راهکارهایی برای سلامت روانی در روزهای کرونایی

گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ این روزها شاهدیم بسیاری از مردم به‌دلیل اضطراب ناشی از ابتلا به ویروس کرونا (کووید 19) رفتارهای عجیب و غریبی دارند از جمله مراجعه به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی و پزشکی برای تست کرونا و یا حضور در داروخانه‌ها و مراکز بهداشتی برای دریافت و یا انبارکردن ماسک و دستکش و سایر شوینده‌ها و ضدعفونی‌کننده‌ها.

بدون شک هر موقعیتی که برای ما ناشناحته باشد، ترس را در وجود ما ایجاد می‌کند. این ویروس یا هر بیماری دیگری که به بدن انسان آسیب وارد می‌کند، علاوه بر آسیب جسمانی، یک ترومای روانی هم در پی دارد.

علت این تروما این است که شخص دچار مجموعه‌ای از مشکلات می‌شود که احساس زنده‌بودن و در خطر بودنش را می‌فهمد. این احساس ترس در انسان، موجب بقای وی می‌شود؛ اما اگر این ترس از حد خاصی بگذرد، موجب اضطراب و یا وسواس خواهد شد. احساس ترس شدید، موجب فعال‌شدن سیستم سمپاتیک بدن شده میزان کورتیزول موجود در خون را که از طریق غدد فوق کلیوی آزاد می‌شود، بالا می‌برد و مجموعه این عوامل، بدن را به حالت آماده‌باش قرار می‌دهد که به سیستم جنگ و گریز مشهور است.

فعال‌شدن این سیستم در بدن در کوتاه‌مدت طبیعی است؛ اما در بلندمدت موجب ازبین‌رفتن امکانات و انرژی بدن شده و بدن و ذهن دچار گسست و فروپاشی خواهد شد. استرس و ترس مداوم از ابتلا به کروناویروس باعث می‌شود تا در بدن انسان هورمون کورتیزول که خود سرکوبگر سیستم ایمنی است،  فعال و بدن بیش از پیش مستعد ابتلا به انواع  بیماری‌ها شود.

بزرگنمایی ویروس کرونا

با توجه به مشاهدات رفتارهایی که این روزها در بسیاری از انسان‌های اطراف و محیط‌مان می‌بینیم، صدمه روانشناختی  ناشی  از نگرانی و ترس از کرونا بیش از اندازه به چشم می‌خورد، این در حالی است که این بیماری با گذر زمان پایدار نمی‌ماند؛ بنابراین چنانچه افراد، اصول اولیه بهداشتی را که توسط مسئولان رسمی بهداشت کشور ارائه می‌شود، رعایت کنند، اوضاع آرامش بیشتری خواهد یافت.

هنگام مواجه‌شدن با یک غم، صدمه، نگرانی و یا عارضه، به‌ویژه با توجه به شرایط کنونی و با توجه به شیوع ویروس کرونا و نگرانی از بیمارشدن، افراد تمایل دارند حوادث، رخدادها و وقایع را بیش از آنچه هست برآورد کنند، به عبارتی بزرگنمایی (magnification) صورت می‌گیرد.

در شرایط کنونی و با شیوع ویروس کرونا، برخی افراد این تصور و برداشت منفی را دارند که «در آینده هیچ‌‌وقت یا بسیار بعید ممکن، زندگی به شرایط و حالت عادی بازگردد؛ یا سال‌ها و ماه‌ها طول می‌کشد تا مصیبت این ویروس دردسرساز از بین برود و همه چیز به روال عادی و طبیعی بازگردد. این گرایش به سمت تخمین و برآوردکردن بیش از حد نگرانی و رنج و پایداری پیامدهای منفی یک  مصیبت یا آسیب را «خطای شناختی» می‌نامند.

این خطای شناختی (بزرگنمایی) مانند ویروسی است که در ذهن ما تکثیر می‌شود. این نوع خطاهای ذهنی در دوران بیماری‌های فراگیر، بیشتر مشاهده می‌شوند و این باور غیرمعقول که سال‌ها طول خواهد کشید یا خیلی زمان می‌برد که عوارض بیماری کرونا از بین برود را بیشتر می‌کند.

این ویروس ذهنی منجر به تجربه هیجانات منفی مانند ترس، نگرانی، غم، خشم و اضطراب و به تبع آن رفتارهای ایمنی بخش وسواسی مانند استفاده افراطی از ماسک، مایع دستشویی، ضدعفونی‌کننده‌ها، مراجعه به پزشک و بیمارستان‌ها و فاجعه‌آمیزکردن علایم جسمانی و یا انتساب یک گلودرد ساده به کرونا را به همراه خواهد داشت.

همانطور که بدن ما طبق اصول تعادلی (همستازی) عمل می‌کند، طبیعت هم طبق همین اصول عمل می‌کند. بدون شک انسان‌ها بسیار سازگارتر از آنچه فکر می‌کنند، هستند و شرایط موجود به‌زودی به حالت عادی و به سمت بهبودی و تعدیل‌شدن پیش خواهد رفت؛ چراکه (آنتروپی یا بی‌نظمی در طبیعت حدی دارد).

راهکارهایی برای سلامت روانی در این روزهای سخت:

1- قرارگرفتن در موقعیت‌های مناسب؛ مانند قرارنگرفتن در محیط‌های شلوغ و پر از ازدحام برای عدم دریافت این ویروس.

2- دستکاری شرایط: به معنای بازگرداندن حواس از شرایط نامساعد است (یعنی فکر منفی ممنوع است).

3- تمرکزکردن: یعنی اینکه روی دیگر مسائل زندگی‌مان تمرکز کنیم تا اینکه بر ویروس کرونا تمرکز کنیم. این روزها اگر در خانه هستیم، می‌توانیم بر مسائل دیگر زندگی مانند دوده‌گرفتن، کارهای عقب‌افتاده، مطالعه، فیلم‌دیدن و ... تمرکز کنیم.

4- آگاهی‌بخشی: زمانی که ما خودآگاهی خود را در زمینه بیماری و ویروس کرونا با منابع صحیح و درست افزایش می‌دهیم، دیگر هیجانات، رفتارهای عجیب و غریب را رقم نمی‌زند. زمانی که ما بدون آگاهی از روند پیشگیری، نحوه درمان و مسائل دیگر یک بیماری،  تصوراتی داریم، ناخواسته به آن هیجان منفی پیدا می‌کنیم. لذا باید اطلاعات خود را از منابع صحیح کسب کرده و در این زمینه معقول و عاقلانه فکر کنیم.

5- معنابخشی: در این دنیای بی‌معنا باید معنایی برای خودمان بسازیم تا بتوانیم از این استرس‌های محیطی جان سالم به در ببریم. در اینصورت خیلی راحت‌تر این مصیبت‌ها و رنج‌های طبیعی را تحمل کرده و سریع‌تر آن را پشت سر خواهیم گذاشت.

*حسن امیری عضو هیئت علمی گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه

انتهای پیام/4103/4062/