ارتباط پیچیده مغز و ریه/ آلزایمر در کمین بیماران تنفسی

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، ریه‌ها نقش بسیار مهمی در فرایند زیستی انسان دارند. به هر حال، آنها اکسیژن مورد نیاز قسمت‌های مختلف بدن را تأمین می‌کنند. اگر به یکی از به بیماری‌های انسداد ریوی مبتلا باشید، ریه‌های شما هوای کمتری نسبت به حالت طبیعی دریافت می‌کند. این مسئله می‌تواند به صورت علائمی همچون تنگی نفس، سرفه و گرفتگی قفسه سینه بروز پیدا کند. اما مشکلات ریوی چه تأثیری بر عملکرد مغز دارد؟ آیا با کاهش اکسیژنِ دریافتی، مغز انسان آسیب می‌بیند؟ امروزه متخصصان دریافته‌اند که عملکرد ریه ارتباط مستقیمی با هوشیاری انسان و فرایند عقلانیت دارد.  

بر اساس تحقیقات دانشمندان، اختلالات تنفسی در حافظه و فرایند تفکر انسان خدشه وارد می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد این مسئله در افراد با سن بالا محسوس‌تر است و افراد مسن مبتلا به بیماری‌های انسداد ریوی تقریباً دو برابر بیشتر در معرض خطر آسیب‌های مغزی از جمله مشکلات مرتبط با حافظه هستند.

اختلال تنفس و مشکلات ذهنی

در گزارشی که این اواخر در ژورنال پزشکی رسپایرتوری مدیسن در زمینه بیماری‌های ریوی و توانایی‌های ذهنی منتشر شد، نتیجه چندین مطالعه مورد بررسی قرار گرفت. شرکت‌کنندگان در این مطالعات آزمون‌هایی را در حوزه «توجه کردن»، «تمرکز کردن» و «به خاطر سپردن» انجام دادند. این تحقیقات نشان می‌دهد به طور میانگین افراد مبتلا به یکی از بیماری‌های ریوی یا دارای اختلالات تنفسی در آزمونِ عملکرد مغز، نمره‌هایی کمتر از حد طبیعی کسب کرده‌اند.

هر چند این افراد نمرات بالاتری نسبت به بیماران مبتلا به آلزایمر داشتند، اما این نتایج نشان می‌دهد که بین بیماری‌های تنفسی و عملکرد ذهن ارتباط معناداری وجود دارد که می‌تواند زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار دهد(گرچه به شدتی نیست که با فرد مبتلا به آلزایمر قابل قیاس باشد).

با این وجود این وضع ثابت نیست، به این معنی که بیماری‌های ریوی می‌تواند با گذشت زمان تأثیر منفی بیشتری بر مغز داشته باشد. در مقاله‌ای که در ژورنال پزشکی جاما نرولوژی منتشر شده است حدود ۱۵۰۰ نفر از ساکنان ایالت مینه‌سوتا آمریکا مورد آزمایش قرار گرفتند که در این بین، حدود ۱۷۰ نفر از آنها مبتلا به بیماری‌های تنفسی بودند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد با گذشت پنج سال، افراد مبتلا به اختلالات تنفسی، تا ۸۳ درصد بیشتر در معرض ابتلا به نوعی زوال عقل خفیف بودند.

بیماری‌های ریوی شدید یا بلندمدت می‌تواند خطر را افزایش دهد

متخصصان هنوز دقیقاً مطمئن نیستند که چرا برخی از افراد مبتلا به بیماری‌های ریوی  بیشتر از بقیه دچار مشکلات ذهنی می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد که این عوامل خطر ابتلا به مشکلات ذهنی را افزایش می‌دهد:

۱. داشتن بیماری‌های انسداد ریوی به مدت پنج سال یا بیشتر

۲. داشتن سطح کم اکسیژن خون

۳. اختلافات تنفسی شدید همراه با عملکرد ضعیف ریه  

مغز انسان برخلاف سایر دستگاه‌ها بدون اکسیژن کافی تنها خسته نمی‌شود. مغز به اکسیژن وابستگی شدیدی دارد و کمبود اکسیژن می‌تواند به‌سرعت با علائم مغزی شدیدی همچون بی‌توجهی، استدلال و قضاوت ضعیف، از دست دادن حافظه و کاهش هماهنگی حرکتی همراه باشد. سلول‌های مغزی به کمبود اکسیژن حساس هستند و پس از قطع اکسیژن در مدت پنج دقیقه احتمالاً به تدریج از بین می‌روند. اگر کاهش اکسیژن شدید مستمر باشد، می‌تواند باعث تشنج، کما و حتی مرگ مغزی شود. در صورت مرگ مغزی، هیچ فعالیتی در مغز انجام نمی‌شود، هر چند عملکرد قلب و عروق با کمک دستگاه حفظ شده باشد.

