معجزه‌ای به نام سلول بنیادی/ آلزایمر، ام‌اس و فلج مغزی با سلول‌های مزانشیمی درمان می‌شوند

گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا-هانا حیدری؛  پروژه‌های متعددی در  پژوهشکده سلول‌های بنیادی رویان در حال اجراست که از این میان می‌توان به درمان آلزایمر، پارکینسون، بیماری‌ها و آسیب‌های چشمی، آسیب‌های نخاعی و بیماری ام‌اس با استفاده از سلول‌های بنیادی اشاره کرد. محققان این پژوهشکده در تلاش هستند تا وضعیت بیماران را از طریق سلول‌درمانی بهبود ببخشند. این امر باعث هم‌افزایی و همکاری میان گروه‌های مختلف پژوهشکده سلول‌های بنیادی شده است.

گروه سلول‌های بنیادی در زیست‌شناسی تکوینی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین گروه این پژوهشکده به شمار می‌رود که در زمینه‌ افزایش دانش سلول‌های بنیادی و زیست‌شناسی تکوینی فعالیت می‌کند. نه‌تنها چند لاین یا رده سلول‌های بنیادی در این پژوهشکده تولید شده بلکه بانک سلولی غنی نیز در پژوهشکده سلول‌های بنیادی فعالیت می‌کند. رده‌های مختلف سلولی از سلول‌های جنینی انسان، موش، سلول‌های بنیادی عصبی، سلول‌های مزانشیمی با منشأ مغز، استخوان و بافت چربی و سلول‌های دستکاری‌شده ژنتیکی در این بانک تولید شده و به سایر مراکز، دانشگاه‌‌ها و پژوهشگاه‌ها نیز خدمات ارائه می‌کند.

گروه مهندسی سلولی نیز تلفیقی از علوم مهندسی و مباحث بیولوژی است که محققان در آن می‌کوشند تا از دیدگاه‌های علوم مختلف مهندسی از جمله مهندسی مواد در زمینه علم بیولوژیک کمک بگیرند. یکی از پروژه‌های این گروه داربست‌های سلولی خاصی طراحی کرده‌اند که بستر مناسبی برای بهبود وضعیت سلولی ایجاد می‌کند. گروه مغز و علوم شناختی نیز یکی دیگر از گروه‌های پژوهشکده سلول‌های بنیادی است که پژوهشگران آن به دنبال رفع آسیب‌های سیستم عصبی با روش‌های سلول‌درمانی هستند.

در گروه مغز و علوم شناختی چه می‌گذرد؟

به گفته  سحر کیانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان و کارشناس گروه مغز و علوم شناختی پژوهشکده سلول‌های بنیادی؛  زمینه فعالیت اصلی این گروه طی چند سال اخیر متمرکز بر آسیب‌های نخاعی ضربه‌ای یا به اصطلاح تروماتیک است. تاکنون سلول‌های متعددی در این راستا مورد بررسی قرار گرفته، علاوه‌براین تأثیر سلول‌درمانی بر این بیماری نیز در نظر گرفته شده است. همچنین سعی شده با استفاده از سازه‌های مهندسی و تأثیرات دارویی راه‌هایی برای کمک به این بیماران پیدا کرد.

سلول‌های متعددی طی پروژه‌های مختلف بررسی و ارزیابی شده‌ که در حال حاضر سلول‌های بنیادی عصبی نتایج قابل‌توجهی را روی جوندگان داشته‌اند. بنابراین محققان قصد دارند این سلول‌ها را در حیوانات بزرگ‌تر نیز مورد بررسی قرار دهند که در صورت موفقیت، روش درمانی مناسبی برای آسیب‌های نخاعی و تروماتیک ارائه می‌شود. برخی از پژوهشگران گروه مغز و علوم شناختی پژوهشکده سلول‌های بنیادی در حوزه آلزایمر تحقیق می‌کنند و موفق به کنترل این بیماری در مدل حیوانی و شرایط آزمایشگاهی شده‌اند.

درمان بیماری آلزایمر و ام‌اس با استفاده از سلول‌های مزانشیمی

کیانی می‌گوید, به‌کارگیری سلول‌های بنیادی تأثیر مثبتی در  پیشگیری و درمان بیماری آلزایمر نشان داده است. پژوهشگران می‌کوشند تا آنتی‌بادی‌هایی تولید کنند که قادر به جلوگیری از ایجاد و پیشرفت بیماری آلزایمر باشند. پژوهشگاه رویان چند سالی است که در خصوص بیماری ام‌اس نیز تحقیق می‌کند. یکی از نورولوژیست‌های این پروژه موفق شده با استفاده از سلول‌های مزانشیم مغز استخوان، تأثیر مثبتی بر پیشگیری از روند و پیشرفت بیماری ام‌اس بگذارد. این مطالعه چند مرحله کارآزمایی بالینی داشته که روی بیماران مبتلا به ام‌اس انجام شده است.

علاوه‌براین در گروه مغز و علوم شناختی رویان کارآزمایی‌های بالینی روی بیماران مبتلا به  بیماری ALS انجام شده است. در این مطالعه سلول‌های بنیادی مزانشیمی دستکاری شده و سپس به بیمار تزریق می‌شود. این مطالعه که در فاز اول قرار دارد، نتایج قابل‌توجه و مثبتی داشته است. در حال حاضر پروژه‌هایی در حوزه پارکینسون، آلزایمر، آسیب‌های نخاعی و بیماری‌های چشمی در پژوهشکده سلول‌های بنیادی رویان انجام می‌شود که در فازهای اولیه تحقیقات (بررسی روی مدل‌های حیوانی) هستند. 

پروژه‌های تحقیقاتی در خصوص بیماری ام‌اس و ALS نیز پیشرفت کرده و در مرحله کارآزمایی بالینی قرار دارند. همچنین رویان طی همکاری با یکی از بیمارستان‌های تهران کارآزمایی بالینی در خصوص کودکان مبتلا به CP یا فلج مغزی انجام داده است. در این پژوهش از سلول‌های مزانشیم کودکان برای درمان فلج مغزی استفاده می‌شد که نتایج قابل‌توجه و مثبتی به ارمغان آورده است.

شرایط GMP چیست؟

معمولاً پس از پایان تحقیقات در حوزه سلول‌های بنیادی، پژوهشگران باید سلول‌ها را در شرایط GMP تولید کنند. در شرایط GMP سلول‌ها به طور کامل از مواد و متریال با منشأ انسانی تولید می‌شوند، همه ابزارها برای تزریق و پیوند سلول به انسان نیز استریل است. درواقع شرایط و استاندارد استریل بودن در GMP بسیار متفاوت‌تر از زمانی است که تحقیقات روی مدل‌های حیوانی انجام می‌شود. شرایط تولید سلول در GMP برای آغاز کارآزمایی‌های بالینی چالش‌های خاصی به همراه دارد.  پروسه استخراج سلول باید در اتاق‌های تمیز انجام شود و موادی که در این روند به کار می‌رود نیز نباید به هیچ عنوان منبع یا منشأ حیوانی داشته باشد. درواقع تمام مواد و متریال باید از منبع انسانی تأمین شود. 

انتهای پیام/4021/پ