شیوع کرونا 3 کانال اصلی اقتصاد جهانی را مختل کرد/ تبعات اقتصادی کووید - 19 و راه‌های برون‌رفت از بحران
گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ شیوع ویروس کرونا از اواخر سال گذشته تبعات زیادی را بر اقتصاد جهان و ایران و کشورهای درگیر گذاشته است. گزارش‌های سازمان‌ها و نهادهای مهم بین‌المللی ازجمله صندوق بین‌المللی پول (IMF) و سازمان بین‌المللی کار (ILO) کاهش مستمر رشد تولید اقتصادی جهان را حتی پیش از شروع بحران کووید-19 نشان می‌دهد؛ اما این همه‌گیری بر کاهش رشد تولید ناخالص داخلی جهان تأثیر فزاینده‌ای داشته و در این میان صنایع تولیدی با ضربه شدیدی مواجه شده‌اند که جبران این کاستی‌ها و ضررها مشمول برنامه‌ریزی منسجم و مستمر است.
نخستین و مهم‌ترین قربانی کرونا بخش خدمات است که بیش از 50 درصد تولید ناخالص داخلی و حجم بزرگی از اشتغال را تشکیل می‌دهد و اقشار کم‌درآمد در این بحران بسیار آسیب‌پذیرتر هستند و باید در اولویت حمایت قرار گیرند.
خبرنگار خبرگزاری آنا در بندرعباس با ابراهیم نگهداری استادیار گروه اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی بندرعباس درباره تبعات شیوع ویروس کووید-19 بر اقتصاد جهان و ایران، تأثیرات کرونا بر اقتصاد و روند حرکت اقتصادی ایران در پساکرونا، افزایش قیمت‌ها و... پرداخته است که در زیر می‌خوانیم.
آنا: درباره تبعات شیوع ویروس کووید-19 بر اقتصاد جهان و ایران توضیح بفرمایید.
نگهداری: پیامدهای کرونا را می‌توان از دو زاویه تهدید و فرصت مورد مطالعه قرار داد که توانسته در حوزه تهدیدات 3 کانال اصلی عرضه، تقاضا و تأمین مالی اقتصاد جهانی را مختل کند. بحران بدهی‌های اکثر کشورهای دنیا و پدیده جهانی‌شدن و تغییرات و تحولات جمعیتی دنیا، پدیده کرونا را به‌مثابه سکته اقتصادی تشبیه کرد که در کوتاه‌مدت از زمان شیوع تاکنون راه‌حل شناخته‌شده و منطقی برای مبارزه با این مشکل پیدا نشده است.
گزارش‌های سازمان‌ها و نهادهای مهم بین‌المللی ازجمله صندوق بین‌المللی پول (IMF) و سازمان بین‌المللی کار (ILO) و بررسی روند برخی از متغیرهای کلان اقتصادی ازجمله رشد اقتصادی، تورم و بیکاری، کاهش مستمر رشد تولید اقتصادی جهان را حتی پیش از شروع بحران کووید-19 نشان می‌دهد؛ اما این همه‌گیری بر کاهش رشد تولید ناخالص داخلی جهان تأثیر فزاینده‌ای داشته و در این میان صنایع تولیدی با ضربه شدیدی مواجه شده‌اند که جبران این کاستی‌ها و ضررها مشمول برنامه‌ریزی منسجم و مستمر است.
نخستین و مهم‌ترین قربانی کرونا بخش خدمات است که بیش از 50 درصد تولید ناخالص داخلی و حجم بزرگی از اشتغال را تشکیل می‌دهد و اقشار کم‌درآمد در این بحران بسیار آسیب‌پذیرتر هستند و باید در اولویت حمایت قرار گیرند.
درباره تأثیرات کرونا بر اقتصاد ایران و روند حرکت اقتصادی ایران در پساکرونا باید گفت که در یک چارچوب نظام‌مند برای درک اثرات کرونا روی بخش‌های مختلف اقتصادی به‌ویژه اقتصاد ایران و مستندکردن درس‌ها برای دوران پساکرونایی نیاز است تا ابعاد اقتصادی پیش از شیوع کرونا در ایران نیز مورد بررسی قرار گیرد.
