تاریخچه و نقشه جامع شهر سمنان در ویکی آنا

به گزارش خبرنگار حوزه سفر و گردشگری گروه اجتماعی خبرگزاری آنا, سمنان، یکی از شهرهای بزرگ ایران، مرکز استان سمنان و شهرستان سمنان است. این شهر، در جنوب رشته کوه البرز و شمال دشت کویر، در فاصله ۲۱۶ کیلومتری تهران و در راه تهران به خراسان، در مسیر جاده ۴۴ قرار گرفته‌است.

این شهر از سوی خاور با شهرستان‌های دامغان و شاهرود، از شمال به درجزین، مهدی‌شهر و شهمیرزاد، و از باختر با سرخه همسایه است. در طول جغرافیایی ۵۳ درجه و ۲۳ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۵ درجه و ۳۴ دقیقه، واقع شده و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا، ۱۱۳۰ متر است. همچنین، فاصله آن تا تهران، ۲۱۶ کیلومتر است و به راه‌آهن سراسری تهران_مشهد، متصل می‌باشد و دارای فرودگاه است. سمنان پرجمعیت ترین شهر استان بعد از شاهرود می‌باشد.آب و هوای آن، خشک و معتدل است. مردم سمنان به زبان فارسی با گویش سمنانی، سخن می‌گویند.

سمنان یکی از گزینه های انتقال پایتخت سیاسی کشور در سال ۱۳۹۲ بود.

وجه تسمیه و پیشینه تاریخی

درباره وجه تسمیه نام سمنان که به این منطقه اطلاق می شود, عقاید و نظرات متفاوتی رایج ومعمول است که مهم ترین آن ها آورده می شود.
- در گذشته های دور در محل آتشکده بزرگ هریس در کومش (سمنان) شهری عظیم با بت خانه ای بزرگ با ساختمانی رفیع و با شکوه وجود داشته است. به همین علت احتمال می رود که مردم این سرزمین قبل از ظهور زرتشت، دارای مذهب «سمتی» یا «سمینه» بوده اند و بت خانه بزرگ آنان در محل سمنان فعلی واقع بوده است.
- برخی دیگر بر این باورند که سمنان در اصل «سکنان» منسوب به طوایف سکه ها می باشد و الف و نون آن نشانه نسبت و مکان است که در واژه های گیلان و غیره مشاهده می شود.
- عده ای دیگر از اهالی سمنان عقیده دارند که نام قدیم سمنان (سیم لام) بوده که بنای آن به دست دو نفر از فرزندان نوح پیغمبر به نام های (سیم النبی) و (لام النبی) انجام گرفته که مقبره آنان در کوه های شمال خاوری سمنان در محلی موسوم به پیغمبران واقع است. بر این اساس کلمه (سیم لام) در اثر کثرت استعمال به مرور زمان به سمنان تبدیل شده است.

- برخی نیز افسانه بنای اولیه را به دو هزار سال قبل از میلاد مسیح به دستور تهمورث دیوبند نسبت داده اند. در آن زمان شهر را به سمینا نام گذاری نموده اند که به مررو زمان به سمنان تغییر یافته است.
- روایت دیگر حاکی از این است که نام قدیم سمنان در زبان محلی «سه مه نان» بوده و منظور ساکنان آن این بوده است که محصولات کشاورزی این منطقه نان و آذوقه اهالی را بیش از سه ماه تأمین نمی کند. بعدها به مرور زمان «سه مه نان» به سمنان تغییر یافته است. به هر حال آن چنان که از منابع و کتب تاریخی استنباط می شود سمنان یکی از مناطق کهن و قدیمی ایران است که در درازای تاریخ فراز و نشیب های زیادی را پشت سر گذاشته است.
منطقه سمنان در تمام دوره حکومت مادها و هخامنشیان، کومیسنه یا کومیشان ( قومس بعد از اسلام ) جزو ایالت بزرگ پارت یا پرتو به شمار می رفت. در این دوره سمنان, شهر سرحدی ایالات پارت های پارت و ماد به شمار می رفت. به همین علت برخی از مورخان، زمانی این شهر را جزو مادها و گاهی جزو پارت ها به حساب می آورند.
سلوکیان بزرگ ترین عامل یونانی کردن مشرق بودند و به همین جهت، برای ادامه فرمان روایی خود نظر مساعد مردم را لازم داشتند و برای این کار تقریبا شصت شهر در مشرق و ایالت پارت بنا کردند. یکی از این شهرها آپاما یا لاسگرد فعلی است که در ۳۴ کیلومتری سمنان واقع شده و دیگری شهر هکتا پلیس ( صد دورازه ) است که عده ای آن را دامغان می دانند. اشکانیان ایالات ایران را به هیجده بخش وسیع تقسیم کردند که یکی از ایالت های مهم آن کمیسن قومیس یا قومس در نواحی سمنان و دامغان کنونی بود.

