تحول دیجیتال با شیوع کرونا/ جامعه پزشکی تا قبل از کرونا در مقابل اینترنت اشیاء مقاومت داشت

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش‌بنیان گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، شیوع ویروس کرونا موجب شد یک بحران جهانی شکل بگیرد و دولت‌ها، دانشمندان، پزشکان و سایر سازمان ها برای مبارزه با این بحران شروع به کار کنند. در این بین بخش مهمی از بار مبارزه با کرونا بر دوش حوزه فناوری است. فناوری های گوناگون از جمله اینترنت اشیاء توانستهاند با ارائه خدمات مختلف تاثیر بسزایی در مبارزه با کرونا داشته باشند و تحسین همگان را برانگیزند. از این رو با محمد قیصری، دبیر اجرایی مرکز تحقیقات اینترنت اشیاء گفتگو کردیم که در ادامه مشروح این گفتگو را مشاهده می‌کنید:

آنا: درباره نقش اینترنت اشیاء در مبارزه با کرونا چه اقداماتی در ایران و سایر کشورهای جهان انجام شده است؟

قیصری:  به‌طور کلی اقدام خاصی در ایران صورت نگرفته است، ولی فعالیت‌هایی در دست اقدام است که مربوط به Moblie As a Sensor (استفاده از حسگرهای موبایل) می‌شود؛ یعنی اینترنت اشیاء درقالب یک اپلیکیشن از موبایل افراد استفاده می‌کند. تلفن‌همراه‌های هوشمند دارای سنسورهای مختلفی مانند درجه حرارت بدن، ضربان قلب هستند که این سنسورها داده‌ها را گرفته و به اپلیکیشن‌هایی که در یک فضای ابری هستند ارسال می‌کنند. سپس می‌توان این داده‌ها را غربالگری کرد و بررسی نمود که آیا شخص مستعد ابتلا به ویروس کرونا است یا اینکه اصلاً شخص کرونا دارد یا خیر. از این رو به‌مرور می‌توان فهمید در هر استان و هر منطقه‌ وضعیت افراد چگونه است.

حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از اپلیکیشن‌های مبارزه با کرونا

آنا: آیا این اپلیکیشن‌ها اکنون در کشور تولید شده است؟

قیصری: در حال تولید هستند و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بعضی از آنها را در طرح کروناپلاس مورد حمایت قرار داده است.

اقدام دیگری نیز مطرح است که افراد با ثبت‌نام در یک سامانه،‌ مکان زندگی و مبتلا بودن خود به کرونا را مشخص می‌کنند. سپس هنگامی که شما وارد یک شهر یا منطقه می‌شوید، تراکم این افراد به شما اطلاع داده می‌شود و مشخص می‌شود که آن منطقه پرخطر است یا کم‌خطر. این نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد. اینها کاربردهایی هستند که فقط در ایران مطرح شده، ولی در جهان اقدامات بسیار زیادی انجام شده است.

بیشتر بخوانید: 

استارت‌آپ‌های قدرتمند ایرانی در حوزه اینترنت اشیاء/ دانشگاه‌ها به IOT بیشتر توجه کنند

آنا: اقداماتی که  مرکز تحقیقات اینترنت اشیاء برای مبارزه با کرونا انجام داده، چه بوده است؟

قیصری: دقیقاً همین اپلیکیشنی که ذکر شد، به عنوان «طرح با دکتر» را برای کروناپلاس تهیه کرده‌ایم و درحال حاضر در مرحله آزمایش روی گوشی‌ها و دستگاه‌ها قرار دارد، ولی هنوز وارد بازار و یا فاز اجرایی آن نشده‌ایم. در حقیقت شیوع کرونا برای همه بسیار غافلگیرانه بود.  پیش از کرونا اپلیکشنی درباره مالاریا در کشور تولید شده بود، که مرکز آن را ارتقاء داد، تا بتوان از آن در مبارزه با کرونا استفاده کنیم؛ با این تفاوت که برای ویروس کرونا امکانات و سنسورهای موبایل را به‌کار بگیریم.

