جنجال بر سر فرکانس‌های رادیویی پایان ندارد/ جنگ قدرت یا مطالبه حق مردم؟

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش‌بنیان گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، مدتی است جنجال‌های رسانه‌ای زیادی پیرامون موضوع فرکانس‌های 700 و 800 ایجاد شده و مسئولان سازمان صدا و سیما و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان طرف‌های ذینفع در این پرونده صحبت‌های گوناگونی را مطرح کرده‌اند.

وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان نهاد رسمی کشور برای فراهم‌سازی زیرساخت‌های لازم به منظور توسعه و راه‌اندازی شبکه اینترنت ثابت و همراه در کشور شناخته می‌شود. با توجه به نیاز روزمره مردم به استفاده از شبکه‌های مختلف ارتباطی، این وزارتخانه از اهمیت ویژه‌ای در بین دستگاه‌های مختلف دولتی برخوردار است.

عدم وجود شبکه‌های تلویزیونی خصوصی در ایران سبب شده سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران که با نام رسانه ملی شناخته شده مسئول تهیه و پخش همه تولیدات تلویزیونی در سراسر کشور باشد. بدون شک تلویزیون به عنوان بخشی جدانشدنی از خانواده نقش بسیار زیادی در اطلاع‌رسانی و ایجاد سرگرمی بین مردم دارد.

بعد از مطرح شدن مجدد موضوعی درون‌سازمانی از سوی مسئولان وزارت ارتباطات و به خصوص  محمد جواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، جنجال‌هایی زیادی درباره فرکانس‌های مخابراتی 700 و 800 ایجاد شده است.

در ادامه این گزارش می‌کوشیم تا با استناد به مدارک علمی و نوع کاربرد این فرکانس‌ها درخواست‌های مکرر وزارت ارتباطات برای به به کارگیری این فرکانس‌ها را بررسی کنیم.

فرکانس‌های 700 و 800 چه هستند و چه کاربردی دارند؟

فرکانس‌های رادیویی باند‌های 700 و 800 دو باند مهم از طیف گسترده امواج موجود شبکه ارتباطی هستند. این فرکانس‌ها به به دلیل طول موج پایین، برد بسیار بالایی دارند و می‌توانند  مناطق وسیعی را تحت پوشش خود قرار دهند. از فرکانس‌های 700 و 800 در کشورهای زیادی برای ارسال امواج دیجیتال تلویزیون استفاده می‌شود. برخی از کشورها نیز از این فرکانس‌ها در شبکه ارتباطات تلفن همراه استفاده می‌کنند.

این فرکانس‌ها در ایران در اختیار سازمان صداوسیما قرار دارد و رسانه ملی از این آن‌ها برای ارسال امواج تلویزیونی استفاده می‌کند. البته بر آنچه مستندات نشان می‌دهد سازمان صداوسیما پس از راه‌اندازی شبکه‌های دیجیتال در کشور استفاده زیادی از این فرکانس‌ها نمی‌کند و در واقع بخش اعظمی از ظرفیت این فرکانس‌ها بدون استفاده مانده است.

البته این موضوع به معنای قابل استفاده نبودن فرکانس‌های 700 و 800 برای ارائه خدمات تلویزیونی نیست. موضوع این فرکانس‌ها اولین بار در زمان مسئولیت محمود خسروی به‌عنوان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و عبدالعلی علی عسکری معاون فنی آن زمان صداوسیما و رئیس کنونی این سازمان مطرح شد.

در آن سال اتحادیه بین‌المللی مخابرات از کشورهای شرکت‌کننده در نشست، خواست تا فرکانس‌های 700 و 800 را آزادسازی کرده و در اختیار اپراتورهای تلفن همراه قرار دهند. محمود خسروی و عبدالعلی علی‌عسکری به‌عنوان نمایندگان جمهوری اسلامی ایران مقررات اتحادیه را پذیرفته و توافق نامه‌ای را در همین زمینه امضا کردند.

