درمان سقط مکرر با علم ژنتیک/ تلاش گروه ژنتیک و تولیدمثل پژوهشگاه رویان برای افزایش باروری

گروه فناوری خبرگزاری آنا-هانا حیدری؛  گروه ژنتیک و تولیدمثل پژوهشگاه رویان بر امور مرتبط به تولیدمثل و سلول‌های بنیادی متمرکز است و فعالیت‌های بسیاری در حوزه سرطان‌های فامیلیار (سرطان‌های فامیلی و توارثی) داشته است. شالوده اصلی کار در پژوهشگاه رویان ارائه خدمات و سرویس‌دهی به بیمارانی است که با مشکلات باروری به این مرکز مراجعه می‌کنند. این مشکلات می‌تواند شامل سقط مکرر، ناباروری با منشأ مردانه یا زنانه باشد.

به گفته سید نوید المدنی، سرپرست قسمت بالینی گروه ژنتیک و تولیدمثل پژوهشگاه رویان؛ برخی از زوج‌ها مشکل باروری ندارند اما فرزندی به دنیا می‌آورند که از مشکلات ژنتیکی رنج می‌برد. وقتی زوجین نمی‌خواهند بیماری ژنتیکی خود، فرزندان قبلی، افراد منسوب به زوجین و خانواده مشترکشان به نسل بعدی منتقل شود، به مرکز ژنتیک و تولیدمثل مراجعه می‌کنند تا ژن عامل شناسایی شود، سپس جنین‌های سالم در حین بارداری یا پیش از لانه‌گزینی (PGD یا انتقال جنین‌ به رحم) شناسایی می‌شوند.

تولد نسلی سالم با فناوری‌های های‌تک

برای مثال فردی سندروم مارفان (نوعی اختلال ژنتیکی که به دلیل جهش در کروموزوم 15 انسان رخ می‌دهد و  دستگاه اسکلتی بدن، قلب، چشم‌ها و ریه را تحت تأثیر قرار می‌دهد) دارد که در فرزندان قبلی نیز رخ داده است و حال نمی‌خواهد این بیماری به فرزند بعدی منتقل شود. ژن عامل بیماری مشخص شده، جنین‌های سه تا چهار روزه با استفاده از فناوری‌های های‌تک بررسی شده تا موارد سالم شناسایی شوند.

از هر کدام از  این جنین‌های چند روزه که 6 تا هفت سلول دارند نمونه‌برداری می‌شود، یعنی یک سلول به عنوان بایوپسی برای بررسی ژنتیکی جدا شده و DNA آن استخراج می‌شود. در مرحله بعدی  DNA از نظر جهش ژن عامل بیماری تجزیه و تحلیل شده تا مشخص شود که این ژن خاص در جنین‌ وجود دارد یا خیر. بررسی‌های انجام‌شده روی جنین ناشی از بررسی‌های اولیه‌ای است که روی افراد مبتلای خانواده، فرزندان مبتلا یا والدین مبتلا انجام شده است. در برخی موارد نیز بررسی‌ها ناشی از ظنّ بالینی است که پزشکان بر اساس مدارک فرزندان فوت‌شده‌ زوجین به دست آورده‌اند.

ژنتیک؛ علمی برای همه فصول

المدنی می‌گوید؛ پژوهشکده پزشکی تولیدمثل پژوهشگاه رویان بخش‌های مختلفی دارد که ژنتیک در تمام آنها نقش پررنگی ایفا می‌کند. درواقع ژنتیک علم آینده است. هر متخصصی در هر رشته‌ای برای پیشرفت و پیشبرد علم باید از علم ژنتیک استفاده کند. غیرممکن است که متخصصی بدون استفاده از ژنتیک بتوان کار فوق‌العاده‌ای انجام دهد. برای مثال میزان پاسخ افراد به یک دارو که باعث تخمک‌گذاری می‌شود یا تولید اسپرم و تخمک را بهبود می‌بخشد، ژنتیکی است و باید از نظر ژنتیک بررسی شود.

درمان سقط‌های مکرر

برخی از پدیده‌هایی که باعث شکست اقدامات کمک‌باروری می‌شود، ریشه‌های ژنتیکی دارند و برای حل این مشکلات و اختلالات باید از علم ژنتیک کمک گرفت. سقط مکرر یکی از عارضه‌های جامعه بشری است که یک درصد از زوجین با این مشکل دست‌وپنجه نرم‌ می‌کنند. این امر نه‌تنها عوارض روحی بسیاری برای بیمار به دنبال دارد بلکه منجر به ایجاد مشکلات اجتماعی نیز می‌شود.

به گفته سرپرست قسمت بالینی گروه ژنتیک و تولیدمثل پژوهشگاه رویان؛ در یکی از موارد بیمار 13 بار بارداری منجر به سقط و یک مورد IVF ناموفق داشته است. با علت‌یابی و پیگیری که چرا این اتفاق می‌افتد، به بیماران کمک می‌کنیم تا بارداری موفق  داشته باشند و فرزندان سالم به دنیا بیاورند. علاوه‌براین افراد دیگری از خانواده بیماران که ناقل این وضعیت هستند را نیز شناسایی می‌کنیم.

وقتی یک زوج با مشکل سقط مکرر برای معالجه مراجعه می‌کنند، بررسی می‌شوند تا علت این اختلال مشخص شود. در علم ژنتیک دید جامع‌نگری حاکم است بنابراین با استفاده از طرح تعارض مشخص می‌شود که چه کسانی از اعضای خانواده فرد مبتلا در معرض خطر قرار دارند، سپس این وضعیت به خانواده اطلاع داده می‌شود تا برای درمان و جلوگیری از سقط مکرر به پزشک مراجعه کنند.

ریشه علم ژنتیک در علوم مختلف

بسیاری از فعالیت‌های حوزه سلول‌های بنیادی نیز ریشه در علم ژنتیک دارند. این علم در انجام مداخله یا اقدامات درمانی روی سلول‌های بنیادی نیز نقش دارد، برای مثال اگر بخواهیم یک سلول سوماتیک (سلول جسمی، یاخته‌هایی که در پیدایش بافت و اندام‌‌های بدن نقش دارند)  به سلول بنیادی تبدیل کنند که رویه رشد سلول‌ بنیادی را داشته باشد باید از روش‌های دستکاری ژنتیکی بهره ببرند. اگر بخواهیم یک سلول با مواد خاصی، محصول (هورمون یا پروتئین) مشخصی را تولید کند نیز باید دستکاری‌های ژنتیکی روی آن سلول انجام شود. از این روش برای درمان اختلالات انعقادی ژنتیکی استفاده می‌شود.

ژنتیک در تمامی زوایای علم پزشکی نفوذ پیدا کرده است و حتی در اصلاح نباتات، حیوانات و ...نیز به کار گرفته می‌شود. قسمت تحقیقات و پژوهش در مرکز ناباروری پژوهشگاه رویان از یکدیگر جدا نیستند و به همین دلیل نتایج خوبی حاصل شده است. زمانی که یک طرح یا پروپوزال‌ به نتیجه می‌رسد، یکی از مشکلات حوزه درمان نیز حل می‌شود و بدین‌ترتیب رویان  یک گام به تحقق هدف حل مشکلات ناباروی، افزایش میزان موفقیت باروری و تولد فرزندان سالم نزدیک‌تر می‌شود.

انتهای پیام/4021/پ