آنا: در سطح جهانی چه اقداماتی در این زمینه انجام شده است؟

قیصری: دو نکته وجود دارد؛ یکی IOT (اینترنت اشیاء) است و دیگری مجموع تکنولوژی‌ها و فناوری‌های حوزه دیجیتال که روباتیک و حتی هوش مصنوعی را نیز در برمی‌گیرد. به‌عنوان مثال در حوزه هوش مصنوعی، کشور چین 34 بیمارستان را به یک‌سری الگوریتم‌های تشخیصی مجهز کرد تا تأثیر ویروس روی کودکان، بزرگ‌سالان و افراد مریض با بیماری‌های زمینه‌ای را تشخیص داده و بررسی کند. چراکه رفتار این ویروس مشخص نبود. بنابراین آنها به کمک هوش مصنوعی توانستند رفتار ویروس در مقابل افراد دارای ام‌اس یا چربی خون، افراد کم سن و سال، خانم‌ها، آقایان و غیره را تشخیص دهند.

از طرفی همین هوش مصنوعی در روبات‌ها هم وجود داشت. در بعضی از بیمارستان‌ها از روبات‌ها برای بحث امدادرسانی به بیماران و حفظ فاصله اجتماعی استفاده شد.

بخش دیگر استفاده از پهپادها بود. برخی دولت‌ها از پهپادها، توسط دوربین‌هایی که روی آنها نصب می‌شود، برای تشخیص مناطق آلوده استفاده کردند. کاربرد دیگر آنها سمپاشی محیط است که در این مورد از پهپادها برای ضدعفونی کردن محیط استفاده شد.

افزایش استفاده از فضاهای ابری در ایام کرونا

از حوزه رایانش ابری (Cloud) نیز استفاده بسیاری شد. به‌این‌صورت که اپلیکیشن‌های مختلف وقتی داده های خود را می‌فرستادند، عمده این اطلاعات در سیستم‌های ابری جهانی ذخیره می‌شد، پلتفرم‌های بسیاری  به‌جای اینکه داده‌های خود را شخصاٌ جمع‌آوری کنند، از این فضاهای ابری کمک گرفتند. این فناوری در کشور خودمان هم اطلاعات مختلفی را در اختیار بعضی از سامانه‌ها قرار داد. در بحث فضای ابری در دورکاری و آموزش آنلاین هم استفاده شد و در مجموع به‌طور غیرمستقیم به کاهش انتشار کرونا کمک کرد.

در بخشی دیگر، اپلیکیشن‌ها و بازی‌هایی برای چگونگی شستوشوی دست‌ها، رعایت فاصله اجتماعی و نحوه ماسک زدن، منتشر شد.

پوشیدنی‌ها (wearables) مانند ساعت‌ها و دستبندهای هوشمند نیز کمک شایانی کردند. برای مثال در کشور چین پلیس از عینک هوشمندی استفاده می‌کند که افرادی که دارای علائم کرونا هستند را نشان می‌دهد. بعضی از مشاغل نیز که نمی‌توانستند کارگاه‌های خود را تعطیل کنند، از کلاه و ماسک هوشمند استفاده می‌کردند. این پوشیدنی به آنها کمک می‌کرد با فاصله از یک‌دیگر کار کنند،‌ همچنین به‌صورت آنی دمای بدن آنها را نیز کنترل می‌کرد.

در حوزه اینترنت اشیاء هم پنج مورد خوب در جهان اتفاق افتاد که در ایران هم می‌توانست اجرا شود. به‌عنوان مثال در برخی فرودگاه‌ها به دوربین‌هایی مجهز بودند (Camera as a sensor) که کل بدن شخص را اسکن می‌کرد و می‌توانست تشخیص دهد شخص مستعد بیماری هست یا خیر.

