ایران و موج سوم کرونا/ تلاش برای بقا در فصل سرد

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش‌بنيان گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، کارشناسان از اوایل ماه گذشته نسبت به موج سوم بیماری کرونا هشدار می‌دادند و آن‌طور که از شواهد و قرائن برمی‌آید با افزایش تعداد مبتلایان جدید به رقمی بیش از 3هزار نفر در روز، متأسفانه کشورمان اکنون در «موج سوم» ویروس کرونا قرار گرفته است.

ایران یکی از اولین کشورهایی بود که پس از چین، موارد ابتلای رسمی به ویروس کرونا در آن گزارش شد. بااین‌وجود از اواسط اردیبهشت‌ماه سال جاری، آمارها کاهش یافتند و به نظر می‌رسید که این بیماری تا حدود زیادی تحت کنترل درآمده است. از سوی دیگر منابع غیرموثق و غیرمتخصص در شبکه‌های اجتماعی ادعا می‌کردند که کووید-19 چون از نوع SARS-CoV-2 است لزوماً در فصل تابستان و با آغاز گرما پایان خواهد یافت. این گزاره‌ نادرست باعث شد بسیاری از افراد از رعایت موارد ایمنی دست بکشند. بنابراین پس از خردادماه بود که تعداد مبتلایان روزانه دوباره بالا رفت.

تأکید بر موارد ایمنی و فاصله‌گذاری اجتماعی در رسانه‌ها و ارائه‌ی ماسک با قیمت‌های مناسب در سطح کشوری، باعث شد تا موج دوم در اوایل شهریور فروکش کند و به کمتر از 1600 مورد جدید در روز کاهش یابد. تبلیغات گسترده و ایجاد محدودیت‌های نسبی و اتخاذ سیاست‌های دورکاری برای کارمندان و سایر افراد با بیماری‌های زمینه‌ای، این وضعیت را تا ماه پایانیِ تابستان تداوم بخشید. بااین‌وجود، تعطیلات ابتدای شهریور، عدم رعایت پروتکل‌ها، افزایش مسافرت‌ها و حضور گسترده در اماکن عمومی باعث شد تا منحنی برای بار سوم شیبی به سمت بالا پیدا کند.

وضعیت فعلی

طبق آمار منتشر شده توسط وزارت بهداشت ایران، در هر شبانه روز بیش از ۱۵۰ نفر جان باخته و بیش از  3 هزار نفر مورد جدید ثبت شده است، مسئله‌ای که رهبر معظم انقلاب نیز در سخنرانی خود نسبت به آن واکنش نشان داد و آن را با سرنگونی یک روز در میانِ یک هواپیما قیاس کرد. تعداد کل مرگ‌های تأییدشده ناشی از کرونا در کشور تاکنون از 24هزار نفر فراتر رفته و 28 استان از کشور، ازجمله پایتخت، با وضعیت قرمز یا زرد طبقه‌بندی شده‌اند که نمایانگر اوضاع نابسامان است. ایرج حریرچی، معاون وزارت بهداشت گفته است که سیستم کدگذاری رنگی کشور دیگر معنایی ندارد و کل کشور را باید قرمز تلقی کرد. در حال حاضر آمار رسمی کشته‌شدگان ایران کمتر از 25 هزار نفر است اما حریرچی هشدار داد با فرارسیدن آنفلوانزای فصلی این آمار می‌تواند تا 45 هزار نفر نیز برسد. 

چه چیز موج دوم را از موج سوم جدا می‌کند؟

در حقیقت هیچ نهاد داخلی یا بین‌المللی عدد و رقم خاصی را برای جهش از موج دوم به سوم تعریف نکرده است و اغلب اطلاعات فعلی که در مورد یک موج مطرح می‌شود برگرفته از رفتار همه‌گیری‌های پیشین است.

از مشهورترین همه‌گیری‌های ثبت شده می‌توان به آنفلوانزای H1N1 در سال 1918 موسوم به آنفلوانزای اسپانیایی اشاره کرد. آن همه‌گیری، در طول یک سال، سه موج داشت و موارد ابتلا و فوتی در دو موج آخر بیشتر از موج اول بود (نقطه‌ مشترک دیگر آنفلوانزای اسپانیایی با کرونا در این است که علت هر دو بیماری تاکنون نامشخص مانده است). آنفلوانزای H1N1 سال 2009 نیز دارای دو موج مجزا بود. بااین‌وجود در سال 2009 پیش از آنکه به مرحله‌ای خطرناک برسد کنترل شد.

