فراز و فرودهای سازمان ملّی پرورش استعدادهای درخشان/ انتقادات هم مانع پرورش نیروهای نخبه نشد
به گزارش خبرنگار حوزه آموزش‌وپرورش گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، دو سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و در سال ۱۳۵۵ بنای نهادی پایه‌گذاری و بعدها به نام «سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان» یا به‌طور مخفف «سمپاد» شناخته شد.
از زمان پیروزی انقلاب اسلامی تا سال ۱۳۶۶ یک مرکز دخترانه و یک مرکز پسرانه به همراه دفتر کودکان استثنایی فعّال بودند. معلمان و مربیان این مدارس همان دانش‌آموزان دوران قبل از انقلاب این سازمان بودند.
سمپاد به صورت مستقل ایجاد می شود
تا پیش از سال 1366 سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان به‌صورت مستقل امروزی وجود نداشت و به همراه عنوان دفتر کودکان استثنایی شناخته می‌شد؛ اما در این سال اساسنامه سمپاد توسط میرحسین موسوی، نخست‌وزیر وقت تصویب شد و این سازمان تحت نام سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان (سمپاد) با ۲ مرکز و ۸۰۲ دانش‌آموز به آموزش‌وپرورش پیوست و جایگاهی مستحکم‌تر یافت.
در سال 1367 جواد اژه‌ای ریاست هیئت‌امنای این سازمان را بر عهده گرفت و تا 21 سال بعد به‌طور مستمر و ثابت سکان مدیریت سمپاد را بر عهده داشت و در طول این مدت این سازمان در اغلب مناطق کشور مراکز آموزشی خود را راه‌اندازی کرده و نسبت به جذب دانش‌آموز اقدام کرد.
در این مدت شیوه‌ای متفاوت از آموزش‌وپرورش در مدارس سمپاد جریان داشت به‌گونه‌ای که چه در زمان پذیرش دانش‌آموزان و چه بعدازآن دروس در طبقه‌بندی‌ها و مدل‌های مختلفی در اختیارشان قرار می‌گرفت و از همین رهگذر و در طول این سال‌ها سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان توفیق یافت با حضور موفق دانش‌آموزانش در المپیادهای ملی و بین‌المللی جایگاه ویژه‌ای برای خود در کشور و در ذهن اولیاء دانش‌آموزان ایجاد کند به‌گونه‌ای که حضور در آزمون این سازمان و پذیرش در مراکز آموزشی آن برای بسیاری از بچه درس‌خوان‌های مقاطع ابتدایی و راهنمایی آن زمان به یک رؤیا تبدیل شده بود.
اعتراض به آزمون سمپاد و برکناری رئیس سازمان
در پی اعتراض والدین دانش‌آموزان شرکت‌کننده در آزمون سمپاد سال 1386 که مدعی بودند تعدادی از سؤالات آزمون مدارس استعدادهای درخشان اشتباه بوده این موضوع در سازمان بازرسی کل کشور بررسی شد و این سازمان نیز رأی به‌اشتباه سمپاد داد.
به‌این‌ترتیب مدیریت اژه‌ای بر این سازمان پایان گرفت و وی برکنار شد. هرچند احمد مرادی، مدیر روابط عمومی وزارت آموزش‌وپرورش در آن زمان مدعی شد این برکناری بر اساس سیاست‌های وزارت آموزش‌وپرورش در تغییر مدیران صورت گرفته است و جایگاه دیگری در آموزش‌وپرورش برای آقای اژه‌ای در نظر گرفته شده است که به‌زودی عنوان می‌شود.
عصر جدید سمپاد
بعد از جواد اژه‌ای، محمد اعتمادی، عضو سابق هیئت امناء و رئیس اسبق دانشگاه صنعتی شریف، ریاست سمپاد را عهده‌دار شد؛ اما بعد از یک سال استعفا داد و سازمان مدتی را بدون مدیر سپری کرد. سرانجام در ۲۱ دی‌ماه سال ۱۳۸۸، با حکم حمیدرضا حاجی بابایی، وزیر آموزش پرورش، محمدعلی غفاری به ریاست سمپاد انتخاب شد.
در جلسه ۲۳ دی ۱۳۸۹ هیئت‌امنای سمپاد که به ریاست وقت حاجی بابایی، برگزار شد مصوبه‌ای دارای ۱۲ بند به تصویب رسید؛ که مهم‌ترین آن، شماره ۴ و ۵ آن جلسه بود؛ یعنی «واگذاری مسؤولیت برگزاری آزمون‌های ورودی مدارس استعدادهای درخشان به استانها». یک هفته بعد، در تاریخ ۲۷/۱۰/۸۹، هیئت‌امنای سمپاد توسط شورای عالی اداری به ریاست محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور وقت، ملغی گردید و شورای مشترک سیاست‌گذاری با دانش‌پژوهان جوان جایگزین شد.