تعدادی دستگاه‌های تب‌سنج هوشمند نیز وجود دارد که اگر با آن درجه تب شخصی کنترل شود، بلافاصله اطلاعات روی فضای ابری قرار می‌گیرد و  متوجه می‌شویم این شخص سابقه کرونا دارد یا خیر.

 بخشی هم که راجع به آن مانور زیادی داده شد اما پیاده‌سازی نشد، که برای باز کردن درها از موبایل، ‌اپلیکیشن،‌ فناوری تشخیص چهره و غیره استفاده شود، تا افراد از لمس دستگیره در اجتناب کنند.  البته تنها سازمان‌های معدودی به این فناوری مجهز بودند.

اینها مجموعه‌ای از کاربردهای حوزه فناوری در بحث کرونا بود که در کشورهای مختلف انجام شده است.

جای خالی فناوری اینترنت اشیاء برای مبارزه با کرونا در کشور

آنا: آیا می‌توانیم انتقادی داشته باشیم که در کشورمان جای فناوری اینترنت اشیاء در مبارزه با کرونا خالی است؟ برای مثال چرا نتوانستیم در بحث ضدعفونی با روبات‌ها یا پهپادها از این فناوری استفاده‌ای کنیم؟

قیصری: بله. انتقادش وارد است، ولی به نظرم مسئله‌ای که در کشور ما وجود دارد «مشکل پذیرش فناوری» است. برای مثال در بحث پهپادها استفاده از آنها امکان‌پذیر است، ولی پرواز کردن آن نیاز به دریافت مجوز دارد و این مجوز را یک سازمان خاص صادر نمی‌کند. درواقع یک پهپاد برای جابجایی امکان استفاده از نقاط مختلف شهر را ندارد.

آنا: درواقع زیرساختش وجود دارد اما به دلایل مختلف امکان اجرای آن نیست؟

قیصری: بله تقریباً این چنین است. به‌عنوان مثال مگر می‌شود فناوری Moblie As a Sensor (استفاده از حسگرهای موبایل) در کشور ما وجود نداشته باشد! امروزه اکثر مردم تلفن‌همراه هوشمند دارند که این گوشی‌ها هرکدام به 5 الی 10 سنسور مجهز هستند و قادرند در مبارزه با کرونا به‌کار گرفته شوند. اما متاسفانه در کشور ما در همین مورد ساده هم دیر اقدام صورت گرفت و فقط تامرحله جمع‌آوری داده‌ها پیش رفت. مرحله بعدی این بود که با استفاده از این داده‌ها، مناطق آلوده از طریق موبایل اطلاع‌رسانی شود.

به عنوان مثال وقتی جمعیت زیادی به شمال کشور مسافرت می‌کنند و در محلی مانند بازار یا ساحل دریا تجمع می‌کنند، اگر چنین اپلیکیشنی داشتیم که وجود افراد مبتلا به کرونا و یا کسانی که سابقه کرونا داشته اند را از طریق هشدار به دارنده موبایل اعلام می‌کرد، قطعا افراد از حضور در آن مکان امتناع می‌ورزیدند.

متاسفانه همیشه در این جور مواقع دچار شوک‌زدگی می‌شویم، یک بخش را انجام می‌دهیم و بخش دوم را پیش نمی‌بریم.

موضوع دیگر هم موازی‌کاری است. یعنی بیش از 10 الی 20 شرکت مشغول تولید یک اپلیکیشن مشابه هستند! اکنون موضوعی که مطرح می‌شود این است که کشور ما نهایتاً سه یا چهار اپلیکیشن جامع نیاز دارد نه 20 اپلیکیشن! درواقع وقتی اکوسیستم فناوری ما شفاف نیست و اطلاع‌رسانی درستی انجام نمی‌شود،‌ همه روی یک محصول سرمایه‌گذاری می‌کنند و آن را تولید می‌کنند. این عمل یک کار تکراری است و فایده‌ای ندارد.