 براساس آن مقررات نوشته شده در آن توافق نامه 120 کشور دنیا از جمله ایران متعهد شدند تا 17 می سال 2015 میلادی پخش رادیو تلویزیونی خود را به طور کامل از آنالوگ به دیجیتال تبدیل کنند تا فرکانس‌های 700 و 800 آزاد شود. با گذشت 5 سال از تاریخ تعیین شده در نشست اتحادیه بین‌المللی مخابرات هنوز این فرکانس‌ها  به طور کامل آزادسازی نشده است اما مشخص نیست که در حال حاضر ، چه عاملی موجب شده تا زمانی که هجمه اعتراضات مردمی نسبت به سرعت اینترنت به سمت وزارت ارتباطات سرازیر شد ، ماجرای فرکانس‌های 700 و 800 دوباره بر سر زبان‌ها افتاد؟

کشورهای جهان تا چه میزان از فرکانس‌های 700 و 800 در شبکه تلفن همراه استفاده می‌کنند؟

بررسی‌های جدید نشان می‌دهد تنها کشورهایی محدود در دنیا از این فرکانس‌ها برای شبکه‌های تلفن همراه خود استفاده می‌کنند. حتی پرجمعیت‌ترین کشورهای جهان یعنی چین و هند از فرکانس‌های دیگری برای شبکه‌های ارتباطی خود استفاده می‌کنند. قطعاً عدم به‌کارگیری فرکانس‌های 700 و 800 در کشوری نظیر چین  با بیش از 3 میلیارد نفر جمعیت نشان‌دهنده فقدان فناوری‌های لازم در چین و هند نیست و دلایل دیگری برای آن وجود دارد. از جمله این دلایل می‌توان به پرهزینه بودن زیرساخت‌های لازم برای به کارگیری فرکانس‌های 700 و 800 و کارایی نداشتن آن‌ها از لحاظ فنی اشاره کرد.

نگاهی اجمالی به اپراتورهای فعال در چین و هند عدم استفاده از فرکانس‌های 700 و 800 را در شبکه ارتباطات تلفن همراه این کشورها به خوبی نشان می‌دهد. وزارت ارتباطات و شرکت‌های زیر مجموعه آن بارها اعلام کرده‌اند شبکه تلفن همراه در کشور اشباع است و باید از همه ظرفیت‌ها برای خدمت‌رسانی به کاربران استفاده کرد. اما آیا با به‌کارگیری این فرکانس‌ها تمامی مشکلات موجود در شبکه سراسری اینترنت همراه حل می‌شود؟

تجربه کشورهای پیشگام در صنعت فناوری حاکی از آن است که برای ارتقای سطح کیفی و کمی شبکه‌های ارتباط موبایلی لازم نیست حتماً فرکانس‌های 700 و 800 استفاده کرد و قطعاً امکانات جایگزینی برای توسعه دامنه فعالیت اپراتورهای تلفن همراه وجود دارد.

کشورهایی مانند آمریکا، کانادا، روسیه و استرالیایی که از ظرفیت فرکانس‌های 700 و 800 در شبکه‌ تلفن همراه بهره می‌برند از لحاظ جمعیتی و مساحت جغرافیایی بزرگ‌تر از ایران هستند و با سرمایه گذاری گسترده و آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم در تعدادی از اپراتورهای خود از این فرکانس‌ها به منظور تحت پوشش قرار دادن کل مساحت کشور استفاده می‌کنند.

استفاده از فرکانس‌های 700 و 800 در شبکه 5G

استفاده کاربران ایرانی از اینترنت تلفن همراه در چند سال گذشته به‌شدت افزایش یافته و مسئولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز با تلاش گسترده کوشش کردند تا خدمات برتری را به مردم در شهرها و روستای مختلف کشور ارائه دهند. اکنون برای دسترسی به اینترنت از شبکه‌های 2G، 3G و 4G در کشور استفاده می‌شود.

با معرفی نسل پنجم اینترنت همراه در جهان و راه‌اندازی آن در برخی از کشورهای دنیا کاربران داخل کشور نیز از دستگاه‌های مسئول انتظار دارند برای بهتر شدن سرعت و کیفیت اینترنت داخلی شبکه 5G در ایران راه‌اندازی و به‌کارگیری شود. فرکانس‌های 700 و 800 در زمینه دسترسی به این نسل از اینترنت می‌توانند نقش مهمی را ایفا کنند.

طبق آمار منتشر شده از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با اینکه بخش‌های زیادی از کشور تحت پوشش اینترنت 4G و 3G قرار گرفته است ولی هنوز مناطقی حتی به شبکه‌های ضعیف‌تر نیز دسترسی ندارند لذا کارشناسان و کاربران تلفن همراه معتقدند ابتدا باید کیفیت اینترنت را در سطح شبکه‌های کنونی افزایش داد و پس از آن راه‌اندازی شبکه‌های جدید بود.