کرونا موجب شوک منفی عرضه و تقاضا شده است
بحران کرونا برخلاف بسیاری از بحران‌های قبلی، علاوه بر تأثیرات مخرب اقتصادی در اوضاع تحریم، موجب شوک منفی عرضه و تقاضا شده است به‌طوری که در سطح خانوار تأثیر کرونا روی سلامت، عرضه نیروی کار، درآمد و سبد مصرف خانوارها به‌خوبی قابل رؤیت است. در سطح بنگاه‌های اقتصادی نیز تأثیر کرونا روی تقاضای محصول نهایی و عرضه عوامل تولید بنگاه‌ها به‌خوبی خود را نشان می‌دهد و در سطح اقتصاد کلان، کرونا روی مخارج و منابع دولت، تراز جاری تجارت خارجی و متغیرهای اقتصاد کلان تأثیر گذاشته است.
آنا: چرا با توجه به کاهش تقاضا و افت قیمت جهانی شاهد افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها در بازار خودرو، پوشاک، مواد خوراکی و ... هستیم؟
نگهداری: راه‌حل اقتصادی در این شرایط، ترکیبی از سیاست‌های پولی، سیاست‌های مالی، سیاست‌های تجاری و سیاست‌های حمایتی است و اینکه یک تفاوت اساسی بحران کرونا با بحران‌هایی مانند سیل و زلزله این است که بحران‌های دیگر فقط جمعیت آسیب‌دیده را تحت تأثیر قرار می‌دهد و بقیه جامعه برای کمک‌رسانی آماده و فعال است؛ اما تغییرات قیمت کالاهای خاصی مانند خودرو نیازمند تحلیل ساختار بازار و صنعت آن است.
عرضه محدود و تصمیم‌گیری ضعیف دولت
آنچه مشخص است شرایط انحصاری حاکم بر صنعت خودرو، سیاست‌های اشتباه دولت مبنی‌بر حمایت از این صنعت در 40 سال گذشته و نبود توازن عرضه و تقاضا عامل بی‌ثباتی و افزایش قیمت در اقتصاد تحریمی شده است. در شرایط فعلی افزایش قیمت خودرو به محدودیت عرضه خودرو به علل مختلف و تصمیم‌گیری ضعیف دولت بازمی‌گردد؛ بنابراین اگر عرضه افزایش پیدا کند، این قیمت‌ها کاهشی خواهند بود و حل این مشکل در کوتاه‌مدت نیازمند سهمیه‌بندی مناسب از سوی دولت، سیاست نظارت دولت برای جلوگیری از احتکار خودرو و قیمت‌گذاری دقیق و به‌موقع شورای رقابت است.
حل این مشکل در بلندمدت نیازمند ایجاد شرایط رقابتی صنعت خودرو و آزادسازی قیمت‌ها بدون مداخله دولت بوده و در این راستا افزایش قیمت اجناس در ایران نیز تابع افزایش قیمت برخی کالای دیگر است و اینکه سرمایه‌گذاری با دید بلندمدت انجام نمی‌گیرد و لازم است در اوضاع کنونی با پرهیز از رفتارهای هیجانی و استفاده از مشاوره کارشناسان خبره در این حوزه، ابتدا اقدام به سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری کنیم و در نهایت با آموزش و یادگیری و کسب مهارت و تجزیه و تحلیل‌های مستمر و مداوم بتوانیم خود را از این بحران نجات دهیم.
آنا: چرا در ایران سرمایه‌ها به سوی بورس سرازیر و باعث افزایش شاخص‌ها شده است؟
نگهداری: با وجود سقوط بورس‌های مطرح دنیا، سوای از ویژگی‌های ساختاری بازار سرمایه در ایران که ممکن است دلیل این تحولات باشد، پدیده نظام‌مندی که در کشور ما دیده می‌شود، تورم است که ابتدا بازار ارز، بعد بازار مسکن و خودرو و نهایتاً بازار سرمایه را تحت تأثیر قرار داده است؛ بنابراین به‌دلیل چالش رکود در کسب و کار‌ها در پی شیوع کرونا و تغییر عادات مصرفی تا پیدانشدن بازار جایگزین برای جذب نقدینگی، سرمایه‌های سرگردان به سمت بورس سرازیر شده است.
