هیچ مرکز تحقیقاتی برای ارائه بذر سالم بادامزمینی نداریم/ هدفی که برای محقق بدون حامی به آرزو تبدیل شده است
گروه استان‌های خبرگزاری آنا- داوود دهقانی محمودآباد؛ کشور ایران به‌واسطه وسعت زیاد، ظرفیت‌های فراوانی در بخش‌های مختلف از جمله کشاورزی دارد به‌طوری که شاهد طبیعت چهار فصل در آن هستیم.
تولید و اصلاح بذر یکی از پروژه‌های مهم بخش کشاورزی کشور بوده که دانشگاه آزاد اسلامی در واحدهای مختلف با رویکرد حل مسئله به آن ورود کرده است.
بیشتر بخوانید:
گیاهی که حدود ۲۰۰ سال در گیلان کاشته می‌شود مرکزی برای ارائه بذر سالم ندارد
محمد‌نقی صفرزاده عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان گیلان و واحد رشت و مسئول هسته فناور «تولید و اصلاح بذر گیاهان زراعی» مستقر در مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت است. خبرنگار آنا به همین مناسبت درباره فعالیت‌های این هسته فناور در زمینه «تولید و اصلاح بذر گیاهان زراعی» با وی در محور بذر بادام زمینی گفتگو کرده است که در زیر می‌خوانیم.
آنا: در مورد رشته تحصیلی و رشته‌ای که تدریس می‌کنید توضیح دهید.
صفرزاده: رشته تحصیلی بنده دکتری زراعت گرایش فیزیولوژی گیاهان زراعی است و دانشیار پایه 21 هستم و 21 سال سابقه هیئت علمی دارم.
آنا: در مورد طرح تحقیقاتی که شما بر روی آن فعالیت و پژوهش دارید توضیح دهید.
صفرزاده: از سال 70 تا 74 دوره کارشناسی زراعت و اصلاح نباتات می‌خواندم و در کنار تحصیل بادام زمینی در زمینی که متعلق به خودم بود، کشت می‌کردم یعنی بعد از گذشت سه سال تحصیل در این رشته از سال 73 کشت بادام زمینی در زمین را آغاز کردم. به‌عبارتی از سال 73 و از دوران تحصیل در مقطع کارشناسی و ارشد تا الان کار تخصصی من بادام زمینی است و به جرئت می‌توان گفت تنها کسی در کشور هستم که حدود 25 سال است روی بادام زمینی کار پژوهشی و تحقیقاتی می‌کنم.
آنا: این محصول بیشتر در کدام مناطق از استان گیلان کاشته می‌شود؟
صفرزاده: در شهرهای آستانه‌اشرفیه، قسمتی از تالش و بندر انزلی و صومعه‌سرا کشت می‌شود.
آنا: پایلوت کشت این محصول و اقداماتی که انجام می‌دهید در شهرستان آستانه اشرفیه است؟
صفرزاده: بله.
آنا: در این زمینه آیا مقاله پژوهشی هم داشته‌اید؟
صفرزاده: بله 95 درصد مقالات من در مورد بادامزمینی است، پایان‌نامه‌های ارشد و دکتری بنده روی بادام زمینی است. هرجا که صحبت بادام زمینی می‌شود، حتی در وزارت جهاد کشاورزی هم من را می‌شناسند. در این زمینه به جرئت می‌توانم ادعا کنم که در موضوع دانه‌های روغنی و به‌ویژه بادامزمینی، رفرنس و مرجع به من برمی‌گردد.
آنا: در این رابطه صاحب عنوان هم هستید؟
صفرزاده: از طرف سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان دو بار به‌‌عنوان محقق برتر بادامزمینی معرفی شدم. رساله دکتری خود در علوم تحقیقات تهران را روی بادام زمینی کار و سال 86 با نمره 20 دفاع کردم. به‌طور کلی رساله دکتری دو نفر در علوم تحقیقات تهران 20 شده است، یکی «دکتر اردکانی» و دیگری هم بنده در گروه زراعت.
