لزوم تقویت دیپلماسی اقتصادی از طریق همکاری با مجموعه‌های علمی-آکادمیک/ دومین مدرسه دیپلماسی اقتصادی به‌صورت مجازی برگزار شد

به گزارش خبرنگار حوزه آموزشی و پژوهشی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، دیپلماسی یکی از ابزارهای مناسب برای تعامل و ارتباط با کشورهای جهان به خصوص دنیای اسلام است. در حال حاضر دیپلماسی اقتصادی ابزاری نوین و قدرتمند در فضای بین‌المللی محسوب می‌شود که از طریق آن می‌توان به بازارهای خارجی دسترسی پیدا کرد.

در واقع دیپلماسی اقتصادی به جذب سرمایه‌گذاران خارجی و تقویت ارتباط کشورها کمک می‌کند و باید در دانشگاه‌ها، این مقوله مهم به درستی تبیین و ترویج شود تا پژوهشگران و متخصصانی از جنس تقویت‌کننده دیپلماسی اقتصادی تربیت شوند. در همین راستا خبرگزاری آنا با پیمان حسنی، معاون پژوهش و نشر دفتر مطالعات دیپلماسی اقتصادی دانشگاه امام صادق (ع) گفتگویی داشته است که در ادامه می‌خوانید.

آنا: لطفاً خودتان را معرفی کنید.

حسنی: بنده پیمان حسنی، فارغ‌التحصیل رشته معارف اسلامی و حقوق از دانشگاه امام صادق (ع) و دانشجوی کارشناسی ارشد رشته دیپلماسی و سازمان‌های بین‌المللی-حقوق بین‌الملل دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه هستم. بیشتر در حوزه روابط و حقوق بین‌الملل و سازمان‌های اقتصادی و تجاری بین‌المللی تمرکز و فعالیت دارم.

لزوم تقویت دیپلماسی اقتصادی از طریق همکاری با مجموعه‌های علمی-آکادمیک

آنا: برای تقویت دیپلماسی اقتصادی چه اقدامی می‌توان کرد؟

حسنی: باید از طریق همکاری با مجموعه‌های علمی-آکادمیک، دیپلماسی اقتصادی را تقویت کرد که یکی از این مجموعه‌ها، سازمان همکاری اقتصادی «اکو» است. این سازمان اولین بار در سال 1343 بین سه کشور ایران، پاکستان و ترکیه شکل گرفت. نام اولیه سازمان «RCD» با عنوان «سازمان همکاری عمران منطقه‌ای» بود اما بعد از مدتی تغییر نام داد. وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 باعث شد که وقفه‌ای در کار این سازمان ایجاد شود اما از سال 1364 فعالیت خود را از سر گرفت و این بار با نام سازمان اکو ادامه فعالیت داد. در ادامه پس از فروپاشی شوروی، کشورهایی که از اتحاد جماهیر شوروی، تجزیه و مستقل شده بودند به این سازمان منطقه‌ای سه‌جانبه پیوستند. کشورهایی مثل افغانستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان. با اضافه شدن این هفت کشور،‌ اعضای اکو به 10 کشور ارتقا پیدا کرد.

مقر این سازمان در تهران است و تنها سازمان بین‌المللی است که مقر دائمی‌اش در تهران قرار دارد. این سازمان در منطقه‌ای تشکیل شده که جمعیتی بالغ بر نیم میلیارد نفر را در خود جای داده و مساحتی بالغ بر 8 میلیون و 600 هزار کیلومتر را شامل می‌شود. از طرفی این سازمان در یک گستره جغرافیایی قرار دارد که کشورهای موجود در آن از منابع سرشار نفت و گاز برخوردار هستند که ایران به‌عنوان یکی از کشورهای بزرگ نفتی و گازی و بعد کشورهایی مثل ترکیه، قزاقستان، ترکمنستان و قرقیزستان نیز جزو این کشورها محسوب می‌شوند.

کشورها برای پیشبرد اهداف اقتصادی نیازمند برقراری روابط تجاری با کشورهای مختلف هستند

 آنا: درباره وابستگی متقابل اقتصادی کشورها توضیح دهید.

حسنی: وابستگی‌های اقتصادی شاید مهم‌ترین اولویت دستگاه سیاست خارجی در بسیاری از کشورهاست. بدان معنا که بتوانند معیشت و تعادل بازارهای داخلی یک کشور را به بازار خود گره بزنند. در جهان کنونی با توجه به وابستگی متقابل اقتصادی کشورها، شرایطی ایجاد شده است که با در نظر گرفتن سرعت بالای پیشرفت در عرصه تکنولوژی و صنعت، برخی کشورها به دلیل داشتن موقعیت جغرافیایی و صنعت بالا و برخی مسائل دیگر از مزیت‌های اقتصادی در برخی زمینه‌ها برخوردار هستند.

