همه‌چیز درباره واکسن کووید-19 / مدرنا به کابوس کرونا پایان می‌دهد؟

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوري و دانش‌بنيان گروه دانشگاه خبرگزاري آنا، روز سه‌شنبه، شرکت بیوتکنولوژی مدرنا(Moderna) داده‌های موقت آزمایش بالینی فاز 3 مربوط به واکسن کووید-19 خود را منتشر کرد. داده‌ها دلگرم‌کننده است - هیچ گونه نگرانی جدی در زمینه ایمنی وجود ندارد و واکسن در جلوگیری از عفونت کووید-19 در بیماران واکسینه‌شده حدوداً 95 درصد مؤثر بوده است. نکته حائز اهمیت این است که این تجزیه و تحلیل از جانب یک هیئت نظارت بر ایمنی داده مستقل صورت گرفته است. این هیئت را مؤسسه ملی بهداشت منصوب کرده بود.

گام بعدی این شرکت درخواست مجوز استفاده اضطراری برای واکسن از FDA است، که قصد دارد طی چند هفته آینده انجام گیرد. این اطلاعات در حالی منتشر شده است که هفته گذشته نیز اعلامیه غول دارویی فایزر(Pfizer) منتشر و در آن اعلام شده بود که داده‌های اولیه واکسن کووید-19 این شرکت، 90 درصد اثربخشی در برابر این بیماری را نشان می‌دهد.

واکسن مدرنا مبتنی بر یک نوع فناوری جدید است

 واکسن کووید-19 مدرنا ، یک واکسن mRNA است که با تکیه بر پیام‌رسان RNA دستورالعمل‌هایی را به سلول‌های بدن ارائه می‌دهد. سپس بر اساس این  دستورالعمل‌ها بخش‌های کوچکی از ویروس کووید-19 تولید می‌شود که فقط به درد تحریک سیستم ایمنی بدن می‌خورد، آن هم بدون اینکه فرد را بیمار کند.

تال زاکس(Tal Zaks)، رئیس ارشد گروه پزشکی مدرنا می‌گوید: «ما درواقع به بدن انسان یاد داده‌ایم که چگونه داروی خود را درست کند.» مدرنا تا پیش از این هرگز تأیید FDA را برای تولید هیچ واکسنی دریافت نکرده است، اما قبل از همه‌گیری کووید-19 روی واکسن‌های mRNA  ویروس‌ها از جمله ویروس Zika کار می‌کرد. با این حال این شرکت از زمان آغاز شیوع این بیماری همه‌گیر، تمام انرژی خود را روی توسعه واکسن کووید-19 گذاشته است.

مدرنا  تنها شرکتی نیست که برای ساخت واکسن کووید-19 از mRNA استفاده می‌کند. فایزر که با شرکت آلمانی BioNTech همکاری می‌کند و Translate Bio که با غول دیگر داروسازی Sanofi همکاری کرده است، هر دو در حال استفاده ازmRNA  برای واکسن کووید-19 هستند. مزایای واکسن‌هایmRNA  این است که سریع تولید می‌شوند و به نظر می‌رسد تا حد زیادی موثر بوده و از آنجا که هیچ یک از ویروس‌های کووید-19 را درگیر نمی‌کند، بعید است باعث بیماری افراد شود.

احتمالاً نکته منفی این است که این فناوری هنوز چنان جدید است که تاکنون هیچ واکسن mRNA توسط FDA تأیید نشده است(و نه هیچ نهاد نظارتی جهانی دیگری). چه فایزر از بقیه جلو بزند و چه مدرنا، این اولین بار خواهد بود که یک واکسن کووید-19 مبتنی برmRNA، مجاز به توزیع در بین مردم خواهد شد.

نتایج اولیه نشان می‌دهد واکسن‌های mRNA  بسیار موثر هستند

مدرنا در یک بیانیه مطبوعاتی اعلام کرده است که واکسن mRNA این شرکت، در 95 درصد موارد توانسته است در جلوگیری از  کووید-19 در آزمایشی با حضور 30،000 نفر در سراسر ایالات متحده موثر باشد.

اطلاعات واقعی حاصل از کارآزمایی بالینی هنوز منتشر نشده و یا مورد بررسی قرار نگرفته است، هرچند این شرکت گفته است که قصد دارد چنین کاری انجام دهد. مسئله مهم دیگر این است که از میان 5 درصدی که واکسن روی آنها جواب نداده است، هیچ مورد کووید-19 شدید گزارش نشد. این نشان می‌دهد حتی اگر واکسن شما را به طور کامل در برابر آلودگی محافظت نکند، از بدترین شکل بیماری جلوگیری می‌کند.

مدیر عامل شرکت مدرنا ، استفان بنسل(Stéphane Bancel) می‌گوید: «چیزی که بیش از همه مرا هیجان‌زده می‌کند تاثیر آن بر موارد شدید است. این تأثیر شگفت‌انگیز است.»