آنا: به عبارتی عمر پژوهشی شما صرف تحقیق در مورد بادام زمینی شده است؟
صفرزاده: بله.
آنا: چه عاملی باعث شد به سمت اصلاح بذر بادامزمینی بروید؟
صفرزاده: ابتدا باید چشم‌اندازی از کشت این محصول برای شما نقل کنم؛ استان گیلان تقریباً بیشترین سطح زیر کشت بادامزمینی را در کشور دارد؛ البته اکنون در استان‌های دیگر هم بادامزمینی کشت می‌کنند که با من در ارتباط هستند.
یکی از محصولاتی که شرکت توسعه کشت دانه‌های روغنی در مناطق دیگر کشور در حال گسترش آن است بادام زمینی به عنوان یک دانه روغنی فوق‌العاده خوب است و اما انگیزه‌ای که بنده به سمت اصلاح این محصول رفتم از این قرار است که؛ سال 87 طرحی ملی در قالب بررسی 110 رقم بادامزمینی در استان گیلان برای وزارت جهاد کشاورزی انجام دادم، آن سال همه روستاهای منطقه را سرکشی کردم و دیدم بیماری‌هایی در منطقه در حال گسترش است و با خیلی از کشاورزها که صحبت کردم، متوجه شدم بخشی از این موضوع برمی‌گردد به اینکه هیچ مرکزی نیست که کشاورزان از آنجا بذر سالم تهیه کنند؛ بنابراین هر سال بذری که خودشان تولید می‌کنند را برای کاشت استفاده می‌کنند.
آنا: اینکه بذر تولیدی خود را کشت کنند چه اشکالی دارد؟
صفرزاده: بادام زمینی جزء گیاهانی است که اگر چند سال در یک زمین به صورت مداوم کشت شود، کم‌کم آلودگی و بیماری‌هایی در آن مزرعه به‌‌وجود می‌آید که این بیماری‌ها در بذرهایی که تولید می‌شود، از این سال به سال بعد منتقل می‌شود. کمااینکه الان بذرهایی که از استان گیلان به استان‌های دیگر می‌برند، خیلی از اینها آلودگی دارد و علائم بیماری‌هایی که در استان گیلان دیده می‌شود در آن استانها هم مشاهده می‌شود.
آنا: و شما در این راستا چه اقدامی انجام دادید؟
صفرزاده: تقریباً از پنج سال پیش تولید بذر سالم را آغاز کرده‌ام تا جلو انتقال این بیماری‌ها گرفته شود، از طرف دیگر بهدلیل اینکه در 10 سال اخیر وضعیت آب و هوا تغییر پیدا کرده و بهدلیل خشکسالی‌هایی که پیش آمده، خیلی از بذرهایی که امسال برداشت کرده و سال بعد آنها را می‌کارند، بذرها سبز نمی‌شود. برای مثال در یک هکتار چیزی حدود 60 تا 70 کیلو بذر باید بکارید. از این مقدار یک چیزی حدود 50 درصد یا حدود 30 کیلو بذر سبز نمی‌شود. همین مسئله هزینه زیادی را روی دست کشاورز می‌گذارد؛ زیرا بذر بادام زمینی خیلی گران است، مثلاً امسال کیلویی 50 هزار تومان برای کاشت بود؛ بنابراین کشاورز هزینه زیادی را همان ابتدای کار بابت سبزنشدن بذرهای کاشته شده متحمل می‌شود.