شروع تغییرات و افزایش چشمگیر تعداد مراکز آموزشی و گسترش چتر حضور سمپاد
با انتصاب مهری سویزی به ریاست مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش‌پژوهان جوان در فروردین سال 1390 گسترش مدارس سمپاد رشد فزاینده‌ای یافت به‌طوری‌که تعداد این مدارس که در مهرماه ۸۹، ۳۵۸ مدرسه و در مهرماه ۹۰، ۴۳۹ مدرسه بود، در مهرماه ۹۱ به ۵۳۸ و در مهرماه ۹۲ تعداد مدارس استعدادهای درخشان به ۶۶۰ مدرسه افزایش یافت. آمار دانش‌آموزان سمپاد که در مهرماه ۸۸، ۶۰ هزار و ۲۰۰ نفر بوده که تا مهرماه ۹۱، به ۱۰۶ هزار و ۳۴۵ نفر و در مهرماه ۹۲ به ۱۵۰ هزار نفر رسید.
آزمون ورودی سال ۱۳۹۰ سمپاد و آزمون ورودی مدارس نمونه دولتی ادغام شد و به‌این‌ترتیب، سؤالات هوش از این سنجش دانش‌آموزان استعدادهای درخشان حذف شد. همچنین از آن سال ظرفیت کلاس‌های این مدارس به ۳۰ نفر افزایش یافت و به همین دلیل در سال ۱۳۹۱ آزمون تکمیل ظرفیت برای پایه دوم متوسطه برگزار شد.
سمپاد از احتمال انحلال فاصله گرفت
انتقادات بسیاری به سمپاد و نحوه آموزش و آینده تحصیل‌کردگان آن وارد می‌شد و برخی این سازمان را ناقض عدالت آموزشی می‌دانستند و جمعی دیگر آن را به مسیری برای فرار مغزها تعبیر می‌کردند و از زمان تشکیل تاکنون چندید بار گمانه انحلال آن مطرح شد و بالاخره در یکم خرداد ۱۳۹۷، پس از مدت‌ها بحث بر سر مدارس سمپاد، قرار شد این مدارس باقی بمانند، اما آزمون ورودی آن‌ها تغییر کرده و به «سنجش هوش» تبدیل شود. به گفته سید محمد بطحایی وزیر وقت آموزش‌وپرورش، بر اساس این سنجش «افرادی که از حد قابل قبولی از استعداد برخوردارند برای پایه هفتم مدارس سمپاد دعوت می‌شوند.» وی همچنین گفت که در این شیوه، سنجش متکی به هوش و استعداد دانش‌آموزان خواهد بود که شیوه‌های این نوع سنجش در دست طراحی است. دلیل گذاشته شدن این آزمون به گفته بطحایی، نگرانی‌هایی بود که در مورد ضایع شدن حق دیگر دانش‌آموزان باهوش وجود داشت.
افزایش رشته‌های تحصیلی در مراکز سمپاد تاکنون
مدتی طولانی تنها رشته‌های تحصیلی علوم تجربی و ریاضی و فیزیک در مراکز سمپاد وجود داشت و دانش‌آموزان به‌ناچار یا باید در این دو رشته تحصیل می‌کردند یا برای ادامه تحصیل در دیگر رشتهها با مراکز سازمان خداحافظی می‌کردند اما اخیراً رشته‌های دیگر را هم در حجمی محدود دایر کرده است.
به‌تازگی فاطمه مهاجرانی رئیس فعلی سمپاد با تبیین اقدامات ویژه این سازمان، گفت: «سمپاد مهارتی» به‌منظور شناسایی، پرورش و هدایت دانش‌آموزان مدارس استعدادهای درخشان به‌سوی «رشتهها، حرف و مهارت‌های موردنیاز حال و آینده کشور» در راستای تربیت افراد ماهر و متناسب با نیازهای صنعت و فناوری صورت می‌گیرد.
وی افزود: این طرح از سال تحصیلی 99-1398 از طریق آزمون ورودی مدارس متوسطه دوره دوم استعدادهای درخشان و پذیرش از میان داوطلبان سمپاد مهارتی در رشته‌های شبکه، نرم‌افزار و فتوگرافیک در استان‌های خراسان رضوی، البرز و همدان اجرا گردید.
مهاجرانی تصریح کرد: در سال تحصیلی1400-1399 این طرح توسعه‌یافته و در استان‌های فارس، همدان، یزد و شهر تهران علاوه بر رشته‌های مذکور در رشته‌های مکاترونیک و پویانمایی پذیرش انجام خواهد شد.
سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان که در سال‌های اخیر فراز و نشیب بسیاری را ازنظر اداری و ساختاری تجربه کرد به‌گونه‌ای که از یک سازمان مستقل زیر نظر نهاد نخست‌وزیری و ریاست جمهوری به چیزی در حد یک معاونت از وزارتخانه آموزش‌وپرورش تبدیل شد اما روند کسب موفقیت‌های دانش‌آموختگان آن متوقف نشده است.به هر ترتیب و باوجود اتفاقاتی که روی‌داده سمپاد به حضور خود در بدنه آموزش‌وپرورش کشور ادامه داده است، غالب دانش‌آموختگان آن در رشته‌های برتر دانشگاهی کشور تحصیل‌کرده‌اند و برخی از آن‌ها در حال حاضر از مدیران موفق بخش‌های مختلف هستند و به نظر می‌رسد این موفقیت‌ها ادامه خواهد داشت.
انتهای پیام/4145
انتهای پیام/