به همین علت پزشکان به افرادی که مشکلات تنفسی شدید دارند دستگاه تنفس مکانیکی را توصیه می‌کنند تا اکسیژن کافی را برای عملکرد مغزشان تأمین کند. همچنین داروهایی برای حفظ ثبات فشار خون و ضربان قلب و داروهایی برای سرکوب تشنج توصیه می‌شود.

آسیب مغزی ناشی مشکلات تنفسی می‌تواند بسیار گران تمام شود و بهبودی حاصل از آن، به مدت زمانی که مغز از اکسیژن محروم شده است و میزان آسیب مغزی  بستگی دارد. در موارد ملایم‌تر، فرد در طی بهبودی ممکن است ناهنجاری‌های روانشناختی و عصبی مانند فراموشی، اختلال شخصیت، توهم، از دست دادن حافظه، اسپاسم عضله و تشنج ناگهانی را تجربه کند.  

تأثیر مشکلات تنفسی بر خواب و حافظه

بیماری‌های تنفسی به طرق مختلفی بر تفکر و حافظه تأثیر می‌گذارد. این اختلالات میزان هوای ورودی ریه را کاهش می‌دهد، که با گذشت زمان باعث کمبود اکسیژن در خون می‌شود. ورود میزان کم اکسیژن به مغز چنانچه در بالا گفتیم می‌تواند باعث مشکلات عصبی و آسیب مغزی شود. به طور بدیهی چنین اتفاقی، خطر ابتلا به مشکلات حافظه را افزایش دهد. یکی از دلایل مشکلات تنفسی ناشی از التهاب ریه است که می‌تواند باعث دشواری تنفس شود.

اما بیماری‌های انسداد ریوی با التهاب کل بدن نیز همراه است، حتی اگر خودتان متوجه آن نشوید. در افراد مبتلا به بیماری‌های انسداد ریوی، مقادیر مواد شیمیایی درون بدن که مرتبط با التهاب است افزایش می‌یابد. همین مواد شیمیایی بدن با مشکلات فکری و حافظه مرتبط هستند. افراد مبتلا به بیماری‌های انسداد ریه، برای احساس آرامش و رفع حس خستگی‌شان، بیش از دیگران به خواب نیاز دارند. با این حال بسیاری از این افراد هر چند همواره خواب‌آلودند، اما در خواب عمیق مشکل دارند یا خوب نمی‌خوابند. کمبود خواب با خستگی ارتباط دارد و تحقیقات نشان می‌دهد بین خستگی و مشکلات ذهنی رابطه وجود دارد.

رابطه دوسویه مغز و ریه

تعامل بین مشکلات تنفسی و ذهنی دوجانبه است. افرادی که اختلالات تنفسی دارند به‌تدریج با مشکل حافظه مواجه می‌شوند و افرادی که در تفکر و یادآوری مشکل دارند، در برنامه‌های پزشکی برای درمان مشکل تنفسی خود با مشکل روبه‌رو می‌شوند(به عبارت دیگر در بسیاری اوقات دارو خود را به موقع مصرف نمی‌کنند و اکسیژن‌درمانی خود را به درستی انجام نمی‌دهند). این امر خطر شعله‌ور شدن بیماری ریوی و در پی آن زوال عقل را افزایش می‌دهد.

اگر به بیماری‌های تنفسی مبتلا هستید، در صورت مشاهده مشکل حافظه با پزشک خود صحبت کنید. پزشک‌تان ممکن است اقداماتی را توصیه کند که مربوط به سبک زندگی‌تان است(تا هوشیار بمانید). علاوه بر این، برخی تحقیقات نشان می‌دهد، اکسیژن‌درمانی ممکن است به حفظ خردورزی و هوشیاری افراد کمک کند.  

انتهای پیام/۴۱۶۰/پ