صرفه‌جویی در مصرف انرژی؛ شاید وقتی دیگر

گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ اول خرداد در تقویم ملی به‌عنوان روز بهره‌وری و بهینه‌سازی مصرف نام‌گذاری شده است. در این راستا، انرژی به‌عنوان زیرمجموعه‌ای از نظام اقتصادی و اجتماعی تأثیــر بسزایی بر فرآیند توسعه اقتصادی دارد. اهمیت اقتصادی بخش انرژی به‌علت ایجاد اشتغال، افزایش درآمدهای ناشی از مبادلات تجاری انرژی، نقش عمــده آن در بخش‌های تولید و خدماتی و ایجاد تعاملات گسترده اقتصادی، سیاسی و... است.

به‌رغم وجود قوانین و آیین‌نامه‌های متعدد در حوزه انرژی در صنعت ساختمان هدررفت انرژی در کشور ما بسیار زیاد است. یکی از دلایل عمده هدررفت انرژی در بخش ساختمان است. این مسئله را از دوجنبه می‌توان بررسی کرد. نخست اینکه معماری و نحوه طراحی ساختمان در هدررفت و یا کاهش مصرف انرژی نقشی بسزا دارد.

شاهد هستیم که طراحان شهری و معماران به‌ندرت در مراحل انتخاب برای تعیین موقعیت و محل یک طرح در بافت شهری در مقام تصمیم‌گیری قرار دارند. باید روش‌های همسازکردن معماری با طبیعت و محیط‌زیست مدنظر قرار گیرد که اهدافی را به‌دنبال دارد. به‌طور مثال می‌توان در این راستا به استفاده از منابع تجدیدپذیر و پاک، استفاده مناسب از شرایط اقلیمی هر منطقه، توجه به بستر طرح و … اشاره کرد که بی‌توجهی به تمام این موارد را می‌توان در هدررفت انرژی مؤثر دانست.

از سویی دیگر باید مسئله هدررفت انرژی را از منظر قوانین و مقررات مورد بررسی قرار داد؛ اگرچه بعضی از مباحث مقررات ملی ساختمان (از جمله مبحث ۱۹) را می‌توان در راستای صرفه‌جویی در مصرف انرژی بسیار مهم دانست، اما متأسفانه با موانعی در اجرا روبه‌رو هستند که می‌تواند به‌عنوان یکی از دلایل هدررفت انرژی مطرح باشد.

هرچند تدوین مقررات ملی ساختمان و یا قراردادن در شرایط محیطی و منطقه‌ای کشور بر اساس چک لیست‌های استاندارد LEED را می‌توان فرصت‌هایی در حوزه ساختمان سبز در کشور دانست؛ اما عواملی مانند بالا بودن هزینه ساخت ساختمان سبز، افزایش قیمت تمام شده هنگام خرید، سرمایه زیاد اولیه، نبود نظارت دقیق در اجرا، نداشتن استاندارد مناسب در صنعت ساختمان، نبود صنعت نوین ساخت در صنعت ساختمان، روند کند ارتقای استانداردهای شفاف ساخت‌وساز در بخش مصرف انرژی، روند کند ارتقای سطح کیفی اجرا توسط پیمانکاران، نبود آیین‌نامه مناسب در بخش ساختمان، اطلاع‌رسانی نامناسب درباره مسئله ساختمان سبز، نبود استقبال زیاد از ساختمان سبز در ساختمان‌های مسکونی را می‌توان از نقاط ضعف در حوزه ساخت ساختمان سبز دانست.

توجه به این مسئله ضروری است که اصلاح الگوی مصرف نیاز اساسی توسعه و حفظ محیط‌زیست است. باید الگوهای مطرح برای تعیین الزامات بهره‌وری انرژی در ساختمان را مدنظر قرار داد به‌گونه‌ای که در آن، چرخه حیات در کل طول عمر مفید ساختمان و نیز کارایی انرژی و پایداری مورد توجه باشد.

ذکر این نکته نیز ضروری است که انرژی، زیرمجموعه‌ای از نظام اقتصادی و اجتماعی است که تأثیر عمده‌ای بر فرآیند توسعه اقتصادی می‌گذارد. با توجه به اینکه امروزه مدل‌ها به ابزاری استاندارد برای برنامه‌ریزی انرژی تبدیل شده‌اند مرور و بازبینی مدل‌سازی انرژی می‌تواند طراحان، محققان و سیاست‌گذاران مسائل انرژی را به‌طور گسترده در انجام فعالیت‌های خود یاری رساند و استفاده از این مدل‌ها منجر به توسعه برنامه‌ریزی‌های مربوط به عرضه و انتقال انرژی و پیش‌بینی و بهینه‌سازی منابع انرژی شود.

در کشورهای توسعه‌یافته نیز رویکرد توجه به بهینه‌سازی مصرف انرژی و نیز ساختمان سبز و پایدار در صنعت ساختمان همواره مدنظر است و مقررات و قوانین بسیاری در این زمینه می‌توان برشمرد. آنچه مسلم است اینکه ازآنجاکه با پیشرفت صنعت نیاز به بهره‌برداری از منابع طبیعی نیز بیشتر شده؛ به‌نحوی‌که بهره‌برداری غیرمنطقی از منابع طبیعی منجر به نابودی آن‌ها شده و برای ادامه زندگی در این چرخه احتیاج انسان به انرژی بیشتر شده است؛ بنابراین مدیریت در مصرف انرژی مورد تأکید است. منشأ ساختمان سبز نیز فرایندی برای احداث ساختمان‌های سازگار با محیط‌زیست و حفظ انرژی بوده که متأسفانه میزان توجه به پایداری ساختمان‌ها از نظر میزان مصرف انرژی در ساخت‌وسازهای ایران بسیار ناچیز است.

در شرایط امروز جامعه ما، بی‌شک از راه‌های کاهش نیاز انرژی ساختمان‌ها را می‌توان در چگونگی طراحی ساختمان، چگونگی بهره‌گیری از سیستم‌های منطبق بر ذخیره‌سازی انرژی، بازیافت انرژی و چگونگی استفاده از تجهیزات با بازدهی انرژی بالا در صنعت ساختمان مدنظر قرار داد. همچنین علاوه بر رویکرد اجزای ساختمانی، ضرورت توجه به چرخه حیات انرژی نیز مهم است. در این راستا نباید الگوهای کارآیی ساختمان و الگوهای اقلیمی مؤثر در آن مورد غفلت قرار گیرد. درواقع باید با درنظرگرفتن میزان انرژی سالانه مورد نیاز ساختمان به‌عنوان یک پیشران کلیدی، بتوان آینده‌پژوهی توسعه پایدار کشور را مورد مطالعه قرار داد و این موضوع می‌تواند در توسعه برنامه‌ریزی‌های مربوط به عرضه و انتقال انرژی و پیش‌بینی و بهینه‌سازی منابع انرژی مؤثر واقع شود.

طاهره نصر، عضو شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور و دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز

انتهای پیام/۴۰۶۲/پ