كرونا دات نمایشگاه كتاب دات كام!

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، سال تحویل نشر جهان. این اصطلاحی است كه در زبان عامه فارسی برای نمایشگاه كتاب فرانكفورت به كار برده می‌شود.

نمایشگاهی كه حالا چند سالی هست در ادبیات نشر ایران نیز بسیار از آن شنیده می‌شود و درباره بودن یا نبودن در آن و نیز نحوه حضور در این رویداد از سوی ایران هر ساله حواشی زیادی نیز وجود داشته‌است.

قبل از هر چیز بد نیست بدانیم وقتی از این رویداد صحبت می‌كنیم درباره چه مختصاتی در حال صحبت هستیم. نمایشگاه كتاب فرانكفورت به‌عنوان بزرگ‌ترین گردهم‌آیی بین‌المللی صنعت چاپ و نشر در جهان هر ساله با حضور بیش از 104 كشور و 300 هزار بازدید‌كننده در قالب بیش از 7400 غرفه در مركز نمایشگاهی مسه در شهر فرانكفورت برگزار می‌شود.

این رویداد هر ساله در روز چهارشنبه 14 اكتبر شروع و در روز 18 اكتبر نیز به پایان می‌رسد. این نمایشگاه هر سال میزبان بیش از 4000 رویداد بوده و حدود 10 هزار روزنامه نگار و وبلاگ‌نویسان معتبر از جهان در آن شركت می‌كنند.

برگزار‌كننده این رویداد شركتی مستقل و متعلق به اتحادیه ناشران كشور آلمان است. این نمایشگاه برای نخستین‌بار و در قالب تازه خود در سال 1976 برگزار شده و از آن پس تا‌كنون توانسته خود را به مهم‌ترین بازار بین‌المللی برای تولید و نمایش محتوا ــ از رمان‌ها و كتاب‌های كودكان گرفته تا پایگاه داده‌های دانشگاهی و داستان برای فیلم‌ها، بازی‌ها و تجربیات واقعیت مجازی ــ مبدل كند.

متخصصان نشر از سراسر جهان هر ساله در این رویداد با شركای بخش فناوری و صنایع خلاق و فرهنگی مرتبط دیدار می‌كنند و باعث ایجاد مشاركت‌های جدید و مدل‌های تجاری می‌شوند و همین دیدارهاست كه این رویداد را منبع اصلی الهام‌دهنده به متخصصان محتوا از سراسر جهان مبدل كرده‌است.

فضای مجازی در خدمت یك نمایشگاه كتاب
بر این اساس تمامی ناشران و شركت‌كنندگان سالانه در این رویداد می‌توانند از طریق وب‌سایت نمایشگاه كتاب، به تقویم رویدادهای آن در صفحات ویژه موضوعی مراجعه كنند و پس از اطلاع از برنامه‌ریزی‌های انجام شده برای برگزاری این رویدادها، ایده‌های مربوط به برگزاری آن در قالب رویدادهایی دیجیتال را برای نمایشگاه ارسال كنند تا در دست بررسی قرار بگیرد.

همچنین به آنها اجازه دسترسی به یك بستر معاملاتی حقوقی و یك ابزار دیجیتالی برای اجرای آن داده می‌شود كه بر مبنای آن می‌توانند برنامه‌هایی از جمله كنفرانس‌ها و رویدادهای دیجیتالی را ایجاد یا در برگزاری آن مشاركت كنند و در صورت علاقه در رویدادهای در دست برگزاری ثبت‌نام و شركت كنند.

در همین رابطه دولت آلمان در سال‌جاری كمك مالی چهار میلیون یورویی برای برگزاری این نمایشگاه در قالب جدید اختصاص داده است و نمایشگاه نیز اعلام كرده است كه بستر حقوقی تازه خود در فضای مجازی را بیش از 9 ماه در اختیار ناشران و علاقه‌مندان به حضور در این رویداد قرار خواهد داد.

آن‌طور كه این نمایشگاه اعلام كرده است بستر اصلی این اتفاق برگزاری چهار روز كاری نشست كاری در زمینه‌های مختلف تجاری و حقوقی نشر و تولید محتواست كه در بستر فضای مجازی برگزار خواهد شد.

