کرونا و وضعیت آموزش در سال تحصیلی جدید/ در حل مسائل آموزش‌وپرورش راه‌حل‌های کوتاه‌مدت را کنار بگذاريم
گروه اجتماعی خبرگزاری آنا-امیرعباس میرزاخانی*؛ کرونا در سال تحصیلی جدید به‌سرعت و در طی چند ماه توانست بنیان تمام کشورها را در عرصه‌های مختلف؛ اقتصاد و سیاست خارجی، آموزش، بهداشت، مسکن و... برهم زند . البته تمام تأثیرات کرونا مذموم نبوده، بلکه در برخی حوزه‌ها توانست نوآوری‌ها و راه‌حل‌هایی را که تا قبل با مقاومت‌هایی مواجه می‌شد به‌یک‌باره دگرگون سازد؛ به‌گونه‌ای که در برخی از حوزه‌ها به کسب تجربه‌هایی مأخوذ شده است که می‌تواند آن مجموعه را چراغ راه آینده و به قله‌های رفیع پیشرفت رساند.
شاید هنگامی‌که با یک فوریت بهداشتی در سطح ملی مواجه هستیم، زمان مناسبی برای پیشنهاد تغییر جهت در نظام آموزش عمومی کشور نباشد؛ اما ویروس کرونا همه‌چیز را تغییر داده و سیستم آموزشی نیز این جریان مستثنا نبوده است. یکی از حوزه‌هایی که با ورود کرونا و تعطیلی ناخواسته وارد فاز اجرایی طراحی سازوکار آموزش مجازی و تداوم آموزش شد، وزارت آموزش‌وپرورش بود که با آموزش‌های تلویزیونی و معرفی سامانه «شاد» آغازگر مقابله با ویروس کرونا در امر تعطیلی مدارس شد و توانست تا رضایت نسبی مخاطبانش را فراهم کند.
اکنون پس از گذشت 5 ماه از شروع همه‌گیری کرونا، کشورمان شاید در کنترل آن به توفیقاتی رسیده باشد ولی برای مهار آن راه پرپیچ‌وخمی وجود دارد که در حال حاضر نمی‌توان به آن دل‌خوش کرد. آنچه قطعی است، بازگشت دانش‌آموزان به مدارس برخلاف سال‌های گذشته، یک امر عادی نخواهد بود و آموزش‌وپرورش با یک سناریوی ترکیبی از آموزش‌ها به استقبال سال تحصیلی جدید می‌رود.
مطمئناً در سال تحصیلی جدید تلاش می‌شود روزهای تحصیلی و نیمکت‌ها با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی در اختیار دانش‌آموزان و کلاس‌ها قرار گیرند، تهویه صحیح فضاهای آموزشی فراهم و برنامه مناسبی برای پاک‌سازی و ضدعفونی دوره‌ای این فضاها تدوین و اجرایی شود. در کنار این تدابیر لازم است به نحوه ایجاد یک سیستم آموزش کارآمد نیز توجه شود که در آن هریک از دانش‌آموزان فرصت یادگیری و پیشرفت را به دست آورند. دستگاهی که بهتر از نظام آموزشی قبل از دوران کووید-۱۹ عمل کند.
البته بدیهی است که تغییر جهت در نظام آموزشی مستلزم سرمایه‌گذاری دولت است و هزینه این اقدام، قابل‌توجه خواهد بود. اکنون زمان آن رسیده است که راه‌حل‌های کوتاه‌مدت را کنار بگذاریم و راهکارهای مناسبی را برای جبران افت تحصیلی ناشی از تعطیلی بلندمدت مدارس بر دانش آموزان و همچنین جلوگیری از بروز مجدد این مشکل در صورت تعطیلی مجدد مدارس بیابیم.
بی‌تردید مقابله با شرایط غیرمعمول مستلزم تغییرات برنامه‌ریزی شده است به همین منظور آموزش‌وپرورش با درک شرایط خانواده‌ها و پاندمی کرونا در کشور و همچنین اقدامات دولت و وزارت بهداشت در این خصوص و ضرورت حاکمیتی بودن امر آموزش، ترکیبی از آموزش‌های تلویزیونی، سامانه «شاد» و بسته‌های آموزشی را بنا به مقتضیات به دانش آموزان ارائه کرده است. به‌گونه‌ای که این سناریو باید بتواند دربرگیرنده راهکارهایی برای مقابله با نابرابری‌های آموزشی ناشی از شرایط آموزش در پاندمی کرونا بوده و پیامدهای ناگوار آن کمترین آسیب و افت را به دانش‌آموزان مناطق محروم وارد کند.
