لزوم سیاست‌گذاری در تصحیح و تسهیل نقش‌آفرینی مؤثر و کارآمد زنان

گروه استان‌های خبرگزاری آنا- دانشگاه آزاد اسلامی، دفتر امور زنان و خانواده را ۲۷ شهریور ۱۳۹۷ -که تا قبل از آن با عنوان «شورای زنان فرهیخته» فعالیت داشت- تشکیل داد و نفیسه فیاض‌بخش با حکم دکتر محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه به‌عنوان مشاور ریاست دانشگاه در امور زنان و خانواده و رئیس کارگروه ویژه این امور منصوب شد تا دانشگاه باهدف تبیین جایگاه شایسته زن تراز اسلام در راستای پیشبرد منویات مقام معظم رهبری مبنی بر حفظ و تقویت بنیان خانواده برای هدایت و حمایت از سرمایه‌های ارزشمند گامی مؤثر و سازنده بردارد.

دفتر امور زنان و خانواده دانشگاه آزاد اسلامی چهار هدف عمده؛ مسئله‌شناسی زنان در جامعه ایران، پژوهش در حوزه زنان و خانواده، تربیت کادر بانوان متخصص و موردنیاز جامعه در راستای تحقق دانشگاه اسلامی و توسعه و تعالی کشور و تبیین وضعیت زنان ایرانی و تحولات آینده را دنبال می‌کند و در چشم‌اندازی پنج‌ساله وظایف و اهداف خود را بر مبنای آموزه‌های اسلامی و با توجه به راهبرد سند دانشگاه اسلامی پایه‌گذاری کرده و بر همین اساس به‌دنبال بازیابی هویت و جایگاه اصلی یک زن تراز اسلام در ابعاد مختلف فردی، خانوادگی، معنوی، اجتماعی و علمی بوده و از طرف دیگر وظایف اصلی یک زن را به‌عنوان کانون حیات‌بخش جامعه فراموش نکرده است.

نفیسه فیاض‌بخش مشاور رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در امور زنان و خانواده و رئیس کارگروه ویژه این امور سال گذشته به‌منظور برداشتن گام‌های مؤثر درزمینهٔ زن و خانواده، نمایندگان استان‌های دانشگاه آزاد اسلامی را به‌عنوان مسئول دفتر امور زنان و خانواده در هر استان منصوب کرد.

گروه استان‌های خبرگزاری آنا به‌منظور پیگیری اهداف دفاتر امور زنان و خانواده دانشگاه آزاد اسلامی در استان‌ها و تشریح ظرفیت‌ها و فعالیت‌های حوزه زنان و خانواده و چالش‌های این حوزه با مسئولان مربوط گفت‌وگو کرده است که در این سلسله گفت‌وگوها و در این شماره گفت‌وگو با شیوا مداحیان مسئول امور زنان و خانواده دانشگاه آزاد اسلامی استان کرمان را می‌خوانیم.

آنا: آسیب‌های و چالش‌های حوزه زنان و خانواده در جامعه کنونی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

مداحیان: زنان از دیرهنگام در صحنه‌های اجتماعی حضور داشته‌اند؛ اما سهم‌شان از این صحنه‌ها و ترکیب نقش‌های مورد پذیرش توسط آنان، تحولات بسیار داشته است. این تحولات همراه با شتاب توسعه‌یافتگی و منجر به دگرگونی ضروریات و اولویت‌ها شده است و سبب شده در دهه‌های گذشته، مشارکت زنان در فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، تأثیرپذیری زنان از این مشارکت و تأثیری که از این طریق بر توسعه کشورهایشان می‌گذارند، مورد توجه بسیاری از محققان، مراکز مطالعاتی و نهادهای تصمیم‌گیری قرار گیرد.

امروزه، نقش مؤثر زنان در مقابله با تهاجم‌ فرهنگی و پیشگیری از انحرافات اجتماعی بر کسی پوشیده نیست، زنان در فرهنگ‌سازی، نقشی کلیدی دارند و همین نقش مؤثر موجب شد که نوک‌تیز حمله دشمن در جهانی‌شدن و استحاله فرهنگی متوجه زنان جامعه شود، همان‌گونه که زنان قادر به سازندگی خانواده و جامعه هستند به همان نسبت، توان تخریب آن‌ها را دارند و طبیعی است که زنان جامعه از عمده‌ترین و تأثیرگذارترین عناصر تمدن‌سازی به شمار آیند، بر این اساس؛ نمی‌توان زنان را صرفاً کمک دهنده‌های ثانویه یا پشتوانه مردان در تحقق اهداف جامعه به شمار آورد؛ بلکه باید خودشان را گروهی فعال و با ظرفیت‌های مهم و بی‌بدیل در این عرصه محسوب کرد.