هجوم سرمایه‌ها به بازار سرمایه در راستای حفظ ارزش واقعی پول است
محدودیت‌های وضع‌شده در بازارهایی مانند ارز و طلا و اقدامات مدبرانه بانک مرکزی درباره کاهش نرخ سود سپرده بانکی نیز موجب هجوم سرمایه‌ها به بازار سرمایه در راستای حفظ ارزش واقعی پول بوده و این فرصتی استثنایی برای تأمین مالی شرکت‌ها و کمک به توسعه فرهنگ سهامداری در جامعه است، اگرچه نگرانی‌هایی بین متولیان بازار و برخی کارشناسان در مورد سقوط بازار وجود دارد.
شرایط انحصاری حاکم بر صنعت خودرو، سیاست‌های اشتباه دولت مبنی‌بر حمایت از این صنعت در 40 سال گذشته و نبود توازن عرضه و تقاضا عامل بی‌ثباتی و افزایش قیمت در اقتصاد تحریمی شده است
در صورت تداوم کاهش تقاضای مصرفی در دنیا و ایران، عوامل بنیادین می‌تواند شرکت‌ها را در ماه‌های آینده با چالش اساسی مواجه کند و بحران مالی جدیدی پیش از زمان‌های پیش‌بینی شده برای بازارهای مالی رقم بزند و باید به‌گونه‌ای نظارت شود تا سرمایه مردم آسیب نبیند.
آنا: چه راهکاری برای عبور از این بحران اقتصادی پیشنهاد می‌کنید؟
نگهداری: کرونا نه تنها جمعیت بیمار، بلکه جمعیت سالم را هم از چرخه بازار کار خارج می‌کند، در نتیجه ظرفیت جامعه برای تولید کالاهای اساسی، خدمات درمانی، ارائه خدمات کلیدی و کمک‌رسانی به‌شدت پایین می‌آید.
به‌دلیل عملکرد ضعیف اقتصاد ایران از سال ۱۳۸۷ تاکنون، بحران‌های متعدد و تلخی که جامعه ایران از سر گذرانده و رکود تورمی موجود، شیوع کرونا در بدترین شرایط تاریخی ممکن برای اقتصاد و جامعه ایران شاید پس از شروع جنگ رخ داده است.
نخستین و مهم‌ترین قربانی کرونا بخش خدمات است
نخستین و مهم‌ترین قربانی کرونا بخش خدمات است که بیش از 50 درصد تولید ناخالص داخلی و حجم بزرگی از اشتغال را تشکیل می‌دهد و اقشار کم‌درآمد در این بحران بسیار آسیب‌پذیرتر هستند و باید در اولویت حمایت قرار گیرند.
راه‌های برون‌رفت از بحران کرونا
تأمین حداقل معاش در دوران بحران باید هدف سیاستی اصلی باشد. سیاست پولی کاهش نرخ بهره و گسترش اعتبارات، تحریک تقاضای مصرفی جامعه برای جلوگیری از ورود به رکود ناشی از افت تقاضا، کمک به تأمین مالی و اعتباری بنگاه‌ها، سیاست مالی کاهش نرخ مالیات، کمک به بنگاه‌ها برای زنده‌ماندن در شرایط بحران، افزایش تقاضای مصرفی بخش دولتی، سیاست تجاری کاهش عوارض واردات، تسهیل ورودی زنحیره تأمین برای افزایش ظرفیت عرضه، اطمینان از پایداری زنحیره تأمین بین‌المللی مواد غذایی و اساسی وارداتی، سیاست‌های حمایتی سبد معیشتی و بهداشتی به‌ویژه برای اقشار ضعیف راه‌های برون‌رفت از این بحران است.
افزایش کسری بودجه دولت به دلیل افت درآمد مالیاتی
شرایط رکود تورمی موجود در اقتصاد ایران بر پیچیدگی راه‌حل‌ها می‌افزاید. با توجه به نوع تأمین مالی دولت برای مقابله با این پدیده، به احتمال زیاد افزایش کسری بودجه دولت به‌دلیل افت درآمد مالیاتی و افزایش هزینه‌های حمایتی و درمانی می‌تواند موجب تشدید تورم شود که لازم است برای این مهم هم راهکاری متناسب ارائه شود.
انتهای پیام/4103/4062/
انتهای پیام/