آموزش زبان دوم در مدارس و دانشگاه‌ها درجا می‌زند/ عدالت آموزشی کجاست؟

به گزارش خبرنگار آموزشی و پژوهشی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، از ویژگی‌های یک نظام آموزشی مفید و مؤثر، همه‌جانبه بودن آموزش در حوزه علوم و مهارت‌های مختلف است که این آموزش باید متناسب با نیاز روز برای همه افراد جامعه به طور مساوی در دسترس قرار بگیرد. اما گاهی دیده می‌شود که برخی رشته‌ها علیرغم اهمیتی که دارند در سیستم آموزشی مغفول مانده و همچنین امکان استفاده همگانی و عادلانه از آنها در کشور وجود ندارد.

آموزش زبان دوم، بویژه "زبان انگلیسی" یکی از حوزه‌هایی است که علی‌رغم اهمیت فراوانی که در حوزه مراودات علمی جهانی، تعاملات بین‌المللی سیاسی و کاربردهای پژوهشی دارد، مهجور مانده است و مهجوریت آن از سال‌های ابتدایی تحصیل  شروع می‌شود و تا دانشگاه ادامه دارد.

در سال‌های اخیر در موارد زیادی اتفاق افتاده که مسئولانی که دارای مدارک و مناصب بالای دانشگاهی و مملکتی هستند اشتباهات فاحشی در صحبت کردن به زبان انگلیسی داشته‌اند که تا مدتی سوژه خبری رسانه و دستمایه طنز مردم شده و پس از مدتی فراموش‌شده است. از محمود احمدی‌نژاد رئیس دولت‌های نهم و دهم و تحصیل‌کرده و عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت گرفته که عبارت «وان دقیقه»، «وان مورمینت»، «وان مینت» را در دانشگاه کلمبیا نیویورک به کاربرد تا محمدجواد آذری جهرمی که سخنرانی خود را با ایرادات فراوان و لهجه نامناسب به زبان انگلیسی خواند و نماینده مجلس شورای اسلامی که در برنامه تلویزیونی از کلمه «آنی تایم آنی ور» استفاده کرد.

فارغ از تخریب کردن‌های سیاسی جناحی و طنز و تمسخرهای رسانه‌ای و تخطئه افراد به دلیل نابلدی زبان انگلیسی و اصرار به استفاده از آن، ‌ این سؤال اساسی به ذهن متبادر می‌شود که اصولاً مسئله آموزش زبان دوم در کشور ما چقدر جدی است و کیفیت آموزش زبان انگلیسی در دانشگاه‌ها در چه سطحی قرار دارد؟

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا در هفته اخیر طی سلسله مصاحبه‌هایی از طریق گفتگو با معاونان آموزشی و اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و متخصصان این امر به بررسی عملکرد دانشگاه‌ها در این زمینه پرداخت که گزارش این گفتگوها را در زیر می‌خوانید.

مدرسین زبان از مهارت کافی برخوردار نیستند

تهمینه کمالیان روانشناس و مشاور اداره آموزش‌وپرورش در این رابطه اظهار کرد: در حال حاضر آموزش زبان در کشور با گرامر همراه است که جنبه رسمی و آکادمیک و درجه دشواری زیادی دارد است و این مسئله نقطه‌ضعفی برای آموزش به شمار می‌رود. در بسیاری موارد دانش آموزان از ادبیات و گرامر اطلاعات زیادی دارند اما نمی‌توانند چند کلمه کوتاه به انگلیسی صحبت کنند و توانایی مکالمه ندارند.

کنکوری مانعی برای یادگیری کیفی زبان انگلیسی است

وی ادامه داد: آمادگی برای کنکور نیز مانع دیگری است برای اینکه دانش آموزان نتوانند به‌خوبی زبان انگلیسی را آموزش ببیند. زیرا زبان انگلیسی یکی از دروس عمومی کنکور است و دانش آموزان و مؤسسات آموزشی کنکور مباحث گرامری انگلیسی و تست‌زنی را در اولویت قرار می‌دهند.

این مشاور اداره آموزش و پرورش اظهار کرد: این موضوع که افرادی که زبان انگلیسی را در کشور تدریس می‌کنند خود توانمندی کافی برخوردارند یا خیر نیز جای سؤال دارد چراکه به دلیل پایین بودن سطح دانش زبان در کشور ما افراد با یک دانش حداقلی هم می‌توانند مدرس باشند و از طریق مراکز مختلف تدریس کنند و از مهارت کافی برخوردار نیستند.

وی ادامه داد: ضعف در آموزش زبان دوم تا سال‌های دانشگاه نیز ادامه پیدا می‌کند و بدترین قسمت داستان اینجاست که حتی جایی که دانشجویان نیاز دارند که مقاله‌ها و پژوهش‌های مختلف را مطالعه کنند به دلیل نداشتن دانش زبان کافی دچار مشکل می‌شوند.