با این تفاسیر تصمیم گرفتیم بذرهایی تولید کنیم که سالم بوده و آلوده نباشد؛ زیرا آلودگی به بیماری، مشکل دیگری هم به وجود می‌آورد که ممکن است آلودگی آفلاتوکسین(سم قارچی طبیعی) ایجاد کند که خود آن هم یک سمّ خطرناک است که وقتی انسان از آن تغذیه کند، می‌تواند عوارض کبدی در شخص ایجاد کرده و به تدریج باعث مرگ شود؛ بنابراین تصمیم گرفتیم بذر سالمی تولید کنیم که فاقد هرگونه آلودگی و بیماری بوده از طرف دیگر قدرت سبزشدن بالا داشته باشد. یعنی ادعا می‌کنیم از هر 100 عدد بذر تولیدی ما که کاشته شود، چیزی حدود 90 تا 95 عدد از آنها سبز می‌شود و در مقیاس هکتار اگر برای مثال 60 کیلو بذر کاشته شود، چیزی حدود 55 کیلو از آنها سبز خواهد شد.
آنا: گفتید که بذرها پس از مدتی که کاشته می‌شود دچار آفت می‌شوند، چگونه این بذرها را آفت‌‌شناسی کرده و آنها را اصلاح و از این آفت‌ها تصفیه می‌کنید؟
صفرزاده: برای تولید بذر سالم زمینی را انتخاب کردیم که آلودگی به این بیماری و آفت را ندارد، بعد با نظارت پیوسته به‌محض مشاهده بوته‌های آلوده، آنها را معدوم کرده و اجازه رشد به آنها نمی‌دهیم، یک‌سری مراقبت‌های خاص در تولید این بذر به کار گرفته می‌شود که همه اینها بر اساس دستورالعمل‌های سازمان جهانی بذر است، یعنی برای تولید بذر باید استانداردهای این سازمان را رعایت کنید.
آنا: به‌عبارتی بر اساس گفته‌های شما روش تولید بذر بادامزمینی با روش تولید خود این محصول متفاوت است؟
صفرزاده: بله، دقیقا، روش کار کشاورزی که بادام زمینی را برای برداشت محصول می‌کارد با روش کار کسی که قصد تولید بذر دارد، کاملاً فرق دارد. مقدار مصرف کودی که در تولید بذر استفاده می‌شود با تولید محصول فرق می‌کند، زمان برداشت این دو هم کلی با هم تفاوت دارد، نکته بعدی اینکه بادامزمینی که اکنون در گیلان کشت می‌شود، به‌صورت دیم کشت شده و اصلاً آبیاری نمی‌شود. ما (برای تولید بذر) در یک زمان‌های خاص این بوته‌ها را آبیاری می‌کنیم صرفاً به این دلیل که کیفیت دانه تولیدی افزایش پیدا کند.
آنا: اکنون چه اندازه تحقیقات روی بذر بادام زمینی در کشور صورت می‌گیرد؟
صفرزاده: از طرف سازمان جهاد کشاورزی یا وزارت‌خانه هیچ بررسی و تحقیقی روی بادام زمینی انجام نمی‌شود. نکته مهمی که باید به آن تأکید و توجه مسئولان را به آن جلب کنم اینکه حدود 120 سال از ورود بادام زمینی به ایران گذشته است؛ اما هنوز هیچ مرکز تحقیقاتی در این زمینه نداریم و خیلی تلاش کرده‌ام که در گیلان مرکز تحقیقات بادام زمینی را راه‌اندازی کنیم.
آنا: و این مرکز تحقیقات راه‌اندازی شد؟
صفرزاده: خیر! مسئولان همکاری لازم را نداشته‌اند؛ قول‌های داده شده هم محقق نشد. چنانچه همکاری لازم صورت گیرد و زمین مورد تقاضا واگذار شود، منفعت این مرکز تحقیقات برای منطقه خواهد بود. مثلاً اگر تولید بذر راه بیفتد برای چند نفر اشتغال ایجاد خواهد شد و این بهترین فرصت برای استان گیلان است.
