آموزش اخلاق در دانشگاه‌ها جدی گرفته شود/ 2 واحد درسی اخلاق کفایت نمی‌کند
به گزارش خبرنگار حوزه فرهنگی و هنری گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، متولد ۴ آبان ۱۳۲۸ در بجنورد است. در دانشگاه ملی سابق و شهید بهشتی کنونی تحصیل کرده و ۳۵ سال در دستگاه قضا خدمت کرده است. ۱۰ سال در قوه قضاییه به کارآموزان حقوقی تدریس کرده و در سمت‌هایی چون دادیاری، بازپرسی، قضاوت دادگاه تجدید نظر و قضاوت دیوان عالی کشور خدمت کرده است.
سید جلال عزیزی قاضی نمونه کشوری در سال ۸۶ از سوی قوه قضاییه اعلام شده و با اینکه به گفته خودش انتظاری برای تقدیر و تشکر نداشته و هدفش خدمت به مردم بوده است اما برای اجرای عدالت، نفوذ ناپذیری و دقت نظر در پرونده‌ها از او تقدیر شده است.
همه اینها برای او از جایی شروع شده است که وقتی نوجوان بود ناظر ماجرای قتلی بود که بازپرس پرونده با بی‌اهمیتی به مادر مقتول گفت، برو تا وقتی قاتل پسرت را پیدا کنیم. او با خدای خود عهد کرد بازپرس شود و قاتل را پیدا کند و بعد از ۱۵ سال نیز گردش روزگار او را در جایی قرار داد که آن قاتل را پیدا کرد و به مادر پیر مقتول معرفی و عدالت را درباره او اجرا کرد.
این روزها مسائل اخلاقی و رعایت حقوق و وظایف در جامعه به مشکلی جدی بدل شده است. این زنگ خطر بار دیگر با سیلی زدن نماینده مجلس به صورت سربازی در حین خدمت به صدا در آمده است و این امر توجه به اخلاقیات و آموزش اخلاق در جامعه را در نهادهای آموزشی از جمله دانشگاه پررنگ‌تر می‌کند. در این راستا خبرنگار آنا در خصوص ضرورت آموزش اخلاق در دانشگاه‌ها با سید جلال عزیزی، قاضی بازنشسته دیوان عالی کشور به گفت و گو نشسته که مشروح این کفت و گو را در زیر می‌خوانید:
اگر می‌خواهید جامعه‌ای را تخریب کنید نیاز به توپ و تانک ندارید؛ معلمان بی اخلاق استخدام کنید
آنا: آموزش اخلاق در جامعه از کجا باید آغاز شود و پیگیری این مساله در دانشگاه‌ها چقدر اهمیت دارد؟
عزیزی: آموزش اخلاقی برای تمام آحاد جامعه بخصوص مشاغل حساسی چون قضاوت، پزشکی، معلمی لازم است. در برخی رشته‌ها مثل پزشکی که با جان انسان‌ها سرو کار دارد یا قضاوت و وکالت که با جان و مال و ناموس مردم سرو کار دارد این آموزش‌های اخلاقی از نان شب واجب‌تر است.
آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها زیر بنای هر جامعه‌ای هستند و معلم‌ها و استادان باید از آموزش اخلاقی و صلاحیت برخوردار باشند؛ چراکه نوجوان و جوانان آینده ساز این مملکت زیر دست آنها پرورش می‌یابند. اگر آموزش اخلاقی در دانشگاه‌ها که زیربنای هر کشوری هستند جدی گرفته نشود و دبیران و استادان خود اخلاق را رعایت نکنند این مساله موجب انحطاط جامعه می‌شود. یکی از فلاسفه می‌گوید اگر می‌خواهید جامعه‌ای را تخریب کنید نیاز به توپ و تانک ندارید و کافی است افراد بی‌اخلاق و فاسد را برای آموزش جوانان و نوجوانان خود به کار بگمارید.