در كنار این رویداد بخش حضوری نمایشگاه نیز با كاهش شدید شركت‌كنندگان و متصدیان غرفه به یك چهارم سال قبل و افزیش قابل توجه فاصله میان غرفه‌ها در سالن‌ها در دست برگزاری قرار می‌گیرد هرچند كه بسیاری از ناشران بزرگ جهان اعلام كرده‌اند كه برای جلوگیری از شیوع كرونا در سال‌جاری در این رویداد شركت نخواهند كرد و حتی مهمان ویژه این رویداد كه امسال كشور كانادا بود نیز اعلام كرده است كه برنامه‌های خود برای حضور در آن را به سال آینده موكول كرده‌است با این همه برنامه‌ای به منظور ارائه بیش از یكصد عنوان اثر ادبی كانادا كه طی یك‌سال اخیر به زبان آلمانی ترجمه و منتشر شده‌است و نیز معرفی نویسندگان آن در فضای مجازی در دست اجرا قرار گرفته است كه جایگزین معرفی حضوری ادبیات كانادا در نمایشگاه طی سال‌جاری خواهد بود.

 

نكته قابل توجه در این رویداد آماده بودن محتوای تولید شده برای عرضه در آن حدود سه ماه پیش از برگزاری آن است تا جایی كه حتی نشست خبری این رویداد نیز در قالب برگزاری به صورت مجازی از همین حالا برنامه‌ریزی و روز و ساعت و سخنرانان آن مشخص هستند.

چرا سیستم آلمانی مبارزه به كرونا در نشر نسخه ایرانی ندارد
تمامی حاضران ایرانی در نمایشگاه كتاب فرانكفورت در سال‌های اخیر می‌توانند به این مساله شهادت دهند كه راز موفقیت این رویداد طی سال‌های گذشته بر آن در نظم و برنامه‌ریزی دقیق آن است كه در سایه ثبات مدیریتی در ساختار مدیریت این نمایشگاه انجام گرفته است.

نمایشگاه كتاب فرانكفورت رویدادی است كه توسط بخش خصوصی و با نگاهی اقتصادی و در نتیجه درآمدزا در دست برگزاری قرار می‌گیرد. نقش دولت در این رویداد حمایت از تسهیل برای برگزاری آن است، چرا كه حضور جمع كثیری از مهمانان برای این رویداد در آلمان طی زمان برگزاری این نمایشگاه درآمد و چرخش اقتصادی قابل توجهی را برای این كشور به ارمغان می‌آورد.

در مقابل این ساختار نیز با برگزاری سالانه بیست نمایشگاه در كشورهای مختلف در قالب مشاركت در برگزاری یا حضور سرمایه‌های قابل توجهی را به جامعه نشر آلمان و سایر ساختارهای اقتصادی آن به ارمغان می‌آورد.

درد و درمان نمایشگاه كتاب در فضای مجازی
در ایران طی سال‌های اخیر پازل برگزاری نمایشگاه كتاب چند بازیگر اصلی بر خود دیده است.
متولی اصلی برگزاری نمایشگاه كتاب جمعی از اصناف نشر به راهبری اتحادیه ناشران و كتابفروشان تهران و اتحادیه تعاونی ناشران ایران و مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران بوده است.

اتحادیه ناشران و كتابفروشان تهران به‌عنوان یكی از قطعات پازل نمایشگاه پس از یك دوره پر تنش به‌تازگی توانسته به آرامشی نسبی در مدیریت خود دست پیدا كند، اما كماكان از ارائه پیشنهادهایی برای برگزاری نمایشگاه كتاب تهران به صورت مستقل استنكاف می‌كند كه بخش اصلی آن به دلیل نقش حاكمیتی است كه دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای برگزاری این رویداد برای خود در نظر گرفته است و بودجه‌ای دولتی و سالانه را نیز به آن اختصاص داده كه به نظر می‌رسد بخش خصوصی برای تامین آن به صورت سالانه و در كانالی خارج از ساختارهای دولتی با تردید‌های جدی روبه‌روست.

در سوی دیگر این پازل تلاطم‌های مدیریتی در مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی به‌عنوان بازوی اجرایی بخش دولتی نمایشگاه كتاب تهران طی دو سال اخیر كه منجر به انتخاب دو مدیر طی دو سال در آن شد را نیز باید افزود.
نظام بودجه‌ریزی و شیوه تخصیص و هزینه‌كرد بودجه‌های دولتی برای برگزاری نمایشگاه كتاب تهران كه به دلیل زمان برگزاری خود معمولا در دوره اول پرداخت بودجه‌های دولتی نیست و تامین آن در سال‌های اخیر با نامه‌نگاری و رایزنی در سطوح بالای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دولت میسر شده است و نیز ساختار اجرایی نمایشگاه كتاب تهران كه منجر به این شده هر ساله تمامی بخش‌های آن برای رویدادی ده روزه ایجاد و بعد برچیده شود و تاكید بیش از اندازه این رویداد به فروش نسخه‌های فیزیكی و علاقه‌اش به حضور مردمی در برپایی آن را نیز باید به این پازل افزود.
حاصل این‌كه در مواجهه با پدیده‌هایی همچون پاندمی كرونا رویدادهایی مانند نمایشگاه كتاب تهران راهی به سوی برگزاری حتی به صورت محدود نداشته و ایده و ابتكاری برای جایگزینی بخشی از برنامه‌های آن نیز میسر نیست.