همین دارا بودن مزیت اقتصادی موجب می‌شود تا کشورها امکان صادرات محصولات خودشان را داشته باشند و برخی از کشورها واردکننده این محصولات از کشورهای دیگر باشند. حال برخی کشورها مانند ایران به دلیل دارا بودن منابع عظیم طبیعی، اعم از منابع انرژی و سوخت‌های فسیلی یا منابع طبیعی مثل معادن و غیره مزیت اقتصادی خوبی دارند.

همه این مزیت‌ها برای دیگر کشورها جذاب و مایه رغبت آن‌ها به همکاری‌های تجاری و مالی می‌شود. می‌دانیم که برای پیشبرد اهداف اقتصادی، کشورها نیازمند برقراری روابط تجاری دو یا چندجانبه با کشورهای مختلف هستند. برقراری چنین روابطی از طریق ابزاری تحت عنوان دیپلماسی اقتصادی میسر خواهد بود. در حقیقت زمانی که کشورها چه برای تأمین نیازهای اساسی خود و چه برای تولید ثروت و صادرات محصولات و فرآورده‌های خود به کشورهای مجاور یا کشورهای دیگر روی می‌آورند، نیازمند تدوین یک برنامه منسجم تحت عنوان دیپلماسی اقتصادی هستند.

لزوم ترجمه آثار علمی صاحب‌نظران کشورها در حوزه دیپلماسی اقتصادی

آنا: دفتر مطالعات دیپلماسی اقتصادی دانشگاه امام صادق (ع) چگونه می‌تواند در اجرایی‌ کردن دیپلماسی اقتصادی سهیم باشد؟

حسنی: مباحث مربوط به دیپلماسی اقتصادی همواره باید در دو جنبه مورد توجه قرار بگیرند. جنبه اول بحث نظری و ادبیات علمی این رشته بوده که دیپلماسی اقتصادی یکی از موضوع‌های علمی میان رشته‌ای است. این رشته علی‌رغم اینکه سالیان متمادی در کشورهای پیشرفته مطرح بوده، در کشور ما مغفول مانده است. لذا در اولین گام، برای توسعه و پیشرفت در زمینه دیپلماسی اقتصادی لازم است تا ادبیات لازم برای این رشته در کشور موجود باشد و سپس با استفاده از این ادبیات بتوان نسخه تجویزی برای کشور تعیین کرد.

باید توجه داشت که سهم عمده‌ای از ادبیات این رشته امروزه از طریق مراجعه به آثار نویسندگان پیشرو در کشورهای دیگر به دست می‌آید. در نتیجه لزوم ترجمه و نشر آثار علمی ماندگار نویسندگان و صاحب‌نظران این رشته در اولویت قرار دارد. اما توجه به این نکته ضروری است که صرف اکتفا به ترجمه آثار کافی نیست. برای اینکه بتوانیم نسخه‌های مربوط به کشور خودمان را به دست آوریم، شایسته است تا در وهله دوم، ادبیات بومی این رشته در کشور تولید شود. این کار از طریق نگارش آثار علمی، برگزاری همایش‌ها و مجامع علمی جهت گفتگو و تبادل نظر افراد دارای تجربه در این مقوله حاصل می‌شود.

راه‌اندازی میز سازمان‌های بین‌المللی در دانشگاه امام صادق (ع)

آنا: دفتر دیپلماسی اقتصادی در زمینه سازمان‌های بین‌المللی چه ظرفیت‌هایی دارد؟

حسنی: موضوع‌هایی که در دفتر دیپلماسی اقتصادی دنبال می‌شود، دو دسته است. دسته اول مسائل و موضوع‌هایی است که جایگاه بحث آن‌ها در منظومه فکری این دفتر لازم به نظر آمد. این مسائل تحت عنوان کمیته‌هایی در دفتر مطالعات دیپلماسی اقتصادی مطرح می‌شوند. دسته دوم، مسائل و موضوع‌هایی است که در قلمروهای جغرافیایی (میز) مختلف تعریف می‌شود. یکی از میزهای موجود در این دفتر، میز سازمان‌های بین‌المللی است.

با توجه به اینکه تعداد سازمان‌های بین‌المللی امروزه بسیار زیاد است، تمرکز این دفتر صرفاً بر روی سازمان‌های بین‌المللی مربوط به مالی و اقتصاد بین‌المللی است. در حقیقت، شناخت ماهیت و ویژگی‌های این سازمان‌ها، می‌تواند در مسیر سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری برای تعامل کشور با این سازمان‌ها بسیار مفید باشد. سازمان‌های بین‌المللی در یک تقسیم‌بندی بر حسب قلمرو فعالیت، به سازمان‌های جهانی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تقسیم می‌شوند.

