ماجرای تغییر قبله از بیت المقدس به مکه چه بود؟

به گزارش خبرنگار حوزه معارف اسلامی گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، قبله نماد توحید و نشانه یکپارچگی و وحدت ادیان توحیدی است. قبله به عبادت‌های آدمی رنگ خدایی می‌دهد. خداوند برای هر امتی از امت‌های پیشین، قبله مخصوصی تعیین کرده است تا به هنگام نیاز و نیایش، به‌سوی او متوجه شوند و از توجهات انحرافی در امان بمانند.

بیت‌المقدس،  خاستگاه بسیاری از پیامبران بزرگ الهی و از اماکن مورد احترام ادیان ابراهیمی است . این شهر  در ادبیات اسلامی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. مسجدالاقصی را باید یکی از مقدس‌ترین اماکن اسلامی برای مسلمانان جهان توصیف کرد. این مسجد اولین قبله مسلمانان جایی که در دوران پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی(ص) ایشان به سوی این مسجد به اذن خداوند نماز به پا می‌داشتند و همچنین سومین حرم شریف پس از مسجدالحرام و مسجدالنبی در مکه و مدینه است. مسجد الاقصی به گواه تاریخ‌نویسان دومین مسجد ساخته شده بر روی زمین پس از بیت‌الله الحرام محسوب می شود.

پیامبر اکرم (ص) پس از هجرت به مدینه منوره، از ربیع‌الاول سال اول تا نیمه رجب سال دوم هجری، به مدت هفده ماه، به‌سوی بیت‌المقدس نماز می‌گزاردند و سایر مسلمانان نیز به پیروی از آن حضرت، به آن سمت عبادت می‌کردند.

تغییر قبله از بیت‌المقدس به‌سوی کعبه در نیمه رجب یا شعبان سال دوم هجری در مسجد «بنی سالم بن عوف» و در حال نماز ظهر بر پیامبر نازل شد.

در این حال جبرئیل امین نازل شد و بازوان پیامبر را گرفت و حضرت را به‌سوی خانه کعبه برگرداند.

زنان و مردانی هم که در مسجد به پیامبر اقتدا کرده بودند، از حضرت پیروی کردند و به‌طرف کعبه برگشتند و دو رکعت آخر را به‌سوی کعبه خواندند.

از آن روز، کعبه به‌عنوان قبله مستقل مسلمانان اعلام گردید. این مسجد هم‌اکنون نیز در شهر مدینه باقی است و به مسجد ذوقبلتین (دو قبله‌ای) معروف است.

پیامبر اکرم (ص) پیش از هجرت، ایامی که در مکه معظمه حضور داشتند، نمازهای خویش را به سمت بیت‌المقدس می‌خواندند.

برای پاسخ به دلایل تغییر قبله از بیت‌المقدس به‌سوی مکه و مخالفان و موافقان این رویداد مهم می‌توان به آیه ۱۴۴ سوره بقره اشاره کرد. در این آیه شریفه آمده است: «ما توجه تو را بر آسمان به انتظار وحی و تغییر قبله بنگریم و البته روی تو به قبله‌ای‌ که بدان خشنود وی بگردانیم پس روی کن به‌طرف مسجدالحرام و شما مسلمین نیز هرکجا باشید در نماز روی بدان جانب کنید و گروه اهل کتاب به‌خوبی می‌دانند که این تغییر قبله به‌حق و راستی از جانب خدا است (نه به‌دلخواه کسی) و خداوند از کردار (ناپسند) آن‌ها غافل نیست.»

چرا قبله از بیت‌المقدس به مکه تغییر کرد؟

پیشینه الهی

کعبه، قدیمی‌ترین مرکز توحید و خداشناسی بر روی زمین و نماد وحدت در پرستش و آفرینش است که از آدم (ع) تا خاتم (ص) به‌سوی یک خدا گرویدند و تأکیدی بر این است که اسلام، یگانه آیین برگزیده پس از ارسال آخرین فرستاده و نیز سمبل بازگشت همه انسان‌ها در هر جا و مکانی به‌سوی خداست.

نمازی که رو به‌سوی کعبه اقامه می‌شود، باعث تجدید خاطره ایثارگری و شرک ستیزی حضرت ابراهیم خلیل (ع) است، تا بدین‌وسیله تنفر از کفر و شرک پیوسته در دل‌ها زنده بماند و مسلمانان لحظه‌ای از ابراز نفرت و برائت از کافران و مشرکان غافل نباشند.

روشن شدن مرزهای اعتقادی و استقلال دین اسلام

در زمان پیامبر اکرم (ص) پیروان همه ادیان الهی به بیت‌المقدس توجه داشتند اما لجاجت و آزار یهودیان و انکار رسالت آن حضرت، رسول اکرم (ص) را بر آن داشت تا علاوه بر تفاوت‌های آیین دین اسلام با یهودیت و مسیحیت، چه در قلمرو جهان‌شناسی و چه احکام عملی، مسلمانان را به‌عنوان امتی مستقل از یهودیان، معرفی کند و روی خود را از قبله آنان ـ که نشانه سوءاستفاده‌های تبلیغاتی‌شان بود ـ بگرداند؛ همچنان که خداوند می‌فرماید: «ما به هر سو گردانیدن رؤیت در آسمان را می‌بینیم».

در تفسیر نمونه ذیل آیه 142 سوره مبارکه بقره آمده است: تغییر قبله یکی از تحولات مهم تاریخ اسلام که موجی عظیم در میان مردم به وجود آورد؛ پیامبر اسلام (ص) مدت سیزده سال پس از بعثت در مکه، و یک سال و چند ماه بعد از هجرت در مدینه به امر خدا به سوی «بیت‌المقدس» نماز می خواند، ولی بعد از آن قبله تغییر یافت و مسلمانان مأمور شدند به سوی«کعبه» نماز بگزارند. مسلمانان در این مدت مورد سرزنش یهود قرار داشتند چرا که بیت‌المقدس در اصل قبله یهود بود آنها به مسلمانان می گفتند: اینان از خود استقلال ندارند و به سوی قبله ما نماز می خوانند، و این دلیل آن است که ما بر حقیم.

این گفت‌وگوها برای پیامبر اسلام و مسلمانان ناگوار بود، آنها از یکسو مطیع فرمان خدا بودند، و از سوی دیگر طعنه های یهود از آنها قطع نمی شد، برای همین جهت پیامبر (ص ) شبها به اطراف آسمان نگریسته و منتظر راه چاره‌ای از سوی پروردگار عالمیان بود تا از دست طعنه‌های یهودیان خلاصی یابد. مدتی از این انتظار گذشت تا اینکه فرمان تغییر قبله صادر شد و در حالی که پیامبر دو رکعت نماز ظهر را در مسجد بنی‌سالم به سوی بیت‌المقدس خوانده بود جبرئیل مأمور شد پیامبر(ص) را به سوی کعبه بگرداند.

انتهای پیام/4104/پ