طی ماه‌های اخیر و در تكاپوی برگزاری یا عدم برگزاری این رویداد بسیاری از فعالان نشر در مواجهه با این سؤال كه آیا نمایشگاه كتاب تهران را می‌شود مجازی برگزار كرد یا خیر عنوان كرده‌اند كه نه پلتفرمی برای پوشش دادن به بخش زیادی از متقاضیان خرید كتاب از نمایشگاه كتاب در فضای مجای امكان تحقق دارد و نه پلتفرمی برای پوشش دادن به برنامه‌های رویداد محوری و دیدارهای نمایشگاه.

این در حالی است كه پیش از تمامی این موارد نبود متولی محكم برای برگزاری نمایشگاه و چالاك نبودن دست‌اندركاران فعلی منجر به این شده كه پلتفرم مجازی نمایشگاه كتاب تهران ولو به صورت محدود بیشتر یك آرزوی دور و دراز و نه حتی یك تجربه عملی برای سنجش میزان توانایی كشور در این زمینه باشد.
بر همین اساس به نظر می‌رسد نمایشگاه كتاب تهران پیش از این‌كه بتواند تكلیف خود را با رویدادهایی مانند پاندمی كرونا حل و فصل كند و بار دیگر به مخاطبانش آغوش باز كند نیاز به حل و فصل وضعیت وجودی خود با متولیانش دارد.
جدال آلمانی كرونا و كتاب
با شیوع ویروس كرونا در جهان طی سال‌جاری بسیاری از رویدادهای مهم نمایشگاهی در جهان اعلام كردند كه در سال‌جاری میلادی از برگزاری این رویداد صرف‌نظر كرده‌اند. رویدادهای مهمی چون نمایشگاه كتاب بولونیا و نمایشگاه كتاب لندن و پاریس از برگزاری صرف نظر كردند، اما فرانكفورت برای اعلام این خبر كمی طمانینه به خرج داد.

علت اصلی آن هم گردش بالای اقتصادی این رویداد و نقش برگزاری سالانه آن در گرش مالی و محتوایی صنعت نشر در جهان است. با این همه در نهایت و طی روزهای گذشته نمایشگاه كتاب فرانكفورت نیز اعلام كرد كه برگزاری خود را به شكل رایج در سال 2020 كنار گذاشته و به‌اصطلاح برای ناشران سال تحویلی مجازی تدارك دیده‌است.
پس از این‌كه در حدود یك‌ماه قبل مدیران این نمایشگاه به این قطعیت رسیدند كه در وضعیت جاری جهان امكان برگزاری این رویداد بزرگ در مقیاس جهانی برای نشر وجود ندارد نخستین گام را به مشورت با حاضران در این رویداد قرار دادند.

به گفته یورگن بوس مدیر نمایشگاه بین‌المللی كتاب فرانكفورت یكی از مهم‌ترین اتفاقات شكل گرفته در 30 سال گذشته این رویداد شكل‌گیری شبكه‌ای از مدیران نمایشگاه‌های كتاب جهان در این رویداد برای تبادل‌نظر در این زمینه است.

پس از این نظر‌سنجی نمایشگاه فرانكفورت شعار خود در سال‌جاری را به سمت ساختار تازه خود كه متكی بر حضور در فضای مجازی است تغییر داد: «همه با هم هستیم» این شعار به روشنی نشان از تمركز این رویداد بر استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی برای برپایی و تعطیل نشدن در سال‌جاری دارد.
در ساختار تازه شكل گرفته وب‌سایت نمایشگاه به بستری برای برپایی یك رویداد بزرگ نمایشگاهی در قالب فضای مجازی مبدل شده‌است و به‌طور مشخص بیش از نیمی از رویدادهای این نمایشگاه را در خود متمركز كرده‌است.

این نمایشگاه مجازی به صورت همزمان با آغاز نمایشگاه و در همان تاریخ در دست برگزاری قرار می‌گیرد و تمامی كانال‌ها و شبكه‌های اجتماعی از جمله بستر یوتیوب نیز به كمك آن برای برگزاری این رویداد خواهد آمد.

 

منبع: روزنامه جام جم

انتهای پیام/