آنا: بنابراین با وجود نبودن مرکزی برای کار، این تحقیقات را انجام دادید؟
صفرزاده: بله، حدود دو هزار متر مربع زمین دارم که همه این تحقیقات و پژوهش‌ها را آنجا انجام می‌دهم. برای مثال همین خالص‌سازی بذرها را که انجام دادم، از پنج سال قبل فقط بهدلیل علاقه‌ای که به بادامزمینی داشتم انجام دادم. بادامزمینی یک گیاه فوق‌العاده است.
آنا: برای آموزش کشاورزان چه اقدامی انجام شده است؟
صفرزاده: کشاورزی که مثلاً در زمینی 30 سال بادامزمینی تولید می‌کند در این مدت، آلودگی و بیماری زیادی در آن مزرعه گسترش پیدا کرده است؛ اما با این‌حال کشاورز آن زمین را حداقل برای یک سال هم که شده زیر کشت محصول دیگری نمی‌برد چون برایش صرف نمی‌کند.
خودم برای کشاورزان کلاس آموزشی گذاشتم، به منطقه رفتم، کشاورزان استقبال می‌کنند، آنان هم به مرکز تحقیقات بادامزمینی نیاز دارند؛ چراکه هنوز کسی حتی روش درست کود‌دهی، مبارزه با بیماری‌ها و زمان برداشت درست محصول بادام زمینی را نمی‌داند،کشاورزان بارها و بارها به همین دلیل به جهاد کشاورزی مراجعه می‌کنند؛ اما آنان هم کسی را برای آموزش ندارند.
آنا: کارشناس ندارند که آموزش دهند؟
صفرزاده: واقعاً ندارند! جهاد کشاورزی به من می‌گوید شما بیا! من هم قبول می‌کنم؛ اما تا چه‌زمانی بیایم و مجانی با آنان همکاری کنم! با خود می‌گویم دینی به کشاورزان منطقه دارم که این دین را انجام داده و می‌دهم، اما از یک جایی به بعد سازمان جهاد کشاورزی باید هزینه آموزش‌ها را متقبل شود.
آنا: با دانشگاه آزاد اسلامی گیلان در این زمینه صحبتی کرده‌اید؟
صفرزاده: بله، بعد آمدم به دانشگاه گفتم که از قِبل این مرکز تحقیقات می‌توان این مقدار درآمدزایی داشت؛ اگر ما فقط دوره‌های آموزشی برای کشاورزان بگذاریم، چه در طول دوره رشد، چه بعد از برداشت بادام زمینی می‌توانیم درآمدزایی داشته باشیم.
آنا: چگونه می‌توانید درآمدزایی داشته باشید؟
صفرزاده: بعد از برداشت محصول بادام زمینی، کشاورزان باید یک‌سری کارهایی را انجام دهند که آلودگی خاک به‌تدریج کم شده و از بین برود؛ بنابراین اگر ما دوره‌های آموزشی برگزار کنیم، یک قسمت از آن طریق می‌توانیم درآمد داشته باشیم، اگر بخواهیم کودهای مخصوص بادام زمینی تولید کنیم یک بخشی از این قسمت درآمد خواهیم داشت.
در بخش تولید بذر هم می‌توانیم درآمدزایی داشته باشیم. اگر بتوانیم سیستم کشت مخلوط را در کشت بادامزمینی برای کشاورز تشریح کنیم، یعنی به جای اینکه فقط بادام زمینی بکارد، گیاهان دیگر همراه بادامزمینی بکارد که دوره رشد متفاوت داشته باشد، از آن طریق هم می‌توانیم یک درآمد دیگر داشته باشیم.
آنا: و سخن پایانی...
صفرزاده: محصول بادامزمینی به‌‌اندازه زیادی جای کار دارد و گیاه بکر و دست‌نخورده‌ای است. سال‌هاست فریاد می‌زنم اما... و این دیگر واقعاً برای من به آرزو تبدیل شده است!
انتهای پیام/4117/4062/
انتهای پیام/