در صورت بی‌توجهی به صلاحیت و اخلاق و استادان در هر حوزه‌ای اعم از قضاوت، وکالت، پزشکی و… افراد مسئولی بار نخواهند آمد و جامعه با افرادی متقلب، ریاکار، دروغگو، اختلاس‌گر و مال اندوز و بی‌اخلاق طرف خواهد بود.
زیر بنای جامعه آموزش پرورش و دانشگاه‌ها هستند و باید افرادی که در این نهادها خدمت می‌کنند از افرادی سالم، صالح، باوجدان و با اخلاق انتخاب شوند.
آنا: در برخی رشته‌ها واحدهایی درسی اخلاق به عنوان درس عمومی درنظر گرفته شده است. به نظر شما این مساله کفایت می‌کند؟
عزیزی: آموزش اخلاق با یک واحد و دو واحد درس دانشگاهی انجام نمی‌شود، استادان باید در رفتار خود و در آموزش جهان بینی خود اخلاق را به دانشجویان آموزش دهند. یک استاد وقتی بی‌اخلاقی می‌کند، دانشجو بی‌اخلاقی را می‌آموزد، وقتی تبعیض بین دانشجویان روا می‌دارد دانشجویان تبعیض را یاد می‌گیرند و این مسائل در آینده به ضرر اجتماع است.
فیلسوفی می‌گوید اگر می‌خواهید جامعه را خوب بسازید، باید مربیان و استادان را از بهترین افراد انتخاب کنید. در نامه حضرت علی به مالک اشتر توصیه کرده قاضی را از بین بهترین افراد، صالح‌ترین و چشم پاک‌ترین افراد انتخاب کن و آنقدر به او امکانات مالی بده که چشم قاضی به مال و مکنت اصاحب دعوا نباشد و نسبت به امور دنیوی بی‌تفاوت باشد.
البته آموزش اخلاق تنها به دانشگاه‌ها منحصر نمی‌شود و رسانه و روزنامه نگاران که مغز متفکر جامعه هستند نیز می‌توانند افکار عمومی جامعه را به سوی واقعیت‌ها هدایت کنند و تضارب و تقابل آرا و افکار و گردش آزاد اطلاعات حقیقت‌ها و بی‌اخلاقی‌ها را به مردم نشان دهند و اخلاق را در جامعه ترویج کنند.
آموزش و پرورش و آموزش عالی نیز نقش بسیار مهمی در انتخاب و گزینش استادان دارند و باید در استخدام استادان دقت عمل بسیار داشته باشند. عدم توجه به این انتخاب درست جامعه را با مشکلات عدیده‌ای از جمله تزویر و بندگی زر و زور و قدرت مواجه می‌کند.
گزینش‌هایی که در حال حاضر برای انتخاب استادان دانشگاه‌ها انجام می‌شود یا به طور مثال برای انتخاب دانشجویان حقوق در مرحله اختبار انجام می‌شود کافی نیست.
آنا: آیا آموزش اخلاق محدود به دانشگاه‌ها و مدارس است؟
عزیزی: اینطور نیست که فقط مدارس و دانشگاه‌ها این نقش را ایفا کنند. بلکه نهادهای دیگری مثل رسانه‌ها نیز تاثیرگزار هستند. نقش روزنامه نگاران در داخل و خارج در طول تاریخ ارزنده بوده است و در دنیا دیدیم که یک روزنامه نگار محلی توانست نیکسون را با افشای واترگیت از کاخ رییس جمهوری به زیر بکشد. خبرنگاران با تحمل فشارها و تهدیدها می‌توانند جامعه را به سوی اصلاح پیش ببرند و نقش ارزنده‌ای در جامعه ایفا کنند.
مساله دیگر دولتمردان هستند که باید در هر جامعه حرف و عملشان یکی باشد و و اخلاق را رعایت کنند وقتی تبعیض، مال اندوزی و بی‌اخلاقی در بین دولتمردان رواج داشته باشد نه تنها دانشجویان و حتی دانش آموزان نیز این را می‌فهمند و به دولتمردان بی‌اعتماد می‌شوند.