آنا: درباره ظرفیت زنان و خانواده در استان کرمان و نقش دانشگاه آزاد اسلامی بگویید.

مداحیان: ازآنجایی‌که یکی از ارکان و عناصر بنیادین تحول در هر جامعه، نهاد خانواده و نیز نقش زنان - هم در نسبت با این نهاد و هم در نسبت با کلیت جامعه - هست، تحلیل نقش زنان از این منظر، مهم و قابل‌ تأمل است. اهمیت مسئله‌مندی حوزه زن و خانواده به اشکال مختلف در بیانات مقام معظم رهبری مورد تأکید قرار گرفته است، در استان کرمان، طبق مستندات موجود (سال ۱۳۹۹) درصد آمار زنان تحصیل‌کرده بیشتر از سایر استان‌هاست که البته عارضه جانبی نیز مانند کاریابی و تناسب مشاغل با تحصیلات از دیگر پیامدهای آن است.

فرصت‌سازی و حمایت‌های انجام‌شده توسط مسئولان از حوزه زنان در استان کرمان، موجب شده زنان فعال در این استان در حوزه‌های مختلف، حائز کسب رتبه‌های خوبی در سطح کشوری باشند. اعطای تسهیلات به زنان کارآفرین روستایی، برگزاری ادواری جشنواره‌های صنایع‌دستی و عرضه محصولات بومی، طرح‌واره جهش حرکت (جهش تولید) و طرح کمند... ازجمله طرح‌های در حال اجرا یا در دستور کار در استان کرمان است.

دانشگاه آزاد اسلامی نیز به‌عنوان یکی از متولیان فرهنگی و آموزشی در کشور و در استان کرمان، درباره تعلیم و آموزش و مهارت‌افزایی بانوان توانمند در اشکال مختلف، موجد فرصت بوده و با مشارکت‌خواهی از زنان فرهیخته به‌عنوان تصمیم‌گیرندگان در امور راهبردی و تعاملی دانشگاه، نقش‌آفرینی بانوان را در عرصه‌های اجتماعی رقم‌زده است.

آنا: برنامه‌های دفتر امور زنان و خانواده  استان کرمان را برشمارید.

مداحیان: در سطح دانشگاه، این برنامه‌ها مشتمل بر برگزاری کارگاه‌های مهارت‌افزایی و بینش‌افزایی (بینش مطهر) در حوزه زنان، پیاده‌سازی و اجرای طرح واحد حامی مادر، برگزاری مسابقات ورزشی نمایشگاه‌های ادواری کتاب و حجاب و پوشش اسلامی، خدمات مشاوره‌ای در حوزه زنان (با حضور استادان خبره و برجسته در این عرصه) است.

رشد و اندیشه‌ورزی مبتنی بر عقلانیت، آگاهی و هوشمندی، علم، معنویت و اخلاق در زنان ضرورت دارد تا بتوان از هر فرد در جامعه، یک سرمایه انسانی و سربازی برای جبهه‌های علمی، فرهنگی و اقتصادی ساخت.

برگزاری دوره‌های توانمندسازی در راستای ارتقای کیفیت زندگی زنان و تحکیم بنیان خانواده، حمایت مالی و ... از پویش‌های مردمی (با محور مسائل حوزه خانواده) در فضای مجازی توسط دانشگاه از قبیل ساخت مسکن در مناطق محروم و کم برخوردار استان، توسط دانشگاه آزاد اسلامی کرمان از دیگر برنامه‌های دفتر امور زنان و خانواده دانشگاه آزاد اسلامی استان کرمان است.

آنا: راهکارها و پیشنهادهای شما برای رفع مشکلات و معضلات حوزه زنان و خانواده چیست؟

مداحیان: زنان به‌واسطه نقش و جایگاه تربیتی در «خانواده» و نیز نقش کلیدی در مناسبات اجتماعی در تغییر ارزش‌ها، باورها و رفتارها در جامعه اثرگذارند. خانواده از مهم‌ترین عناصر نظام اجتماعی و جامعه مدنی است که با توجه به اهمیت مطلب، می‌طلبد در سیاست‌گذاری‌های کلان و راهبردی کشور این مهم دیده و به آن پرداخته شود.

نگرش دستگاهی، درک روشنی از تأثیر متقابل سیستم فرعی خانواده و جامعه را بر یکدیگر و بر محیط ارائه می‌دهد، به‌ویژه زنان و مادران یک نقش اساسی و محوری در خانواده‌ دارند و مهم‌ترین رسالت آنها تربیت فرزندان است، تربیتی اسلامی و ایرانی که بتوانند در برابر تمام هجمه‌های فرهنگی دشمنان در تمام عرصه‌ها ایستادگی کند.