بررسی موارد گذشته نشان می‌دهد علت گسستگی یک موج، صعود ناگهانی و ملموس موارد ابتلا در میان یک جمعیت ثابت است. این صعود ناگهانی می‌تواند ناشی از جهش‌ بیماری یا همچون ایران، عدم رعایت پروتکل‌ها باشد. برخی از همه‌گیری‌ها فصلی هستند و به این طریق می‌توان آن‌ها را پیش‌بینی کرد و خبر بد اینکه اوج فراگیری کرونا، از حدود ماه دسامبر تا ماه مارس است که ما هنوز به آن نرسیده‌ایم (تقریباً از دی‌ماه تا پیش از بهار).

آیا ایرانیان پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند؟

وقتی از منزل خارج می‌شوید چند نفر را مشاهده می‌کنید که به پروتکل‌ها توجه نشان دهند؟ تاکنون در ایران قوانین سفت‌وسخت برای جلوگیری از تجمعات به اجرا در نیامده است (قوانین همراه با جریمه). در کشور انگلستان که ازنظر آمار مبتلایان روزانه با ایران در رقابت است و پس از ایران در رتبه‌ چهاردهم جهانی کرونا قرار دارد، تجمع بیش از ۶ نفر ممنوع اعلام شده و برای نقض مقررات قرنطینه جریمه‌ ۱۰ هزار پوندی در نظر گرفته شده است (حدود 350 میلیون تومان).

مطالعات سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد تقریباً هر تجمعی باعث افزایش آمار مبتلایان می‌شود. عباسعلی درستی، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تبریز اعتقاد دارد حدود ۷۰ درصد از ایرانیان پروتکل‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند، اما «اتفاقات هفته‌های گذشته ازجمله افزایش مسافرت‌ها به استان، عدم رعایت پروتکل‌ها از سوی برخی مردم» باعث افزایش میزان نرخ ابتلا و به‌تبع آن شکل‌گیری موج سوم شده است. 

مدارس و دانشگاه‌ها دوباره بازگشایی شده‌اند، اما مسئولان که شیب جدید موج سوم برایشان محرز گردیده بود، تصمیم‌گیری در مورد فرستادن فرزندان به کلاس‌ها را به والدین سپردند و در بسیاری از موارد والدین کودکان را در خانه نگه داشته‌اند.

بازگشایی مدارس در ایران با انتقاد گسترده روبرو شد اما این در حالی است که هم‌زمان کشورهایی همچون انگلستان، سوئد، استرالیا و... نیز اقدام به بازگشایی کرده بودند بی‌آنکه تدابیر منحصربه‌فردی را بیندیشند. علت این امر این بود که تاکنون موارد ثبت‌شده‌ ابتلای کودکان به بیماری کرونا بسیار کمتر از بزرگ‌سالان بوده است و گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد که افراد زیر 18 سال درحالی‌که 29 درصد از جمعیت زمین را تشکیل می‌دهند اما تنها 1 الی 3 درصد از موارد ابتلا در بین آن‌ها بوده است. درعین‌حال قابل‌چشم‌پوشی نیست که حضور کودکان در مدارس خودبه‌خود باعث افزایش حضور بزرگ‌سال برای رساندن و برگرداندن آن‌ها خصوصاً در کلان‌شهرها خواهد شد که این مساوی با افزایش تماس بین افراد‌ است. لازم به ذکر است تاکنون تحقیقات مستقل قطعی در مورد ابتلای کودکان صورت نگرفته است و مطالعات بیشتری برای ارزیابی خطر بیماری در کودکان و درک بهتر واگیردار بودن آن در میان این گروه سنی در حال انجام است.

چرا در زمستان بی‌تردید نرخ بالا خواهد رفت؟

پس از هشدار کارشناسان و حتی منابع رسمی در مورد احتمال وقوع فاجعه انسانی در زمستان، ممکن است برای برخی این سؤال پیش بیاید که چرا باید آمار موارد ابتلای زمستان حتی از اوجِ موجِ دوم هم بیشتر باشد و چرا برای فصل‌های سرد سال، آمارهای چند برابری پیش‌بینی می‌شود. پاسخ این سؤال در این حقیقتِ ساده نهفته است که تمام ویروس‌ها در دمای پایین شرایط بهتری برای بقا دارند. دمای چهار درجه سانتی‌گراد بالایِ صفر برای کرونا دمای مطلوب محسوب می‌شود. بنابراین در فصل‌های سرد سال، میزان بقای ویروس در خارج از بدن انسان طولانی‌تر است.

 همچنین در زمستان به‌طورمعمول نور آفتاب کمتر به زمین می‌رسد و این باعث می‌شود پرتو فرابنفش که نقشی پر رنگ در غیرفعال کردن ویروس دارد، به میزان کمتری به سطح زمین برسد. از سوی دیگر، قاعدتاً افراد در این فصل در و پنجره را می‌بندند بنابراین چرخش و جریان داشتن هوا نیز که در مقابله با بیماری دارای اهمیت است با حبس شدن هوا در فضاهای سرپوشیده، خطر پخش شدن ویروس را افزایش می‌دهد.

انتهای پیام/4112/