وزارت آموزش‌وپرورش برای اینکه بتواند این سناریو را در سال تحصیلی جدید اجرایی کند باید تغییراتی در اصول نظام آموزشی خود ایجاد کند که در ادامه به چند مورداشاره خواهد شد:
1-شروع سال تحصیلی جدید در کشور ما بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی اول مهر است ولی نباید فراموش کنیم که بسیاری از دانش‌آموزان فرصت یادگیری بخش قابل‌توجهی از مطالب را در سال تحصیلی گذشته از دست دادند و نمی‌توان برای جبران این وضعیت تا پاییز آینده منتظر ماند. بنابراین لازم است با استفاده از برنامه‌های تابستانی، این عقب‌ماندگی تحصیلی جبران شود.
با توجه به اینکه ممکن است کرونا سال‌ها ادامه داشته باشد، لازم است مدارس از ترکیبی از برنامه‌های آموزشی استفاده کنند که در تمام طول سال امکان یادگیری را فراهم کند. به همین منظور شیوه اجرای آموزش برحسب تقویم آموزش سال‌های قبل، امری است که باید موردبازنگری قرار گیرد.
2-بر اساس نظر متخصصان و مسئولان ستاد ملی مقابله با کرونا احتمال ورود موج جدید ویروس کرونا و هم‌زمانی آن با ویروس آنفولانزا در کشور ممکن است شروع سال تحصیلی جدید را با مشکلاتی فراتر از قبل مواجه کند و مدارس نتوانند پذیرای تمام دانش آموزان باشد. درنتیجه لازم است یک برنامه مشخص برای دانش آموزان در مناطق مختلف کشور مبتنی بر یافته‌های آماری و میزان شیوع ویروس کرونا تدوین شود که نیازهای آموزشی، اجتماعی و منطقه‌ای دانش آموزان را مورد متوجه قرار دهد. در این زمینه باید برحسب نیاز دانش آموزان به موارد آموزشی، علمی و اجتماعی از شیوه آموزشی مناسب استفاده کرد. ممکن است بنا به‌ضرورت نیاز باشد تا تعداد دانش آموزان حاضر در کلاس‌ها کاهش یابد و این وضعیت، فرصت مناسبی را برای گروه‌بندی دانش آموزان بر اساس روش‌های آموزشی مناسب آن‌ها فراهم می‌کند.
3-درصدی از دانش آموزان کشور برحسب موقعیت‌های جغرافیایی در مناطقی هستند که دسترسی به آموزش‌های تلویزیونی و آموزش‌های مجازی بر بستر اینترنت را ندارند و لازم است انتظارات ما از یادگیری دانش آموزان و نحوه ارزیابی آن‌ها مورد بازبینی قرار گیرد. برحسب تجربه‌های جهانی در بسیاری از مدارس جهان به‌جای ارتقای مقطع درسی در پایان هرسال تحصیلی، دانش آموزان با سطوح علمی مختلف و به‌صورت گروهی آموزش داده می‌شوند و بر اساس شایستگی‌هایی که به دست می‌آورند، مقطع آن‌ها ارتقا می‌یابد. در کشور ما دانش آموزان عشایر در این دسته طبقه‌بندی می‌شوند و آموزش‌وپرورش با تهیه بسته‌های آموزشی و استفاده از ظرفیت راهبران آموزشی، نوعی از آموزش بر مبنای شایستگی را پیش‌بینی کرده است که علاوه بر مقابله با پیامدهای تعطیلی مدارس، موجب کاهش تفاوت‌های آموزشی ناشی از جایگاه اقتصادی و اجتماعی در بین دانش آموزان می‌شود. در این زمینه لازم است تا بخش‌های مختلف دولت شرایط را برای بهره‌مندی از امکاناتی مانند خدمات اینترنتی، تهیه گوشی‌های هوشمند و همچنین بهبود وضعیت بهداشت جسمی و روانی، سکونت، تغذیه مناسب و سایر نیازهای اولیه ضروری دانش آموزان را ارتقا دهند تا این موضوع بتواند موجب افزایش حداکثری ظرفیت یادگیری در دانش آموزان و تمرکز معلمان بر آموزش شود.
وزارت آموزش‌وپرورش تلاش می‌کند تا با ارائه آموزش‌های تلویزیونی و سامانه «شاد» و بسته‌های آموزشی در آغاز سال تحصیلی جدید برای دانش آموزان، فرصت دسترسی برابر آموزش برای همه دانش آموزان را فراهم کند و تحقق این امر به مشارکت همه‌جانبه بخش‌های مختلف دولت نیازمند است تا در صورت وجود دغدغه مند ویروس کرونا، نظام آموزشی کشور بتواند در بستری امن و آرام وظایف محوله خود را به سرانجام مقصود برساند.
* معاون رسانه مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش‌وپرورش
انتهای پیام/4145/پ
انتهای پیام/