کمالیان گفت: در دروس دانشگاهی زبان تخصصی در همه رشته‌ها وجود دارد اما خیلی جدی و قوی نیست. البته زمان دیری هم هست برای آموزش زبان چراکه به دلیل نداشتن پیشینه قوی دانشجویان نمی‌توانند در سطحی که دانشگاه از آن‌ها انتظار دارد پیش بروند و مشکل ایجاد می‌شود.

به آموزش زبان دوم در کشور بهاداده نمی‌شود

وی افزود: متأسفانه به آموزش زبان دوم در کشور بهاداده نمی‌شود و در این رابطه ازنظر فرهنگی و علمی دچار تناقض هستیم و تکلیفمان روشن نشده که خلاصه آموزش زبان دوم برای ما نیاز هست یا نیست؟ و البته از شواهد برمی‌آید نیاز نبودنش در بین مسئولین پررنگ‌تر است.

این روانشناس افزود: این حس در بین مسئولین وجود دارد که تاکنون بدون زبان انگلیسی کارها پیش رفته است و بازهم پیش می‌رود و هر شخصی کار خود را می‌کند. اما اشکال کار در اینجا مشخص می‌شود که وقتی فردی با داشتن تحصیلات تکمیلی بعد از سال‌ها درس خواندن نه می‌تواند از منابع علمی معتبر به زبان خارجی استفاده کند و نه می‌تواند مطالب خودش را در رشته تخصصی خود ترجمه کند.

وی خاطرنشان کرد: ترس از تنوع‌های فرهنگی و اعتقادی موجب می‌شود که خیلی اوقات افراد و فرهنگ‌ها در برابر برخی آموزش‌ها موضع حفاظتی بگیرند که به ضررشان تمام می‌شود.

با 3 واحد عمومی نمی‌توان به دانشجویان زبان انگلیسی آموزش داد

مینو عالمی رئیس شورای گروه آموزشی زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی در استان تهران نیز در این رابطه گفت: اگرچه به دلیل تفاوت دانشگاه‌ها و مدرسین نمی‌توان در خصوص کیفیت آموزش زبان انگلیسی در کل دانشگاه‌ها اظهارنظر جامعی کرد اما به‌طورکلی می‌توان گفت تعداد واحدهای زبان انگلیسی در دوره کارشناسی رشته‌های گوناگون فقط 3 واحد زبان عمومی است و طبیعتاً باید به همان میزان از آموزش و یادگیری زبان دوم در دانشگاه انتظار داشت.

وی ادامه داد: نمی‌توان انتظار داشت که با این تعداد واحد کم سطح بالایی از آموزش زبان انگلیسی در دانشگاه‌ها اتفاق بیافتد و درواقع مشکل اصلی تعداد کم واحدهای انگلیسی در رشته‌های مختلف دانشگاهی است.

عالمی گفت: همه افراد به‌خصوص مسئولان کشوری که زبان انگلیسی یا هر زبان دیگری را به‌خوبی بلد نیستند، باید از مترجم‌های حرفه‌ای هم‌زمان در مصاحبه‌ها و بیاناتی که با بیگانگان دارند استفاده کنند. اشتباهاتی که در انگلیسی صحبت کردن مسئولان وجود دارد نشان می‌دهد این افراد آموزش لازم و مناسب را در یادگیری زبان انگلیسی دریافت نکرده‌اند.

این استاد زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی بیان کرد: مؤسسات خوب آموزش زبان خصوصی طبیعتاً به‌صورت حرفه‌ای و کاربردی‌تر و مدت طولانی‌تر با زبان آموزان کار می‌کنند و به دلیل تعداد زیاد دوره‌های آموزشی و بهره‌گیری از امکانات روز معمولاً نتیجه بهتری می‌گیرند. درصورتی‌که مأموریت دانشگاه‌ها در رشته‌های مختلف آموزش بنیادی زبان خارجه نیست، بلکه دانشجویان صرفاً زبان عمومی 3 واحدی را می‌گذارند و در برخی رشته‌ها نیز یک درس زبان انگلیسی تخصصی هم ارائه می‌شود.

پیش فرض این است که دانشجویان قبل از ورود به دانشگاه زبان انگلیسی را فراگرفته اند.

وی افزود: شاید علت این کم‌توجهی این است که پیش‌فرض سیستم آموزشی در دانشگاه بر این مبنا قرار داده‌شده که دانشجویان قبل از ورود به دانشگاه در سال‌های دبیرستان و یا کلاس‌های خصوصی آزاد خود را با مبانی و مفاهیم اولیه زبان خارجه آشنا کرده باشند. که این مسئله درست نیست چراکه مدارس آموزش باکیفیتی در خصوص زبان انگلیسی ندارند و از سوی دیگر امکان استفاده از مؤسسات خصوصی زبان هم برای همه افراد ممکن نیست.

دانشجویان تا دوران دکتری ضعف زبان انگلیسی دارند

محمدرضا کلباسی معاون آموزشی دانشگاه تربیت مدرس در این رابطه با بیان اینکه موضوع آموزش زبان انگلیسی در کشور ما جدی نیست، گفت: در خیلی از کشورها آموزش زبان دوم اصل و رکن اساسی است.  مثال در هندوستان تقریباً همه افراد می‌توانند انگلیسی صحبت کنند چراکه از سال‌های ابتدایی تحصیل دانش آموزان مکلف هستند در کنار زبان مادری، زبان انگلیسی را نیز فرابگیرند.

