آدم‌فضایی‌های کارتونی در دنیای ما جایی دارند؟
به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، اینکه در قمر یخ‌زده اروپا(قمر سیاره مشتری) یا انسلادوس(قمر سیاره زحل) آب جاری است یا احتمال زندگی میکروبی در سیاره‌های شبیه به زمین مانند تراپیست-۱ وجود دارد، همیشه ما را به وجود فرازمینی‌های هوشمند دل‌خوش نگه می‌دارد. اما باید به یاد داشت که این بحث‌ها بیشتر محدود به زندگی میکروبی یا باکتریایی است، نه زندگی هوشمند آن گونه که انتظار داریم یا تجسم می‌کنیم.
آیا چیزی شبیه به E.T در واقع وجود دارد؟ مباحث و تحقیقات متعددی برای محاسبه احتمال زندگی هوشمند انجام شده که احتمالاً مشهورترین آنها معادله «دریک» است که طی آن تلاش می‌شود تعداد تمدن‌های هوشمند فعال تخمین زده شود. اما یک مطالعه جدید توسط گروهی از دانشمندان دانشگاه آکسفورد می‌گوید که وجود زندگی هوشمند تقریباً بعید است.
چه چیز حیات را در زمین ممکن ساخته است؟
این مطالعه به طور عمده تاریخ زمین را مورد بررسی قرار می‌دهد. در زمین چندین رویداد تکاملی منحصر به فرد در طول تاریخ رخ داده است(مانند سیارکی که حدود 65 میلیون سال پیش دایناسورها را از بین برد و به پستانداران و انسان‌ها اجازه داد تا جای دایناسورها را اشغال کنند!). در حقیقت روی دادن رخدادهایی از این دست بوده است که پیدایش بشر هوشمند را مقدور ساخته است.
در مطالعه جدیدی که در مجله علمی آستروبیولوژی منتشر شد آمده است: «زندگی هوشمند در جهان با این فرض که شکل‌گیری هوش زیستی در جاهای دیگر نیز قاعدتاً به چرخه‌های تکاملی مشابه [به زمین] نیاز خواهد داشت، بسیار نادر به نظر می‌رسد.»
این مطالعه خاطرنشان می‌سازد که روی زمین، زندگی هوشمند «در مقیاس زمانی فراخور با طول عمر آن» ظهور یافته است. نویسندگان این تحقیق می‌گویند در حالی که زمین تقریباً 4.5 میلیارد سال قدمت دارد، تنها 5 میلیون سال است که در آن زندگی هوشمند به وجود آمده است. در عین حال به نظر می‌رسد چشم‌انداز وجود زندگی هوشمند نیز در مقیاس جهان هستی بسیار کوتاه است زیرا در کمتر از 1 میلیارد سال دیگر، خورشید چنان درخشان خواهد شد که دمای سطح زمین به فراتر از آنچه که زندگی در آن ممکن است خواهد رسید.
گذار بین دوره‌های مختلف تکامل
مسئله دیگری که باید مورد توجه قرار داد زمان گذار بین نشانگرهای اصلی تکامل زیستی، مانند پیدایش حیات(یا بی‌جان‌زایی) و نشانگرهای شکل‌های پیچیده‌تری از حیات مانند یوکاریوت(نوعی سلول که توسط پستانداران استفاده می‌شود)، زیست چندسلولی و... است. برخی از این گذارها ممکن است کاملاً غیرمعمول باشند، به ویژه سلول‌های یوکاریوت که یک میلیارد سال بعد از پیش‌سازهای ساده‌ترشان یعنی سلول‌های پروکاریوتی روی زمین به وجود آمدند.
اما نکته قابل تأمل زنجیره‌ای از وقایع است که از ساده‌ترین اشکال زیستی به شکل‌های هوشمند زندگی امروزی منتهی شده است. دنباله تکامل به تنهایی چنان بعید به نظر می‌رسد که استفان جِی گولد (Stephen Jay Gould)، دیرین‌شناس و زیست‌شناس تکاملی گفته است اگر بخواهیم توالی تکامل زمین را از همان ابتدا دوباره تکرار کنیم، شانس شکل‌گیری دوباره یک زندگی هوشمند به صفر نزدیک است!
در عین حال نویسندگان این مطالعه جدید اذعان دارند که انجام یک ارزیابی دقیق در مورد این مسئله غیرممکن است زیرا هر نوع تحقیقی از این دست دارای محدودیت‌هایی است. در مقاله اصلی آمده است: «زمانبندی‌های مورد بررسی تنها محدود به یک نمونه است و بنابراین نمی‌تواند جامع باشد.» منظور نویسندگان این است که ما فقط از طریق یک سیاره(سیاره خودمان) با زندگی هوشمند آشنا هستیم و به طور خاص فقط می‌توانیم گذارهای تکاملی زمین را مشاهده کنیم و در این مورد اظهار نظر کنیم. این گذارها در عین حال که بسیار سریع اتفاق افتاده‌اند اما کاملاً عنصر تصادف در آنها محسوس بوده است. آیا باید در جاهای دیگر نیز انتظار چنین الگویی را داشت؟ دقیقاً مشخص نیست.
نقش ستارگان نیز مهم است
ظرفیت منظومه‌های دیگری که می‌شناسیم برای پیدایش یک گونه زیستی(بنا به تعاریف خودمان از گونه‌های زیستی) مأیوس‌کننده است. زمانی تصور می‌شد کوتوله‌های قرمز که ستاره‌های کوتوله M نیز خوانده می‌شوند نامزدهای امیدوارکننده‌ای برای میزبانی از حیات باشند، اما مشخص شد این ستاره‌های در حال اشتعال ممکن است تابش‌های مهلکی ساطع کنند که اغلب برای از بین بردن هرگونه حیات محتمل در سیاره‌های سنگی اطراف آن کافی است.
نتیجه‌گیری کلی این مطالعه تازه این است که شانس پیدایش زندگی هوشمند مانند زمین در جهان هستی بسیار پایین است. بنابراین در حالی که به نظر می‌رسد سیاره‌هایی به اندازه زمین در جهان کم نباشند اما مشخص نیست که چه تعداد از آنها در منظومه‌هایی قرار دارند که ستاره محوری‌شان اجازه شکل‌گیری منابع آب و شرایط پایدار برای بقا را مانند سیاره ما فراهم کند.
در این بین همیشه می‌توان در انتظار کشف‌های تازه ماند و به استفاده از فناوری‌های جدید مانند هوش مصنوعی در ارزیابی شواهد و قرائن ناشی از زندگی هوشمند در سیارات دور و نزدیک دل بست. در جایی از فیلم سینمایی «تماس» (Contact) محصول 1997 که در مورد تلاش چند دانشمند برای یافتن زندگی فرازمینی‌ها است گفته می‌شود: «ما در جهانی بزرگی زندگی می‌کنیم. خدا کند تنها موجودات هوشمند در هستی خودمان باشیم زیرا به نظر می‌رسد همین یک نمونه زندگی هوشمند نیز به طرز وحشتناکی باعث هدر رفتن فضا شده است!»
این مطالعه به سرپرستی اندرو.ای.اسنایدر-بیتی(Andrew E. Snyder-Beattie) از گروه بوم‌شناسی ریاضی دانشگاه آکسفورد انگلستان انجام شده است.
انتهای پیام/پ
انتهای پیام/