کنکورزدگی، فرهنگ کتاب‌خوانی را نابود کرده است/ عرصه نشر به پالایش ناشران نیاز دارد!
مسعود کوثری، جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی آنا، در رابطه با وضعیت چرخه نشر کتاب و تهدیداتی که طی سال‌های اخیر متوجه آن بوده است، اظهار داشت: «با آمدن امکاناتی همچون اینترنت و سیستم‌های الکترونیکی، کتاب‌خوانی به شیوه سنتی تا حدودی در سراسر جهان آسیب دیده است ولی کشورهای توسعه‌یافته، همچنان به دنبال انتشار کتاب‌های خوب و حفظ نشر کتاب کاغذی هستند.»
وی ادامه داد: «درست است که برخی از کتاب‌ها نظیر دانش‌نامه‌ها، دایرة المعارف‌ها و کتاب‌هایی که بیشتر جنبه کتابخانه‌ای دارند، بیشتر به سمت ارائه الکترونیکی توسط پایگاه‌ها و کتابخانه‌های مجازی پیش رفته‌اند ولی کتاب‌هایی که مربوط به مسائل روزمره مردم هستند، همچنان جایگاه خود را در عرصه نشر جهان دارند. بنابراین بدیهی است که باید روی کتاب‌هایی از این دست، بیشتر سرمایه‌گذاری کرد.»
کوثری با اشاره به برخی از آسیب‌های عرصه نشر در کشورمان، گفت: «یکی از آسیب‌های نشر کتاب در ایران، تعداد زیاد ناشران و در مقابل، تعداد کم کتاب‌های خوب است. در وضعیت کنونی، معمولا ناشران با اقداماتی نظیر ترجمه‌های موازی از برخی آثار، به یکدیگر ضربه زده و بازار یکدیگر را خراب می‌کنند. به عبارت دیگر سودِ کمی که در بازار نشر وجود دارد، عمدتا بین چند نشر تقسیم می‌شود.»
وی ادامه داد: «پالایش در صنف ناشران، امری لازم و ضروری است؛ حالا چه این پالایش به شکل طبیعی و توسط بازار و نظام عرضه و تقاضا رخ دهد و چه با اعمال مکانسیم‌های مدیریتی با لحاظ کردن شاخصه‌های کمی و کیفی توسط مسئولان.»
مدیرعامل انتشارات علمی فرهنگی، افزایش تعداد عناوین را در مقابل کاهش چشمگیر شمارگان کتاب، اتفاقی آسیب‌زا خواند و اظهار داشت: «بدون شک ناشری که تعداد عناوین خود را بالا می‌برد ولی از سوی دیگر کتاب‌هایش را با تیراژ‌های محدود چند صد نسخه‌ای روانه بازار می‌کند، در اصل به بازار نشر صدمه می‌زند.»
وی همچنین تاکید کرد: «یکی دیگر از تهدیدهایی که عرصه نشر کتاب در کشور با آن مواجه است، کم‌رنگ شدن ارتباط کتاب و جامعه است، در صورتی که برای خانوارهای ایرانی باید «سبد کتاب» تعریفی ویژه داشته باشد که البته محقق شدن این امر، مستلزم فرهنگسازی از سنین پایین و خصوصا از مدارس است.»
این جامعه شناس و پژوهشگر حوزه فرهنگ در پاسخ به این سوال که چرا طی سال‌های اخیر، شکاف جامعه و کتاب به گسلی نگران کننده تبدیل شده،گفت: «عمده خانواده‌ها در جامعه ما، فرزندان خود را تنها به سمت تحصیلات هدایت کرده و برنامه‌های روزانه‌شان را با کلاس‌های آموزشی و کلاس‌های کنکور پر می‌کنند. به نظر من این عادت غلط که می‌شود به آن گفت «کنکورزدگی» فرهنگ کتاب و کتاب‌خوانی را در جامعه به مخاطره کشانده است.»
وی ضمن بیان این مطلب که کتاب‌خوانیِ خوب، باعث رشد فکری و روحی فرزندان و حتی والدین آن‌ها می شود، اضافه کرد: «تب آموزش و کنکور که در دهه‌های گذشته به دوره متوسطه معطوف بود، امروز به دوره راهنمایی و ابتدایی نیز تسری پیدا کرده، آنچنان که برخی از موسسات آموزشی دست به انتشار کتاب‌های راهنما برای کتاب‌های درسی دانش‌آموزان مقطع ابتدایی نیز زده‌اند.»
مدرس دانشگاه تهران همچنین با اشاره به بازار کم‌رونق کتاب در کشور گفت: «مساله دیگری که نباید آن را نادیده گرفت این است که هنوز که هنوز است بسیاری از روستاها و مناطق دور در کشور، دسترسی مناسبی به کتاب ندارند. متاسفانه برخی فکر می‌کنند بازار کتاب، همین بازار تهران است و اگر انبار ناشران در تهران پر شده از کتاب، مردم ایران علاقه‌ای به مطالعه ندارند!»
وی ادامه داد: «واقعیت این است که علاقه‌مندان به مطالعه در کشور، تشنه کتاب هستند بنابراین باید فکری جدی برای شبکه توزیع کتاب کرد. اگر این اتفاق میسر شود، آن وقت خواهیم دید که حتی تیراژ‌های 2، 3 و حتی 5 هزار نسخه‌ای نیز کفاف علاقه مردم ایران به مطالعه را نمی‌دهد. البته در این زمینه، عدم فعالیت یا تضعیف ناشران در سایر شهرها و استان‌های کشور نیز، مساله قابل تأمل و مهمی است.»
انتهای پیام/