امروزه انکار وجود فضای مجازی و تأثیر آن را بر سبک زندگی مردم به‌هیچ‌وجه نمی‌توان نادیده گرفت به‌خصوص اینکه نوک تمام تیرها به سمت اسلام، سبک زندگی اسلامی و ویران کردن بنیان خانواده است. درباره جایگاه والای زن، تعبیر معمار کبیر انقلاب، امام‌خمینی (ره) که می‌فرمایند: اگر زن‌های انسان‌ساز از ملت‌ها گرفته شوند، ملت‌ها به شکست و انحطاط خواهند رسید، مطالبه‌گری در حوزه زنان و اینکه تحقق حقوق زنان تا زمانی که مطالبه‌گر نباشند به انجام نمی‌رسد، امری بدیهی است.

آنا: رویکردهای مدنظر دفتر امور زنان و خانواده در دانشگاه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

مداحیان: در دانشگاه آزاد اسلامی کرمان، ابتدای مسیر شکل‌گیری تشکل خاص «دفتر امور زنان و بانوان» هستیم و ارزیابی عملاً در انتهای هر فرایند و یا در طول آن مسیر قرار دارد و نیازمند حمایت مسئولان دانشگاه از فعالیت‌های حوزه امور بانوان و بسط نظام‌مند آن هستیم و این دفتر عموماً با رویکرد مشورتی- مشاوره‌ای به‌عنوان یکی از بازوهای توانمندسازی بانوان و تحکیم بنیان خانواده در استان کرمان فعالیت می‌کند.

آنا: ارزیابی شما از طرح تعالی درس دانش خانواده در دانشگاه آزاد اسلامی چیست؟

مداحیان: طرح تعالی درس دانش خانواده در دانشگاه آزاد اسلامی که مشخصاً بر اساس سند اسلامی شدن دانشگاه‌هاست، توأمان بر ابعاد فرهنگی و تربیتی تأکید کرده و روابط سالم و اخلاقی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی، در فضای دانشگاه را در کانون توجه قرار داده است، اجرای آن راهگشا در حوزه اندیشه‌ورزی و تعاملات منطقی و مبتنی بر آموزه‌های اسلامی در بستر دانشگاه و گونه‌ای فرهنگ‌سازی در این باب است.

آنا: نقش دانشگاه آزاد اسلامی در بالابردن سطح علمی زنان جامعه چگونه بوده است؟

مداحیان: انتقال فرهنگ‌ها و تمدن‌ها و حفظ اصول و عناصر اصلی یک تمدن و فرهنگ در یک جامعه و انتقالش به نسل‌های پی‌درپی به برکت خانواده انجام می‌گیرد و مادران نقش پررنگ‌تری در این امر دارند؛ بنابراین ضروری است که نهادهای متولی امر تربیت و پرورش (من‌جمله دانشگاه آزاد اسلامی) در جامعه، این روش‌ها و شیوه اجرای مناسب آن‌ها را به مادران آموزش دهند.

آنا: استفاده از فضای مجازی تا چه اندازه در حیطه فعالیت زنان و خانواده مؤثر بوده و هست؟

مداحیان: همان‌گونه که گفتم امروزه انکار وجود فضای مجازی و تأثیر آن را بر سبک زندگی مردم به‌هیچ‌وجه نمی‌توان نادیده گرفت، فضای مجازی یکی از بسترهای فرهنگی است که می‌تواند در تربیت نسل جدید و فرهنگ‌سازی، همپای مراکز آموزشی و یا نهاد خانواده نقش‌آفرین و کارساز باشد که بسته به شیوه نگریستن و کاربری آن، برداشت‌ها از آن می‌تواند به‌صورت‌های مختلف باشد.

در حوزه زنان، فضای مجازی، تسهیل‌گر فعالیت بانوان و پیش‌ران در تبادل اطلاعات و تعاملات بیشتر است. بهره‌برداری کلیشه‌ای از حقوق زنان، پورنو گرافی( هرزه‌نگاری)، مبارزه باحجاب، ترویج مصرف، مد و آرایش، تشویق به مشارکت اجتماعی معطوف به لاابالی‌گری، اختلال در وضعیت ازدواج، فرزندآوری و مادری به‌واسطه محوریت آزادی جنسی  که در برخی از رسانه‌های معاند و فضای مجازی دیده می‌شود، آن روی دیگر سکه است که اهمیت توجه ویژه به این عرصه را یادآور می‌شود.

آنا: و کلام آخر ...