الگوی واکسن‌های فایزر و مدرنا نشان می‌دهد این فناوری برای بیماری‌های عفونی مفید است، مخصوصاً اگر قرار باشد واکسن برای عموم مردم تولید شود و مقیاس آن در ابعاد بسیار بالا باشد. نتایج نشان می‌دهد که این واکسن‌ها ممکن است به طور قابل توجهی از واکسن آنفلوانزای فصلی بهتر باشند(واکسن‌هایی که معمولاً فقط در محدوده 40-60 درصد کارآیی دارند).

این واکسن هنوز هم باید توسط مقامات نظارتی تأیید شود

قبل از اینکه هر واکسنی در بین مردم توزیع شود، در ابتدا باید توسط نهادهای نظارتی مسئول تأیید شود. به همین منظور، مدرنا گفته است که قصد دارد در هفته‌های آینده درخواست مجوز استفاده اضطراری را به سازمان غذا و دارو ارائه خواهد دهد. پس از مدت کوتاهی، درخواست‌ها برای سایر نهادهای نظارتی در سراسر جهان ارائه خواهد شد.

در صورت تأیید، واکسن باید به طور کلی در سال آینده در دسترس باشد. اگر این واکسن مجوز استفاده اضطراری را از FDA طی چند هفته آینده دریافت کند، اولین دوزها می‌تواند در اواخر دسامبر سال جاری توزیع شود. انتظار می‌رود عرضه واکسن سریع باشد زیرا مدرنا از قبل تولید واکسن را آغاز کرده و گفته است که قصد دارد 20 میلیون دوز را تا پایان سال 2020 داشته باشد. همچنین این شرکت گفته است که قصد دارد بین 500 تا 1 میلیارد دوز واکسن را برای سال آینده تولید کند.

با این حال ، این بدان معنا نیست که یک فرد عادی می‌تواند ماه آینده واکسن بزند. این واکسن به احتمال زیاد در ابتدا در میان کارمندان بخش مراقبت‌های بهداشتی و سپس افرادی که بیشتر در معرض خطر شدید کووید-19 هستند، توزیع می‌شود.

این واکسن در توزیع و تجویز با موانعی روبه‌رو است

واکسن مدرنا هنوز با چند مانع روبه‌رو است. گرچه مدرنا مانند فایزر نیازی به یخچال در دمای بسیار پایین(70- درجه سانتی‌گراد) ندارد، اما همچنان باید برای مدتی طولانی در دمای -4 درجه سانتی‌گراد در انبارها نگهداری شود. با این حال، اطلاعات جدید منتشرشده در روز سه‌شنبه نشان می‌دهد که می‌توان این واکسن را تا 30 روز در دمای طبیعی یخچال نگه داشت، که این امر توزیع واکسن را آسان‌تر می‌کند. این یک تفاوت مهم بین این دو واکسن است، حتی اگر از نظر کارآیی کاملاً مشابه باشند.

مسئله احتمالی دیگری که می‌تواند مشکل ایجاد کند اطمینان از این است که افراد دوز کامل واکسن را دریافت ‌کنند. واکسن مدرنا دارای تزریق دو بخشی است و دوز دوم 28 روز پس از اولین تزریق انجام می‌شود.

برای اطمینان از پوشش جهانی به سایر واکسن‌ها نیز نیاز خواهد بود

حتی اگر مدرنا بتواند 1 میلیارد دوز واکسن خود را در سال 2021 تولید کند، حتی به جمعیتی که مشتاق تزریق آن خواهند بود نزدیک هم نخواهد شد. بنسل می‌گوید هیچ شرکتی قادر نخواهد بود به تنهایی مقادیر کافی واکسن را تولید کند، بنابراین موفقیت چندین واکسن کووید-19 ضروری است.

علاوه بر مدرنا و فایزر ، چندین شرکت دیگر از جمله جانسون و جانسون (Johnson & Johnson)، آسترازنیکا (AstraZeneca) و نواواکس (Novavax)  نیز در مرحله سه آزمایش بالینی قرار دارند. هنوز هیچ یک از این شرکت‌ها یافته‌های آزمایش‌های خود را منتشر نکرده‌اند، اما اطلاعات اولیه هر روز ممکن است منتشر شود.

هنوز مشخص نیست که مردم چند وقت یک بار باید برای کووید-19 واکسینه شوند

در حال حاضر چندین مورد مستند از ابتلای مجدد به  کووید-19 ثبت شده است، هر چند تاکنون به نظر می‌رسد این پدیده نادر بوده است. به هر حال این سوال مطرح است که سیستم ایمنی بدن چه مدت می‌تواند سلول‌های حافظه و آنتی‌بادی‌هایی را که می‌توانند با  SARS-CoV-2مبارزه کنند نگه دارد. علاوه بر این، ویروس قبلاً چندین بار جهش یافته است، از جمله سویه جدیدی که اخیراً از راسو به انسان در دانمارک منتقل شده است. واکسن کووید-19 کنونی که مدرنا در حال ساخت آن است، ممکن است در برابر این گونه‌های جدید مؤثر نباشد، اما به نظر می‌رسد در صورت نیاز به ساخت واکسن جدید، بتوان با استفاده از طرح اولیه واکسن فعلی، این کار را «طی چند هفته» انجام داد.

انتهای پیام/پ