در نظر دارند دست پیدا کنند. اما باید در این کار به آن‌ها فرصت بیشتری بدهید. تشویق کردن این افراد به انجام مسئولیت‌هایی که برایشان در نظر گرفته‌اید می‌تواند هدیه‌ای بزرگ برای آنها باشد. از سوی دیگر باید در مقابل عواقب کارهای خود نیز با مسئولیت‌پذیری رفتار کنند و در صورت نیاز از اطرافیان و مشاوران خود کمک بخواهند. این به معنای رها کردن آنها در مقابله با مشکلات نیست بلکه برای دادن احساس ارزشمند بودن به آنها است.

مرزهای مشخصی را در نظر بگیرید
به دنبال ایجاد مهارت مسئولیت‌پذیری در افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی باید علاوه بر فراهم کردن بستری مناسب برای فعالیت های آنها محدوده‌ای را نیز برایشان تعیین کنید تا از بروز حوادث و خطرات احتمالی پیشگیری کنید. به این ترتیب فرد نسبت به فعالیت‌های خود پاسخگو بوده و به ایجاد رابطه مثبت کمک می کنید.

در ابتدا ممکن است در تعیین مرزها با مخالفت روبه‌رو شوید اما سعی کنید با آرامش و احترام و ارائه پیشنهادهایی که برای او مفید هستند به مرور زمان او را به رعایت حدود تشویق کنید.

تهدید به خودکشی و آسیب به خود را نادیده نگیرید
به هیچ عنوان تهدید به خودکشی و یا آسیب به خود را در این افراد نادیده نگیرید. ۱۰% افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی با خودکشی به زندگی خود پایان می‌دهند و ۸۰ درصد این افراد اهداف خودکشی خود را به دیگران اعلام می کنند.

خبرنگار: قاسم شجاع

انتهای پیام/۴۰۷۶/پ