محصول دانش‌بنیان «کیتین و کیتوسان» در آستانه تجاری‌سازی/ گلخانه تولید جلبک راه‌‌اندازی می‌شود

گروه استان‌های خبرگزاری آنا - مجتبی آزادیان؛ دانشگاه آزاد اسلامی در دهه ۸۰ بعد از حدود دو دهه فعالیت به این نتیجه رسید که اگر امور تحقیقاتی را به فعالیت‌های علمی خود اضافه نکند به برخی موفقیت‌ها نمی‌رسد و رسالت دانشگاه تحقق نمی‌یابد؛ بنابراین سال ۸۵ مجوز نخستین مرکز تحقیقاتی در زمینه آب به یکی از واحدهای دانشگاهی داده شد.

اکنون در مجموع بیش از ۲۰۰ مرکز تحقیقاتی در دانشگاه آزاد اسلامی فعالیت می‌کنند. ۱۶۴ مرکز تحقیقاتی از این مراکز در زمینه‌های تحقیقاتی غیرپزشکی از جمله فنی، مهندسی، کشاورزی و ... و ۳۹ مرکز تحقیقاتی در زمینه پزشکی فعال هستند.

مرکز تحقیقات آبزیان گرمسیری دانشگاه آزاد اسلامی استان بوشهر اکنون سه طرح در حوزه پرورش و تکثیر آبزیان در حال پیگیری و انجام دارد و مهم‌ترین دستاورد این مرکز تولید «کیتین و کیتوسان» بوده و راه‌اندازی طرح تولید گلخانه‌ای جلبک اسپیرولینا را در دستور کار خود دارد.

مرکز تحقیقات آبزیان گرمسیری دانشگاه آزاد اسلامی بوشهر به‌دلیل فعالیت‌های مختلف موجب ایجاد شغل و درآمدزایی شده و توانسته برخلاف دیگر دانشگاه‌ها، کاهش دانشجو و برنامه‌های علمی و پژوهشی را در رشته شیلات جبران کند.

خبرنگار خبرگزاری آنا به همین مناسبت با عبدالرحیم پذیرا، رئیس مرکز تحقیقات آبزیان گرمسیری دانشگاه آزاد اسلامی بوشهر درباره فعالیت‌ها، دستاوردها، مأموریت‌ها و برنامه‌های انجام‌شده این مرکز گفتگو کرده است که مشروح آن را می‌خوانید.

آنا: مرکز تحقیقات آبزیان گرمسیری چگونه و چرا در دانشگاه آزاد اسلامی بوشهر ایجاد شد؟

پذیرا: استان بوشهر با قدمت تاریخی کهن و با بیش از 900 کیلومتر مرز آبی با خلیج‌فارس یکی از ظرفیت‌های اصلی کشور ایران در حوزه‌های نفت و گاز، نخل و آبزی‌پروری است. این استان، سال‌های اخیر رشد چشمگیری در تولید میگوی کشور داشته به شکلی که رتبه نخست در میزان تولید و صادرات این محصول دریایی ارزشمند را دارد.

دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر به همین منظور رشته شیلات را سال 4-1383 در مقطع کارشناسی راه‌اندازی کرد و در کنار آن استادان و کادر هیئت علمی تکمیل شد و پس از آن و با پیگیری‌های انجام‌شده در مهر 1390 مقطع کارشناسی ارشد رشته شیلات نیز در واحد بوشهر راه‌اندازی و نیاز به یک مرکز تحقیقات مناسب با زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های آبزی‌پروری استان بیش از پیش احساس شد تا بتواند مطالعات، تحقیقات، نشست‌ها و دوره‌های مرکز تحقیقات علمی را در استان ایجاد و برگزار کند.

با پیگیری‌های انجام‌شده در زمستان سال 1395  مرکز تحقیقات آبزیان گرمسیری در دانشگاه آزاد اسلامی استان با محور واحد بوشهر راه‌اندازی شد.

آنا: چه مأموریت یا مأموریت‌هایی برای این مرکز تعریف شده و آیا اکنون در انجام مأموریت‌ها فعال است؟

پذیرا: محور فعالیت مرکز تحقیقات آبزیان گرمسیری ابتدا در زمینه‌های تکثیر و پرورش آبزیان، غذای زنده، عمل‌آوری و فناوری و بیماری‌های آبزیان براساس ظرفیت‌های موجود طراحی شد.

تمرکز بیشتر استان بوشهر در زمینه تکثیر و پرورش آبزیان به‌ویژه میگو موجب شد اخذ مجوزهای لازم از نهادهای ذی‌ربط برای بخش‌های تکثیر ماهی و میگو و پرورش در زمینه‌هایی که در اختیار دانشگاه آزاد اسلامی استان است در دستورکار قرار گیرد.

در این زمینه می‌توان مواردی مانند «اخذ مجوز تکثیرگاه آبزیان در دیلم»، «اخذ مجوز پرورش میگو در 67 هکتار مکان در شهرستان دلوار» و «اخذ مجوز پرورش میگو در 32 هکتار زمین در شهرستان دیر» را نام برد.

مرکز تحقیقات آبزیان گرمسیری در زمینه غذای زنده آبزیان نیز در یک سال اخیر به مطالعه و بررسی زیرساخت‌های لازم برای تولید جلبک در دانشگاه آزاد اسلامی اقدام کرد که یک گلخانه در دانشگاه آزاد اسلامی واحد خورموج به این امر تخصیص داده شده و آینده نزدیک راه‌اندازی خواهد شد.