وقتی وزیر، وکیل، قاضی، نماینده مجلس بی‌اخلاقی و ظلم کنند و مردم ببینند این افراد مجازات نمی‌شوند به دستگاه قضا بی‌اعتماد می‌شوند و خود برای احقاق خود تصمیم گیری می‌کنند و این مساله به برقراری عدالت و اخلاق در جامعه آسیب می‌زند.
بعد از جنگ جهانی دوم در ۱۹۴۵ که پایان یافت بسیاری کشورهای اروپایی از جمله انگلستان و متفقین و متحدین از نظر مالی و ورشکسته شده بودند و فساد جامعه را گرفته بود. چرچیل که نخست وزیر وقت بود دستور داد هیات بازرسی برای تمام ادارات وزارت خانه‌ها و دوایر دولتی، اداری و نظامی گزارش تهیه کنند و این هیات ظرف یک تا دو ماه از تمام وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های ادارتی و دولتی گزارش تهیه کرد و در نهایت به چرچیل گزارش داد که فساد همه جا را فرا گرفته است، اما چرچیل در آن زمان فقط یک کلمه پرسید که دادگستری چه وضعی دارد؟ هیات بازرسی پاسخ داد آنها سالم هستند. چرچیل گفت بنابراین نگران نباشید، چون دادگستری سالم است جای نگرانی وجود ندارد و این اهمیت نقش دادگستری را نشان می‌دهد.
لزوم توجه به معیشت فرهنگیان و استادان
توجه به آموزش اخلاق مستلزم این است که دولت به وضع معیشتی فرهنگیان و استادان دانشگاه توجه داشته باشد تا افرادی که برای آموزش آینده سازان این سرزمین تلاش می‌کنند با فکری آزاد و فراغ بال در کلاس‌های درس حاضر شوند و برای پول حاضر به بی‌اخلاقی نشوند.
گزینش برای احراز صلاحیت استادان کافی نیست
آنا: گزینش‌هایی برای استخدام اساتید وجود دارد و همچنین در برخی رشته‌ها مثل قضاوت نیز مصاحبه وجود دارد. این مصاحبه‌ها و گزینش‌ها تا چه حد اثرگذار هستند؟
عزیزی: گزینش‌هایی که در حال حاضر برای انتخاب استادان دانشگاه‌ها انجام می‌شود یا به طور مثال برای انتخاب دانشجویان حقوق در مرحله اختبار انجام می‌شود کافی نیست. مصاحبه نیم‌ساعته اختبار و قضاوت برای سنجش وضعیت اخلاقی یک استاد کفایت نمی‌کند و باید گزینش‌ها و مصاحبه‌های دقیق‌تری برای این مشاغل کلیدی در نظر گرفته شود.
توصیه به دانشجویان واستادان؛ عبادت به جز خدمت خلق نیست
آنا: اساتید شما چه نقشی در خصوص ارتقای شخصیت اخلاقی شما بازی کردند؟
عزیزی: در زمان دانشجویی ما اساتید بسیار در شکل گیری شخصیت اخلاقی دانشجویان تاثیر گذار بودند. آنها به ما درس زندگی و اخلاق می‌دادند و شاهد مثال‌هایی از نویسندگان شعرا و فلاسفه می‌آوردند. این اقدام در جهت آموزش سالم زندگی کردن و اینکه هدف از شغل به دست آوردن ثروت و مال و مکنت نیست بلکه اهداف عالی‌تری چون خدمت به جامعه نیز وجود دارد و کسب ثروت بخش کوچکی از زندگی را باید به خود اختصاص دهد. این عبارت معروف که عبادت به جز خدمت خلق نیست به تسبیح و سجاده و دلق نیست را مداوم برای ما تکرار می‌کردند.