وی ادامه داد: در مراکش نیز زبان دوم زبان فرانسوی است و اغلب افراد به این زبان مسلط هستند. اما در کشور ما این موضوع صرفاً به شکل حفظ ظاهر است و از کلاس چهارم ابتدایی آغاز می‌شود و به هیچ‌وجه جدی نیست.

کلباسی تأکید کرد: نه‌تنها در سنین کودکی فعالیت جدی درزمینهٔ آموزش زبان به کودکان نمی‌شود بلکه در ۱۲ سال دوران مدرسه،‌ ۴ سال مقطع کارشناسی، ۳ سال کارشناسی ارشد و حتی در دوران دکتری نیز دانشجویان ضعف زبان انگلیسی دارند و سیستم آموزشی در این زمینه درجا می‌زند.

کلباسی تأکید کرد: حاصل عدم اهمیت و جدیت در آموزش زبان و هفته‌ای یک ساعت کلاس برای این درس این می‌شود که افراد با تحصیلات عالی دانشگاهی و مناصب بالای کشوری زبان انگلیسی بلد نیستند و با اشتباهاتشان سوژه رسانه‌ها می‌شوند و این نشان‌دهنده نقص نظام آموزشی است.

جدیت در آموزش زبان دوم نیازمند مصوباتی در سطح مجلس است

کلباسی خاطرنشان کرد: جدیت در آموزش زبان دوم نیازمند مصوباتی در سطح مجلس است که زبانی را به‌عنوان زبان دوم مطرح کند و تصویب شود که حتی برخی دروس به این زبان ارائه شود تا آموزش زبان دوم در کشور تقویت شود.

معاون آموزشی دانشگاه تربیت مدرس در ادامه با اشاره به اینکه با افزایش مراودات بین‌المللی نیز می‌توان موضوع زبان و زبان‌آموزی را در کشور تقویت کرد، گفت: البته به نظر می‌رسد اخیراً نسل جوان نیاز به این موضوع را احساس کرده‌اند و وقت بیشتری برای این موضوع اختصاص می‌دهند.

در پایان...

چند دلیل عمده موجب درجا زدن آموزش یک‌رشته یا درس در نظام آموزشی می‌شود که زبان انگلیسی نیز از آن مستثنی نیست. از جمله این دلایل می‌توان به آشنایی نداشتن مدیران با رشته مورد نظر ، عدم اهمیت رشته درسی  در نظر مدیران و گاهی حتی مضر برشمردن آن، شلختگی برنامه‌های آموزشی و عدم توانایی تنظیم پروتکل‌های دقیق، منظم و تخصصی برای دروس، کمبود بودجه و امکانات برای جذب متخصص و ملزومات مورد نیاز از مهم‌ترین این دلایل است.

اما در حوزه آموزش زبان انگلیسی توسعه روزافزون موسسات آموزشی زبان‌های خارجی که نیاز اقشاری از جامعه را که توانایی پرداخت هزینه این کلاس‌ها را دارند برطرف کرده است نیز در این زمینه بی‌تاثیر نیست.

در سال‌های اخیر به دلیل ضعف مدارس و دانشگاه‌ها در آموزش زبان انگلیسی،‌ مؤسسات آموزشی زبان‌های خارجی گسترش زیادی پیدا کرده‌اند که این امر اگرچه می‌تواند جنبه‌های مثبتی داشته باشد، اما با توجه به اصل 30 قانون اساسی که بر عدالت آموزشی تاکید دارد، نباید اجازه داد وجود این مؤسسات توجیهی باشد برای متولیان آموزش که نقش خود را در قانونی نانوشته به مؤسسات آموزشی خصوصی محول کنند و جبران کم‌کاری‌ها و شلختگی‌های آموزشی خود را به این مؤسسات بسپارند.

به‌نظر می‌رسد بعد از گذشت سال‌های سال از اینکه زبان انگلیسی به‌عنوان کتاب درسی در مدارس و دانشگاه‌ها درآمده است و در دوره نیاز حداکثری به رشد تعاملات علمی و مراودات سیاسی بین المللی تسلط کافی به زبان انگلیسی در میان مسئولین از رئیس‌جمهور،‌ وزرا، اساتید دانشگاهی و نمایندگان مجلس تا دانشجویان دکتری دانش آموزان دبیرستان موجود ندارد. وقت آن رسیده که متولیان امر و مدیران آموزشی در مدارس و دانشگاه‌ها میزان موفقیت آموزش زبان انگلیسی در مدارس و دانشگاه‌ها ارزیابی کنند و در پروتکل‌های آموزشی خود اعم از سرفصل‌ها ساعات تدریس افزایش واحدهای درسی و ... در این زمینه تجدیدنظر کنند.

انتهای پیام/4139/