حل چالش بیماری‌های قلبی عروقی/ عمر دریچه‌های قلب با نوآوری محقق ایرانی افزایش می‌یابد

 گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، درمان بیماری‌های مرتبط به دریچه قلب بسته به نوع و شدت بیماری متفاوت است.  هیچ دارویی برای درمان بیماری‌های مرتبط به دریچه قلب وجود ندارد، درواقع تعویض دریچه قلب بیمار با پروتز تنها روش درمانی به شمار می‌رود. در تعویض دریچه‌های قلبی از دو نوع پروتز بیولوژیکی و مکانیکی استفاده می‌شود. دریچه مکانیکی 20 تا 25 سال عمر می‌کند اما طول عمر دریچه بیولوژیکی 10 تا 15 سال است. 

دریچه بیولوژیکی و مزایای آن

دریچه‌های بیولوژیکی انتخاب بهتری به شمار می‌روند چراکه زیست‌سازگار هستند و بنابراین بیمار پس از جراحی نیازی به مصرف داروهای ضدانعقادی  ندارد. این در حالی است که پس از پیوند دریچه مکانیکی بیمار باید داروهای ضدانعقادی مصرف کند، به همین دلیل جراحان ترجیح می‌دهند از دریچه‌های بیولوژیکی  استفاده کنند. دریچه‌های بیولوژیکی در مقایسه با نمونه‌های مکانیکی طول عمر کمتری دارند، بنابراین توصیه می‌شود از دریچه مکانیکی برای بیماران زیر 65 سال و از دریچه بیولوژیکی برای بیماران بالای 65 سال استفاده شود.

دریچه‌های بیولوژیکی در حال حاضر از پریکارد (آب‌شامه) گاوی ساخته می‌شوند. بزرگ‌ترین مشکل دریچه‌های بیولوژیکی بافت آنهاست، اگر بافت آن کیفیت بهتری داشته باشد طول عمر آن نیز افزایش پیدا می‌کند. محققان ایرانی با هدف  بهبود کیفیت این نوع دریچه‌ها چند نوع بافت حیوانی شامل پریکارد خوک، اسب و خر را مورد بررسی قرار دادند تا بهترین نمونه را معرفی کنند. هدف از این مطالعه شناسایی بافتی با عمر طولانی مدت برای ساخت دریچه‌های بیولوژیکی بود.

بررسی انواع بافت دریچه‌های قلبی

به گفته آیسا رسولی، دانش‌آموخته دانشگاه صنعتی امیرکبیر و مجری طرح «بررسی بافت‌های پریکارد تثبیت‌شده شیمیایی برای ساخت دریچه‌های استنت‌دار بیولوژیکی»؛ در مرحله بعدی تست‌های مکانیکی مانند آزمایش خواص الاستیک روی این بافت‌ها انجام و با نتایج دریچه آئورت انسانی مقایسه شد. پس از استخراج خواص، آنالیزهای المان محدود روی این بافت‌ها انجام شد تا تنش دیواره هر یک مشخص شود. هرچه تنش بیشتری بر دیواره وارد شود، بافت سریع‌تر فرسوده می‌شود.

بدین‌ترتیب محققان بافتی را انتخاب کردند که تنش کمتری را در هنگام باز و بسته شدن دریچه تحمل می‌کند. میزان باز و بسته شدن این بافت‌ها نیز بررسی شد، هر چه میزان باز و بسته شدن بافت بیشتر باشد احتمال نشتی کمتر می‌شود. به طور کلی دو نوع دریچه‌های بیولوژیکی وجود دارد. در سال 2002 نوع جدیدی دریچه بیولوژیکی به نام «ترنس کاتتر» معرفی شد که پیوند آن بدون نیاز به جراحی قلب باز انجام می‌شود.

مشکل بافت بیولوژیکی چیست؟

اکثر جراحان قلب ترجیح می‌دهند که از نوع جدید دریچه بیولوژیکی (جای‌گذاری بدون نیاز به عمل قلب باز) استفاده کنند با این حال مشکلی در این میان وجود دارد: در هنگام جای‌گذاری، این دریچه‌ها جمع می‌شوند تا از طریق شریان فمور به آئورت برسند، این جمع‌شدگی باعث آسیب شدید به بافت آن می‌شود. بررسی‌های محققان ایرانی روی این بافت‌های آسیب‌دیده نشان می‌دهد که جمع‌شدگی باعث لایه لایه شدن این بافت می‌شود. به عبارت دیگر دریچه پیش از قرار گرفتن در جای خود، آسیب می‌بینند.

رسولی‌ می‌گوید؛ پس از قرار گرفتن این دریچه آسیب‌دیده در بدن، خون در آن جریان پیدا می‌کند. با گذشت زمان یک لایه از بافت از بین می‌رود و یون‌های کلسیم، فسفات و سلول‌های خونی وارد بافت می‌شوند و طی واکنش‌هایی کلسیفه (آهکی شدن) می‌شوند که این امر عمر دریچه را کاهش می‌دهد. درواقع کلسیفه شدن یکی از بزرگ‌ترین مشکلات دریچه‌های بیولوژیکی بدون نیاز به جراحی به شمار می‌رود. عملکرد دریچه‌های بیولوژیکی به ساختار کلاژن و رفتار مکانیکی بافت انتخابی بستگی دارد. 

محققان ایرانی با انجام آزمایش‌های بسیار به این نتیجه رسیدند که فیبرهای کلاژن این پریکاردها خطی بوده، از یکدیگر فاصله دارند و به اندازه کافی موج‌دار نیستند. موج‌دار بودن فیبرهای کلاژن تأثیر بسزایی در باز و بسته شدن دریچه دارد و مانع از آسیب رسیدن به بافت دریچه می‌شود. درنهایت مشخص شد که برای ساخت دریچه‌های بیولوژیکی باید از بافتی استفاده شود که فیبرهای کلاژن آن موج‌دارتر، خطی‌تر و متراکم‌تر هستند. این ویژگی‌ها مانع از ورود سلول‌های خونی به بافت دریچه می‌شود. بدین‌ترتیب بافت کلسیفه  نمی‌شود و عمر آن نیز افزایش می‌یابد.

انتهای پیام/4021/پ