بیشتر بخوانید: مبارزه با کرونا به سبک هوش مصنوعی

مقاومت جامعه پزشکی در برابر فناوری شکسته شد

آنا: کرونا بر مشاغل IOT چه تأثیری گذاشت؟

قیصری: تا قبل از کرونا  در طی این سال‌ها افرادی را داشتیم (همیشه این‌جور افراد هستند) که می‌گفتند حالا که IOT هنوز جدی نشده، هنوز خریدار ندارد. نکته‌ای که اتفاق افتاد این است. 

اینترنت اشیاء ترکیبی از فناوری‌هاست؛ یعنی سخت‌افزار در کنار نرم‌افزار. تولید یکی محصول اینترنت اشیاء، نیازمند کار تیمی در آزمایشگاه و کارگاه‌ تولید سخت‌افزار است و فرآیند آن باید به‌صورت تیمی طی شود.  وقتی یک چنین چیزی اتفاق نیفتد، پس محصول IOT تولید نمی‌شود.

شیوع کرونا باعث شد در این چند ماه اخیر بسیاری از پروژه‌ها متوقف شود و  تیم‌ها  مجبور شدند کار خود را تعطیل کنند. بسیاری از استارت‌آپ‌های فعال در حوزه اینترنت اشیاء نیز، به یک‌باره متوقف شدند. درواقع تقاضا بسیار پایین آمد و درپی آن سرمایه‌گذاری در این حوزه کاهش یافت و تولید IOT در کشور با شوک شدیدی مواجه شد. سرمایه‌گذاران نیز به سمت حوزه سلامت، پزشکی و تولید ماسک رفتند.

تأثیر مثبت کرونا هم این بود که اینترنت اشیاء نشان داد چقدر می‌تواند در حوزه سلامت کارگشا باشد. در صورتی که تا قبل از این جامعه پزشکی جلوی فناوری مقاومت بسیاری از خود نشان می‌داد و معتقد بود فناوری قدرت تشخیص بیماری را ندارد. اما کرونا نشان داد که هوش مصنوعی، پهپادها، روبات‌ها و غیره  چقدر می‌توانند کمک‌کننده باشند.

به عنوان مثال اپلیکیشنی که دولت برای تست کرونا معرفی کرد بسیار کمک‌کننده بود،‌چراکه مردم در درمانگاه‌ها و بیمارستان‌ها صف می‌کشیدند تا از آنها تست کرونا گرفته شود. درواقع این موضوع در حرکت به‌سمت ایجاد شهر هوشمند کمک بسیاری کرد. دریافت کد بورسی به‌صورت غیرحضوری، کاهش رفت‌و‌آمد شهری، دورکاری‌ها، پذیرش آموزش از راه دور و غیره از دیگر جنبه‌های مثبت به‌حساب می‌آید.

تاثیر مثبت کرونا بر حوزه‌های مختلف فناوری

آنا: با توجه به شرایط کنونی، چه چشم‌اندازی برای آینده IOT می‌بینید؟

قیصری: همه دنیا این را می‌دانند که این حوزه چشم‌انداز مثبتی دارد. حتی کرونا، دوره تحول دیجیتال است. اگرچه اکنون وارد دوره تحول دیجیتال شدیم، ولی پساکرونا دوره‌ای است که به‌واقع تحول دیجیتال را خواهیم دید. یعنی همه فناوری‌های وابسته به آن مثل اینترنت اشیاء، هوش مصنوعی، روباتیک و غیره رشد می‌کنند. از این رو کرونا یک موقعیت مثبت است. خیلی از رفت‌و‌آمدهای شهری، ارتباط‌های کاریِ بی‌مورد، پرداخت‌ها،  برخی رشوه‌گیری‌ها و غیره از بین می‌رود. شرکت‌های دیجیتالی بزرگ دنیا نیز از موضوع کرونا شدیداً استقبال می‌کنند. درمجموع کرونا یک اتفاق مثبت است.

انتهای پیام/4112/