در حوزه بیماری‌های آبزیان هم زیرساخت آزمایشگاهی دانشگاه بررسی و مطالعه شد که با توجه به موجود بودن برخی تجهیزات لازم و با تکمیل و تجهیز آنها می‌توان در این زمینه نیز به نتایج خوبی دست یافت که کمک خوبی به جمعیت آبزی‌پروری خواهد شد.

آنا: تاکنون چه فعالیت‌هایی در مرکز تحقیقاتی آبزیان گرمساری انجام شده و دستاورد یا دستاوردهای ایجاد این مرکز از ابتدا تاکنون چه بوده است؟

پذیرا: براساس مأموریت‌های تدوین‌شده در ابتدای کار برای مرکز تحقیقات آبزیان گرمسیری برنامه‌ریزی‌های لازم انجام و در این زمینه مجوزهای مورد نیاز اخذ شد که اکثر آنها نیاز به سرمایه‌گذاری زیاد دارد. این موضوع کار را دچار مشکل کرده است؛ اما در زمینه‌های علمی ازجمله هدایت دانشجویان تحصیلات تکمیلی، تدوین مقاله و کتاب، برگزاری همایش علمی (در ماه‌های آتی برگزار می‌شود) اقدامات خوبی انجام شده است.

در بخش عمل‌آوری پوست میگو و فروش به کارخانه‌های تولید غذای آبزیان نیز اقداماتی انجام شده و درآمد خوبی هم به دست آمده است.

تولید کیتین و کیتوسان از پوست میگو با درجه خلوص 97 درصد

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای مرکز تحقیقات آبزیان گرمسیری، تولید کیتین و کیتوسان از پوست میگو است. ماده کیتوسان یکی از محصولات استراتژیک در بخش پزشکی و صنعت است و اکنون با مبالغ بسیار بالایی وارد کشور می‌شود و این مرکز موفق به تولید آن با درجه خلوص 97 درصد شده است.

در این راستا با توجه به مجوزهای صادرشده از سوی سازمان مرکزی و اداره کل صنعت، معدن و تجارت و محیط زیست استان بوشهر برای جذب سرمایه‌گذار و راه‌اندازی کارخانه در استان بوشهر اقداماتی انجام شده است (مجوزهای لازم برای ساخت کارخانه در یک سال اخیر اخذ شده است). این محصول دانش‌بنیان (تولید کیتین و کیتوسان از پوست میگو ) می‌تواند مهم‌ترین و ارزشمندترین محصول بین مراکز تحقیقاتی کشور باشد.

مرکز تحقیقات آبزیان گرمسیری دارای 75 درصد سهام شرکت دانش‌بنیان تخصصی ثبت‌شده در زمینه کیتین و کیتوسان نیز هست.

آنا: تعامل نهادها و مراکز مربوط به این مرکز با شما چگونه بوده و آیا قرارداد و تفاهم‌نامه‌ای در زمینه‌های همکاری انجام شده است؟

پذیرا: با تلاش مدیریت جدید دانشگاه تفاهم‌نامه‌ها و همکاری‌های گسترده‌ای با نهادهای بیرونی منعقد و در این زمینه برای برگزاری همایش، دوره‌های تخصصی و چاپ کتاب اقدامات خوبی انجام شده است.

متأسفانه این تفاهم‌نامه‌ها با همه‌گیری بیماری منحوس کرونا مقارن شده و بسیاری از نهادها و به‌ویژه دانشگاه را در بخش مالی دچار مشکل کرده است. به‌زودی با محو این ویروس شاهد همکاری‌های گسترده بین مرکز تحقیقات و نهادهای بیرونی خواهیم بود.

آنا: جایگاه پایان‌نامه‌های دانشجویی و طرح‌های پژوهشی استادان و اعضای هیئت علمی در این مرکز چگونه است؟

پذیرا: تمام استادان این مرکز بخشی از پایان‌نامه‌های خود را در آزمایشگاه‌های موجود می‌گذرانند و مشاوره و راهنمایی دانشجویان توسط استادان مرکز تحقیقات انجام می‌شود. به‌علاوه دو طرح برون‌دانشگاهی که اخیراً پروپوزال آنها نوشته شده است در آینده نزدیک به مرحله انعقاد قرارداد خواهد رسید.

آنا: فعالیت مرکز را چگونه ارزیابی می‌کنید و آیا می‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد تا دچار لغو مجوز نشود؟

پذیرا: براساس برنامه‌، اقدامات در حال پیگیری و انجام است و با حمایت‌های مؤثر مجموعه ستادی دانشگاه آزاد اسلامی و همکاران پرتلاش هیئت علمی استان، مرکز تحقیقات آبزیان گرمسیری در زمینه تولید کیتین و کیتوسان و سایر محصولات آبزی‌پروری به‌زودی وارد مرحله تجاری‌سازی و درآمدهای پایدار خواهد شد به‌ویژه آنکه در سند توسعه دانش‌بنیان استان بوشهر، پرورش آبزیان به‌عنوان یکی از اولویت‌های مهم استان، پیش‌بینی و مصوب شده است.

انتهای پیام/4103/4062/پ