تاریخچه و نقشه جامع شهر خرمشهر در ویکی آنا

به گزارش خبرنگار حوزه سفر و گردشگری گروه اجتماعی خبرگزاری آنا, خُرَّمشَهر یکی از شهرهای جنوبی استان خوزستان و مرکز شهرستان خرمشهر است. این شهر در محل تلاقی رودخانه‌های اروندرود و کارون و در ناحیه‌ای باتلاقی و پست در دلتای رودخانهٔ اروندرود قرار گرفته و ۲۳ کیلومتر مربع مساحت دارد.

خرمشهر به‌جهت واقع‌شدن در مجاورت خلیج فارس و کشور عراق، از اهمیت استراتژیک اقتصادی، تجاری و سیاسی ویژه‌ای برخوردار است. این شهر در انتهایی‌ترین نقطه استان خوزستان قرار گرفته و اسکله‌های آن در کرانه‌های رودخانهٔ اروندرود جای گرفته‌است.

امپراتوری عثمانی همواره بر روی آبادان و خرم‌شهر (که در آن دوران محمره (المحمرة) نامیده می‌شد) ادعای مالکیت داشت و در دوره ناصرالدین‌شاه این دو شهر را اِشغالِ نظامی و به ایالت عِراق (یکی از ایالت‌های عثمانی که بعدها کشور شد) الحاق کرد. دولت عثمانی در حین اشغال نظامی محمره، کشتار عظیمی از مردم عرب ساکن شهر انجام داد و زنان و دختران را به اسارت گرفت و در بصره به فروش گذاشت.امیرکبیر به نمایندگی از دولت ایران به مذاکره با امپراتوری عثمانی برای بازپس گرفتن محمره و آبادان رفت. عثمانی‌ها به فکر تطمیع شیوخ قبایل عرب افتادند و وعدهٔ معاف کردن از پرداخت مالیات در صورت الحاق به عثمانی دادند و متقابلاً دولت ایران که اطمینان داشت عرب‌های ساکن این شهرها خواهان بازگشت به ایران هستند، برای قدرت‌نمایی جلوی دولت عثمانی اعلام کرد که اگر شیوخ عرب گفتند که خواهان بازگشت به ایران هستند، مبلغ سنگینی بر مالیات سالیانهٔ آن‌ها افزوده خواهد شد و سخت‌گیری‌ها در مالیات‌گیری تشدید خواهد شد. با این وجود قبایل عرب خواهان بازگشت به ایران شدند و به این ترتیب در سال ۱۸۴۷ در جریان عهدنامه ارزروم عثمانی‌ها حق حاکمیت مطلقهٔ دولت ایران بر این شهرها را به رسمیت شناختند و از تمامی ادعاهای خود دست کشیدند.تاریخ‌پژوهان دلایل همگرایی مردم عرب با بقیه مردم ایران را در نفرت از امپراتوری عثمانی به خاطر کشتار بزرگی که در محمره کرد و نیز به خاطر هم‌مذهبِ شیعه بودن عرب‌ها و غیرعرب‌های ایران دانسته‌اند.

در قرن بیستم، عبدالکریم قاسم پس از آن که با کودتا به ریاست دولت عِراق رسید، ادعا کرد که عهدنامه ارزروم باید باطل شود و خرم‌شهر و آبادان باید از ایران جدا شده و به عراق الحاق بشوند. قاسم، این دو شهر و نیز کشور کویت را متعلق به عراق نامید و در اتحادیه عرب نیز تقاضای الحاق این‌ها به عراق را ارائه کرد.صدام حسین با همین انگیزه به ایران تجاوز نظامی،خرمشهر را اشغال و آبادان را محاصره کرد. در جنگ ایران-عراق نیز مردم عرب خوزستان به دفاع مسلحانه از تمامیت ارضی ایران و جنگ با عراقی‌ها برخاستند. امروزه آثار جنگ ایران-عراق هنوز بر روی این شهرها باقی مانده‌است.

