آیا جنس فروخته شده اینترنتی پس گرفته می‌شود؟ + قوانین خرید الکترونیک
به گزارش خبرنگار حوزه حقوقی و قضایی گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، همیشه ورد زبان فروشنده‌ها بوده یا بر دیوار مغازه‌هایشان این جمله کلیدی نصب شده که جنس فروخته‌شده پس گرفته نمی‌شود. این موضوع شاید تا حدی به دلیل این بود که خریدار در زمان خرید فرصت و امکان بررسی کالای مورد معامله را داشت و می‌توانست همه ویژگی‌های مثبت و منفی کالا را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار دهد.
جالب است بدانید در این شرایط هم خریدار و فروشنده اختیاراتی دارند که قانون‌گذار برای بر هم زدن معاملات و درنتیجه بهبود شرایط آن برای متعاملین (طرفین معامله) بیان کرده بود که آن را «خیارات» می‌نامند و برخی از این خیارات تأخیر ثمن، رؤیت و تخلف از وصف، غَبن، عیب، تدلیس، تبعض صفقه و… بودند که بر اساس آن خریدار یا فروشنده می‌توانست معامله را بر هم زند و خط بطلانی بر قاعده جنس فروخته‌شده پس گرفته نمی‌شود بکشد و در غیر این شرایط جز با توافق امکان برهم زدن معامله نبود.
اما آیا این قواعد خرید حضوری در خصوص خریدهای اینترنتی نیز صدق می‌کند؟ آیا در خریدهای اینترنتی که گاه تنها با یک عکس که آن هم مشخص نیست عکسی از خود کالا باشد یا محصول باکیفیت‌تر یا بخش‌های معیوب در عکس پنهان مانده باشد خرید انجام می‌شود می‌توان با قواعد خرید حضوری پیش رفت؟ و آیا می‌توان فروشنده اینترنتی را در برابر خرید محصول اینترنتی پاسخگو دانست؟
تصویب قانون تجارت الکترونیک
در سال ۱۳۸۲ و با تصویب قانون تجارت الکترونیک، قانون‌گذار تلاش کرد به منظور جلوگیری از تضییع حقوق مصرف‌کنندگان در بستر فضای مجازی، نسبت به تدوین اصولی برای فروشندگان آنلاین و در جهت جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی اقدام کند که بی‌شک گام مهمی در جهت جلوگیری از تضییع حقوق افراد در فضای مجازی و جلوگیری از کلاه‌برداری‌های سایبری و یا هرگونه سوءاستفاده در قالب کسب‌وکارهای اینترنتی بود.
چند وظیفه مهم فروشنده اینترنتی
معرفی دقیق محصول یا خدمت:
بر اساس قانون تجارت الکترونیکی، فروشنده محصول یا خدمات مکلف است حداقل اطلاعات لازم را در خصوص هر محصول یا خدمت در اختیار خریدار قرار دهد.
بر اساس بند الف ماده ۳۳ ارائه مشخصات فنی و ویژگی‌های کاربردی کالا و یا خدمات (به‌عنوان‌مثال مدل کالا، قابلیت‌های آن و…) برای فروشنده الزامی دانسته شده است.
همچنین طبق ماده ۵۰ این قانون اعلام دقیق مشخصات ظاهری و کیفی کالا یا خدمت (مثل رنگ، وزن و ابعاد، جنس کالا و…) ضروری است؛ و بر اساس ماده ۵۲ بیان ویژگی‌های فوق باید به‌گونه‌ای باشد که مصرف‌کننده به‌طور دقیق، صحیح و روشن اطلاعات مربوط به کالا و خدمات را درک کند.
معرفی دقیق فروشنده:
راحت می‌توان محصولی را در فضای مجازی فروخت و بعد در همان فضا محو شد. پاک کردن اکانت‌ها و اطلاعات، ایجاد اکانت‌های ساختگی و خارج از دسترس بودن که ویژگی موردعلاقه شیادان و کلاه‌برداران است در فضای مجازی به‌سادگی امکان‌پذیر است.
بنابراین قانون‌گذار در بند ب ماده ۳۳ به منظور جلوگیری از این قابلیت و تعیین هویت دقیق عرضه‌کننده محصول یا خدمات وی را مکلف نموده تا مواردی را رعایت نماید تا خریدار در صورت هرگونه مشکل به‌راحتی بتواند با وی ارتباط برقرار کند و مشخص کردن هویت تأمین‌کننده، نام تجاری که تحت آن نام به فعالیت مشغول است و نشانی وی را الزامی کرده است.
همچنین بر اساس بند ج ماده ۳۳ فروشنده مکلف است، آدرس پست الکترونیکی، شماره تلفن و یا هر روشی که مشتری در صورت نیاز بایستی از آن طریق با فروشنده ارتباط برقرار کند را اعلام کند.
و بر اساس بند الف ماده ۳۴ باید آدرس محل تجاری یا کاری تأمین‌کننده برای شکایت احتمالی اعلام کند.
ماده ۵۴ این قانون می‌گوید تأمین‌کنندگان حق ندارند از خصوصیات ویژه معاملات به روش الکترونیکی جهت مخفی نمودن حقایق مربوط به هویت یا محل کسب خود سوءاستفاده کنند.
با توجه به این موارد بهتر است قبل از هر خرید اینترنتی ابتدا نسبت به احراز اطلاعات هویتی فروشنده دقت کنید و سپس وارد مرحله واریز وجه خرید شوید تا در صورت بروز مشکلات حقوقی و طرح شکایت، شناسایی و ابلاغ قضایی به فروشنده به سهولت امکان‌پذیر باشد.