آنا: توصیه شما به استادان دانشگاه‌ها برای آموزش اخلاق به دانشجویان چیست؟
عزیزی: اولین توصیه‌ام به تمام استادان دانشگاه این است که به دانشجویان درس زندگی بدهند و در رشته قضاوت هم باید به قضات و دانشجویان رشته‌های قضایی آموزش داده شود که وقتی به قاضی، بازپرس و دادستان می‌شوند نباید نیاز به احترام و فرمانبرداری مرد داشته باشند و بدانند برای مردم کار می‌کنند و این مردم تقصیری در کوتاهی‌های دولت ندارند. قضات و متصدیان مشاغل قضایی بدانند با خدا معامله می‌کنند و برای خدمت به مردم آمده‌اند بنابراین اگر چه در جای خود لازم است اما انتظار تقدیر و تشویق مردم و دولتمردان را نداشته باشند.
به دانشجویان حقوقی و قضایی که در آینده دادیاران، دادستان‌ها و بازپرسان این کشور می‌شوند، توصیه می‌کنم برای پرونده‌ها از پشت میز خود بلند شوند و هر پرونده‌ای اعم از قتل و فوت و مشکوک را خود با حضور در محل بررسی کنند و تا به کشف حقیقت نائل نشدند از پا ننشینند. اگر دادیاران، دادستان‌ها و بازپرسان قلم خود را به دست نیروهای دیگر دادند توقع کشف حقیقت نداشته باشند. قاضی موفق است که قلمش را در دست خود نگه دارد.
اینکه می‌گوییم مردم ارباب رجوع هستند یعنی مردم اربابان ما هستند اما الان نگاه برعکس شده است و متاسفانه نگاه بالا به پایین به مردم می‌شود.
در حرفه قضاوت نباید مغرورانه اظهارنظر کرد
آنا: در طول خدمت شما هیچ‌وقت این اتفاق افتاده است که در مورد قضاوت پرونده‌ای برای اجرای عدالت دچار مشکل و تردید شوید و ندانید چه تصمیمی بگیرید؟
عزیزی: قطعا در طول سال‌های خدمتم موارد زیادی بوده است که اتخاذ تصمیم دشوار بوده اما خوشبختانه در ۶۲ زمینه اعم از پزشکی قانونی، تشخیص خط و امضا و باغات و اراضی و آب و طبیعت و… کارشناس وجود دارد و در امور حقوقی و امور کیفری که در بسیاری موارد کشف حقیقت بسیار دشوار است می‌توان از این کارشناسان کمک گرفت. تاکید من همواره این بوده که نباید مغرورانه از خود اظهار نظر کرد و باید از نظر کارشناسان استفاده کرد.
دولتمردان از مردم اطاعت پذیری بی چون و چرا نخواهند
آنا: در مورد رفتار نماینده مجلس که اخیرا با سربازی که حین انجام وظیفه بود انجام داد و به صورت او سیلی زد چیست؟
عزیزی: دولتمردان چه نماینده‌های مردم و چه اعضای قوه مجریه باید بدانند برای خدمت به مردم آمده‌اند و حقوق آنها از مردم تامین می‌شود و نباید اطاعت‌پذیری صرف و بی چون و چرا از مردم بخواهند و نگاه بالا به پایین داشته باشند. اینکه می‌گوییم مردم ارباب رجوع هستند یعنی مردم اربابان ما هستند اما الان نگاه برعکس شده است و متاسفانه نگاه بالا به پایین به مردم می‌شود.
آنا: اخلاق را فقط در کار مد نظر قرار دادید یا در زندگی خانوادگی نیز این اخلاق پدیدار بود؟
عزیزی: در طول تمام سال‌های قضاوت که از وقت زن و بچه خود مایه گذاشتم و در محروم‌ترین روستاها حاضر شدم تا عدالت را پیگیری کنم، همسرم نقش اساسی در موفقیتم داشت. در تمام زمان خدمت از وقتی بازپرس بودن تا زمانی که به قاضی دادگاه تجدید نظر و سپس قاضی دیوان عالی کشور شدم همسرم در کنارم بود و حتی بسیاری از پرونده‌های من به خط همسرم است چراکه شب‌ها با کمک او پرونده‌ها را می‌نوشتم. اینکه می‌گویند پشت هر مرد موفق زنی بزرگ ایستاده است واقعا در زندگی من وجود داشت.
انتهای پیام/۴۱۷۹/
انتهای پیام/