در چنین افق ترسیمی برای تولید علوم و فنون دیپلماسی اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران، دفتر دیپلماسی اقتصادی دانشگاه امام صادق (ع)، اولین مجموعه تخصصی دانشگاهی و با رویکرد میان رشته‌ای در سطح کشور است که محور فعالیت خود را دیپلماسی اقتصادی قرار داده است. این نهاد در مهرماه 1395 ذیل دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد تأسیس و اقدام به جذب اعضا از دانشکده‌های علوم سیاسی، مدیریت، حقوق، فرهنگ و ارتباطات کرد.

با توجه به رسالت دانشگاه امام صادق (ع) مبنی بر پاسخگویی دقیق و عملیاتی به مسائل و چالش‌های نظام اسلامی، دفتر مطالعات دیپلماسی اقتصادی این دانشگاه مصمم است تا حضور و نقش‌آفرینی فعال در اقتصاد سیاسی بین‌الملل را در راستای راهبرد برون‌گرایی در اسناد بالادستی ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری، ترسیم و تدارک ببیند. این دفتر مطابق با مأموریت و چشم‌انداز خود یک نهاد علمی-مشورتی در سطح کلاس جهانی در رصد، سیاستگذاری و تولید ادبیات نظری و یک مرجع در میان مراکز تحقیقاتی است.

آنا: معاونت پژوهش و نشر دفتر مطالعات اقتصادی دانشگاه امام صادق (ع) چه وظایفی بر عهده دارد؟ تاکنون چه اقداماتی انجام داده است؟

حسنی: اهم فعالیت‌ها و وظایف معاونت پژوهش و نشر دفتر مطالعات دیپلماسی اقتصادی دانشگاه امام صادق (ع)، در جهت تولید ادبیات و تقویت مهارت‌های تجربی اعضا ضمن مشارکت مستمر با مسائل درخواستی از سوی نهادهای درگیر با این موضوع در سطح ملی است.

لذا این معاونت موظف به برنامه‌ریزی و اجرای کارگاه‌های تجربه، نشست‌های تخصصی، بازدیدهای میدانی، رصد و تحلیل منابع و پایگاه‌های اطلاعاتی تخصصی در موضوع دیپلماسی اقتصادی، تولید محتوا و خروجی‌های منظم زمانی در قالب یادداشت‌های تحلیلی، گزارش‌های راهبردی، نقد محتوا، تحلیل آماری و اقدام به تألیف و ترجمه کتاب و مقالات تخصصی زیر نظر اعضای شورای علمی است.

برگزاری مجازی دومین مدرسه دیپلماسی اقتصادی

هر یک از این وظایف سازوکار و قالب‌های خاص خود را دارند که تاکنون فعالیت‌های جدی و مهمی در راستای عملی کردن این وظایف برداشته شده است. از آخرین رویدادهای جاری در امسال علی‌رغم شرایط کرونایی برگزاری مجازی دومین مدرسه دیپلماسی اقتصادی بود که البته به علت سابقه دوره‌های مجازی سال قبل زمینه کافی و توان لازم جهت پیشگیری از توقف این رویداد سالانه در مجموعه موجود بود.

برگزاری مسابقات شبیه‌سازی مذاکرات صلح هرمز با محوریت دیپلماسی اقتصادی

یکی دیگر از رویدادهای پژوهشی دفتر مطالعات دیپلماسی اقتصادی در سطح ملی، مسابقات شبیه‌سازی مذاکرات صلح هرمز با محوریت دیپلماسی اقتصادی به درخواست مؤسسه ابرار معاصر تهران بود که آذرماه 98 در دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد. در این مسابقات شبیه‌سازی، دانشجویان و پژوهشگران مختلف از دانشگاه‌های سراسر کشور از جمله دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه، دانشگاه‌های شهید بهشتی، علامه طباطبایی، امام صادق (ع)، مازندران، بین‌المللی قزوین، شاهد و...، پس از گذراندن مصاحبه علمی و کسب نمره قبولی به رقابت با یکدیگر پرداختند.

برگزاری هفته علمی فرهنگی چین، برگزاری حدود 40 نشست کارگاه تجربه، انجام بازدیدهای میدانی و سفرهای پژوهشی، انتشار هفتگی یادداشت‌های تحلیلی و گزارش‌های راهبردی در رسانه‌های تخصصی و تقدیم مواردی به نهادهای ذی‌ربط بخش دیگری از اقدامات معاونت پژوهش و نشر دفتر مطالعات دیپلماسی اقتصادی است.

انتهای پیام/4118/