تعیین شرایط معامله:
همان‌گونه که می‌دانید هر نوع خریدوفروش در فضای مجازی مثل خریدوفروش در فضای حقیقی یک نوع عقد محسوب می‌شود و تابع شرایط عقد بیع خواهد بود. این بدان معنی است که در هنگام خرید، طرفین می‌توانند شرایطی را نیز برای معامله مشخص کنند.
بااین‌وجود، قانون‌گذار در قانون تجارت الکترونیک محدودیت‌هایی را برای دامنه این توافقات معین نموده و صراحتاً توافقاتی را که بین طرفین برخلاف قواعد این قانون ایجاد شده است، باطل دانسته است.
۶ شرط غیرقابل تغییر توسط طرفین معامله اینترنتی
در معاملات برخط یا آنلاین موارد زیر باید توسط عرضه‌کننده خدمت یا کالا رعایت گردد و هرگونه شرط خلاف این قواعد باطل است:
۱. حق انصراف بی‌قیدوشرط برای خریدار به مدت هفت روز از تسلیم کالا یا انعقاد قرارداد خدمات – ماده ۳۷ و بند الف ماده ۳۸
بر اساس این بند خریدار می‌تواند بدون هیچ دلیلی ظرف مدت ۷ روز کالای خریداری‌شده را به فروشنده مرجوع کند و هزینه پرداخت‌شده را دریافت کند.
۲. پرداخت عین مبلغ دریافتی خریدار در اسرع وقت و بدون دریافت هیچ وجهی از خریدار – بند ب ماده ۳۸
۳. پرداخت مبلغ دریافتی از خریدار در صورت عدم امکان تأمین کالا یا عدم امکان اجرای خدمات – ماده ۳۹
۴. اعلام شرایط فسخ در معاملات یا انجام خدمات مشروط بر اینکه مخالف قواعد بندهای الف و ب و ج نباشد – بند ج و د ماده ۳۴
۵. اعلام مدت زمانی که پیشنهاد ارائه شده معتبر است – بند ه ماده ۳۴
۶. اعلام شرایط و فرایند عقد ازجمله ترتیب و نحوه پرداخت، تحویل کالا و یا اجرای خدمات، فسخ، ارجاع و خدمات پس از فروش (مشروط به عدم نقض موارد بندهای الف و ب و ج) – بند و ماده ۳۴
شرط خلاف قانون مؤثر نیست
در این رابطه نکته بسیار مهم، توجه به ماده ۴۶ قانون تجارت الکترونیک است که بیان می‌دارد:
استفاده از شروط قراردادی خلاف مقررات این فصل و همچنین اعمال شروط غیرمنصفانه به ضرر مصرف‌کننده، مؤثر نیست.
شایان ذکر است تأمین‌کننده در صورتی می‌تواند کالا یا خدمات مشابه آنچه را که به مصرف‌کننده وعده داده تحویل و یا ارائه کند که این موضوع را قبل از معامله یا در حین انجام معامله به خریدار اعلام کرده باشد.
ماده ۴۰ قانون تجارت الکترونیک در این رابطه می‌گوید: در غیر این صورت، خریدار می‌تواند کالا یا خدمات را به عرضه‌کننده ارجاع داده و هزینه تحمیل شده به خریدار بر عهده عرضه‌کننده است.
ذکر این نکته مهم ضروری است که برخلاف یک تصور قالب در ذهن مردم، در معاملات برخط و حتی در معاملات حضوری هیچ‌گاه سکوت علامت رضایت نیست.
سکوت علامت رضا نیست!
آنچه در ماده ۴۳ قانون تجارت الکترونیک به شرح زیر آمده نیز حکم تأییدی بر این نکته مهم است:
«تأمین‌کننده نباید سکوت مصرف‌کننده را حمل بر رضایت وی کند».
همچنین به استناد ماده ۴۴ قانون یادشده، رسیدگی به شکایات مطرح‌شده در این خصوص بر عهده مراجع قضایی خواهد بود.
بیشتر مردم به هنگام خریدهای آنلاین مراقب نوع و نحوه خرید خود هستند و پیش از هر خرید، برخی اقدامات احتیاطی را انجام می‌دهند. بااین‌وجود نمی‌توان همیشه به‌سادگی از سد مشکلات ناخواسته پیشگیری کرد؛ بنابراین از میان هزاران خریدی که همه‌روزه به‌صورت اینترنتی و در بخش‌های مختلف صورت می‌گیرد احتمال بروز اشتباه، تقلب، فریب و کلاه‌برداری را نباید دور از دانست.
گزارش تخلف به پلیس فتا
در پایان با امیدواری از اینکه با نزدیک شدن به ایام نوروز در شرایط کرونا بتوانید از خدمات فروشگاه‌های اینترنتی بدون هیچ مشکلی استفاده کنید و از خرید خود لذت ببرید باید بدانید، اگر در خرید اینترنتی با مشکل مواجه شدید و فروشگاه اینترنتی پاسخگو به پیگیری شما نبود این را بدانید که می‌توانید به پلیس فتا (پلیس فضای تبادل اطلاعات)، اعلام شکایت کنید. برای این کار می‌توانید به صفحه گزارش تخلف فروشگاه‌های اینترنتی مراجعه کنید.
انتهای پیام/۴۱۵۹/پ
انتهای پیام/