قدمت تاریخی شهر خرمشهر به 2173 سال پیش یعنی بسال 163 قبل از میلاد برمیگردد.

خرمشهر اولین و برزگترین بندر ایران و خاور میانه قبل از وقوع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران (بتاریخ 31/6/1359) بوده و هم اکنون دومین بندر حمل کانتینری بعد از بندر شهید رجائی با  13 اسکله حمل و تخلیه بار میباشد.این شهر بخاطر داشتن رونق اقتصادی عظیم  250 هزار نفر جمعیت داشته ولی هم اکنون جمعیت آن با احتساب بخشها و دهستانهای تابعه به 163هزار نفر کاهش یافته است.

اهمیت اقتصادی و موقعیت استراتژیکی این شهر و وجود ذخائر عظیم نفتی و داشتن دو رودخانه آب شیرین و دسترسی  به خلیج فارس از طریق رودخانه اروندرود باعث شده است که همیشه این عروس جنوبی ایران  مورد چشم داشت و حسادت دشمنان و استعمارگران قرار گیرد.قبل از وقوع جنگ مذکور خرمشهر بزرگترین صادر کننده انواع خرما به جهان نیز بوده است.

اولین نامی که برای این شهر در تاریخ ثبت شده است چاراکس(charax) که مقارن با فتح این شهر توسط اسکندر  امپراطور روم بدست سردار لشکرش چاراکس بنام وی بامگذاری شد.

سپس قبل از ظهور اسلام به بارما تغییر نام یافت و پس از ظهور اسلام و از قرن یکم  تا  قرن 12 هجری قمری بیان نام داشت  سپس  درسال 1342 به خرمشهر تغییر نام یافت .

خرمشهر در تاریخ 10/8/1359 به اشغال نیروهای بعثی عراق در آمد و بخاطر مقاومت 40 روزه  و قهرمانانه مردم بی سلاح و بی دفاع این شهر در برابر ارتش مجهز عراق خونین شهر نامگذاری شد و در  تاریخ 3/3/1361 در عملیاتی بی نظیر بنام عملیات بیت المقدس آزاد شد.

از مهمترین آثار تاریخی این شهر میتوان به کانال (شط) عضدی که در عهد عضد الدوله دیلمی ما بین سال 936 الی 983 میلادی(مصادف با 324-372 هجری قمری) جهت ارتباط رودخانه کارون به اروندرود و کوتاه نمودن مسیر اهواز - بصره احداث گردیده اشاره نمود . حفاری این کانال که 4600 متر طول و 200 متر عرض دارد 47 سال طول کشید و شهر خرمشهر را به 2 قسمت جنوبی و شمالی تقسیم میکند.(تصویر بالا)

خرمشهر که چندین بار توسط جذر و مد آب (بالا آمدن آب رودخانه) تخریب گردید مجددا در سال 1768 میلادی قسمت جنوبی آن و در سال 1812 میلادی قسمت شمالی آن بنا شد.

از دیگر جنگهای مهمی که در این شهر رخ داده است میتوان به  جنگ سید موسی المبرقع علیه خلیفه عباسی در قرن 4 هجری - جنگ محدود در سال  1827و1831 میلادی بین ایران و عراق در زمان امپراتوری عثمانی و ولایت داودپاشا در بغداد - اشغال کامل خرمشهر و آبادان  توسط نیروهای عراقی در سال 1837 میلادی در زمان امپراطوری عثمانی و سپس عودت مالکیت خرمشهر و آبادان به ایران طبق معاهده ارضروم و دفع خسارت جنگ به دولت ایران  بمبلغ 300000 تومان آنزمان - اشغال توسط نیروهای انگلیسی در سال 1942 میلادی در جنگ جهانی دوم و احداث راه اهن خرمشهر - تهران - باکو جهت ارسال نیرو و شکست نیروهای آلمانی در روسیهاست.

انتهای پیام/