در آغاز قرن هفتم میلادی تضادهای داخلی در زندگی سیاسی – اجتماعی ایران بیش تر شد و مبارزه ای که به خاطر قدرت و حکومت میان گروه های گوناگون درگرفت، به تضعیف ایران انجامید. درهمین زمان یزدگرد سوم، آخرین پادشاه سلسله ساسانی، سرگرم مبارزه با مهاجمان عرب بود که به تازه گی به ایران تاخته بودند. این مبارزه که تا سال ۶۵۱ میلادی ادامه داشت، با فتح کامل ایران به دست اعراب خاتمه پذیرفت. اعراب نخست شهر بزرگ و آباد ری را تسخیر کردند، سپس به شمال شرقی رفته و به سرزمین کومش ( شهرهای سمنان، دامغان، بسطام ) رسیدند و آن ر ا تسخیر کردند.
سمنان در دوره های بعد از اسلام جزو سرزمین تاریخی قومس ( کومش ) به شمار می آمد. سمنان طی تاریخ دو هزار ساله خود شاهد فراز و نشیب ها، جنگ ها، شکست ها و پیروزی های بی شمار بوده است. در دوره های بعدی نیز منطقه سمنان مورد توجه خاص حکومت های مرکزی قرار گرفت و منازعه ها ومناقشه های متعدد بر سر این منطقه بین قدرت مندان درگرفت.
دردوران حکومت امویان و عباسیان به ویژه پس از قتل ابومسلم خراسانی به دست منصور دوانیقی، شورش و بلوا سراسر ایران را در برگرفت و نهضت های بی شماری به وقوع پیوست که از مهم ترین آن ها قیام سنباد زردتشتی بود. در اندک زمان، زرتشتیان طبرستان و نواحی شمال قومس یعنی سنگسر (مهدی شهر)، شهمیرزاد و فولاد محله، به دور رهبر این نهضت جمع شدند و قومس و ری را به تصرف در آوردند، ولی در ساوه شکست خوردند و سنباد به قومس گریخت و پس از ضبط خزاین ابومسلم رو به طبرستان نهاد. وی پس از مدتی در دره های سنگسر و شهمیرزاد به قتل رسید.
ایالت کومش (قومس) از کانون های مهم اسماعیلیان در قرن های ششم و هفتم هجری بود. به طوری که در این ایالت ۱۵۰ قلعه در اختیار این فرقه بود که هر مجموعه از آن ها را یک کدخدا و هر قلعه مجزای آن را یک محتشم که به منزله فرماندار کل یا حاکم بزرگ بود، زیر نظر داشت.
سمنان در دوران مغول، هم چون سایر نقاط ایران از حمله و کشت و کشتار این قوم در امان نماند و متحمل خسارات جانی و مالی بسیار شد. این کشت و کشتار، در زمان تیمور لنگ نیز که از سال ۷۸۳ هجری حمله به ایران را شروع کرد، ادامه یافت.
پس ازظهورواستقرارحکومت صفویان، شاه اسماعیل صفوی به سرکوب گردن کشان ولایت ها پرداخت. از جمله، حاکم قلعه فیروزکوه را دستگیر کرد و به این ترتیب، ولایت فیروزکوه و خوار، سمنان و سنگسر به تصرف صفویان درآمد. کریم خان زند با عنوان وکیل الرعایا مدت ۲۹ سال در ایران سلطنت کرد، ولی در این مدت شهرهای سمنان، دامغان، شاهرود، بسطام، را در اختیار بزرگان خانواده قاجار قرار داد. بعد از مرگ خان زند، آغا محمد خان شیراز را ترک کرد و به طرف کومش و دامغان رفت و با گرد‌ آوردن عده ای از افراد قبیله خود، سرانجام توانست به ولایت کومش ( سمنان، دامغان و بسطام ) و ولایت جنوبی دریای خزر دست یابد. پس از آغا محمد خان، برادر زاده وی به نام فتحعلی شاه قاجار بر اریکه سلطنت تکیه زد و از همان ابتدای سلطنت، خطه قومس را که زادگاهش بود مورد توجه قرار دارد و ذوالفقار را به عنوان حاکم سمنان برگزید. نام جغرافیایی قومس تا اواخر دوران قاجاریه بر سر زبان ها بود، لیکن در دوران حکومت پهلوی اول، سمنان در شمار شهرهای استان دوم، یعنی مازندران در آمد.

انتهای پیام/