آذری جهرمی در اظهار نظرهای اخیر خود در شبکه‌های اجتماعی بارها به موضوع مطالبه وزارت ارتباطات در خصوص آزادسازی این فرکانس‌ها از سوی سازمان صدا و سیما اشاره کرده ولی هیچگاه دلیل اصلی به توافق نرسیدن این وزارتخانه با صدا و سیما را اعلام نکرده است. وزیر ارتباطات در یکی از توئیت‌های خود با اشاره به مجموعه تلویزیونی نون. خ. نوشت:

صداوسیمای عزیز! فرکانس‌های خالی را به مردم بازگردان، هر چه دوست داری با ما شوخی کن، توهین هم اشکالی ندارد. مه‌لقا خانم هم می‌داند که برای بالابردن سرعت اینترنت این فرکانس لازم است.

اما به‌راستی دلیل این همه اصرار مسئولان وزارت ارتباطات برای به‌دست آوردن فرکانس‌های 700 و 800 چیست؟ رضا علیدادی، معاون توسعه و فناوری رسانه ملی در مورد آخرین تصمیم‌های اتخاذ شده برای تعیین تکلیف فرکانس‌های 700 و 800 گفت: درحال حاضر بیش از ۱۳۰ سرویس تلویزیونی و رادیویی در کشور فعال است که شامل شبکه‌های ملی سیما، صدا، بین‌المللی سیما و صدا، رادیونماهای ملی و استانی، شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی استانی و شبکه‌های مجازی هستند و به‌واقع درخواست وزارت ارتباطات به معنی حذف بخشی از خدماتی است که به صورت رایگان در اختیار مردم قرار داده می‌شود.

این مقام مسئول در سازمان صدا و سیما مدعی است که وزارت ارتباطات به دنبال تصاحب فرکانس‌های مذکور است و در صورت آزاد سازی کامل این فرکانس‌ها قطعا رسانه ملی توانایی خود برای پخش تصاویر تلویزیونی با کیفیت HD را از دست خواهد داد.

مطالبه حق مردم یا سود کلان در کوتاه مدت؟!

اکنون تقریباً هیچ زیرساختی در کشور برای راه‌اندازی شبکه 5G آماده نیست و کارشناسان معتقدند قطعاً این نسل از اینترنت به‌زودی در دسترس عموم مردم قرار نخواهد گرفت. لذا به کارگیری فرکانس‌های 700 و 800 در حالی که زیرساخت مناسب برای راه‌اندازی 5G در کشور وجود ندارد غیرمنطقی و زیان ده محسوب می‌شود.

شاید اپراتورهای فعال در کشور پس از به کارگیری این فرکانس‌ها بتوانند در کوتاه مدت و در شرایطی که بیماری کرونا تمایل مردم به ماندن در خانه و استفاده از اینترنت را بیشتر کرده، نیازهای کاربران را برطرف کنند و از لحاظ اقتصادی نیز درآمدزایی مناسبی داشته باشند ولی هیچ تضمینی برای کارایی و توجیه اقتصادی این شبکه برای طولانی مدت وجود ندارد.

مقایسه‌ای ساده بین میزان درخواست‌های کاربران تلفن همراه و مشترکان خانگی برای اتصال به اینترنت پیش از شیوع کرونا و پس از آن نشان می‌دهد بعد از شکست ویروس کووید-19 احتمالاً تمایل مردم برای استفاده از اینترنت کمتر شده و در چنین شرایطی فرکانس‌هایی که اکنون به صورت رایگان از طرق رسانه ملی خدمات‌رسانی می‌کنند تنها می‌توانند بخشی از هزینه‌های تعمیر و نگه‌داری شبکه ارتباطی را تأمین کنند.

لزوم توجه به شبکه اینترنت خانگی در کشور

ایران از لحاظ کیفیت اینترنت هنوز با بسیار از کشورهای جهان فاصله زیادی دارد. ضعف در شبکه اینترنت به خصوص در بخش خانگی به وضوح قابل مشاهده است. دقت به این نکته که امروز در کشور تعداد مشترکان اینترنت همراه بسیار بیشتر از اینترنت خانگی است لزوم بالا بردن سرعت و کیفیت اینترنت برای کاربران خانگی را پر‌اهمیت می‌سازد.

اگر در همین لحظه فرکانس‌های 700 و 800 آزادسازی‌شده و در اختیار وزارت ارتباطات و اپراتورهای تلفن همراه قرار بگیرد به معنای اولویت بخشیدن به شبکه ارتباطات تلفن همراه و نادیده گرفتن اینترنت خانگی است. با وجود برتری کمی کاربران اینترنت همراه نسبت به شبکه خانگی اهتمام بیشتر مسئولان به شبکه همراه در آینده‌ای نزدیک تمامی شرکت‌های خدمات‌دهنده در بخش اینترنت داخلی ورشکسته و نابود می‌کند.

انتهای پیام/4144/پ