تراز تجاری کشور سکته کرد/ پشت پرده تراز مثبت تجارت آذر ماه چه بود؟

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، مؤلفه تجارت در ابعاد بین‌المللی از جایگاه ویژه‌ای در رشد و توسعه اقتصاد هر کشوری به شمار می‌رود این مهم در کشوری همانند ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی می‌تواند نقش موتور محرکه‌ای را بازی کند که توان بالا بردن سرعت رشد اقتصادی را دارد.

ایران دارای 15 کشور همسایه است که با 3 کشور افغانستان، ترکیه و ارمنستان دارای مرز زمینی و با هشت کشور قزاقستان، امارات، عمان، قطر، عربستان، کویت و روسیه دارای مرز دریایی است و همین شرایط باعث می‌شود تا ایران در انتخاب استراتژی‌های توسعه برای دسترسی به بازارهای خارجی، تکنولوژی و منابع برگ برنده‌ای در دست داشته باشد.

این در حالی است که به‌رغم وجود منابع سرشاری مانند نفت، گاز و معدن در کشور و شرایط مناسب جغرافیایی، متأسفانه سهم ایران از سبد تجارت خارجی جهان اندک است، به‌طوری‌که در بحث واردات در بازه زمانی بلندمدت بیشتر به سمت واردات کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای روی آورده و در بخش صادرات نیز سهم بالای نفت نشان از عدم تنوع کافی و توسعه‌نیافتگی ساختار تولید ملی، شکنندگی و آسیب‌پذیری تجارت در اقتصاد کشور دارد.

طبق نظر کارشناسان افزایش تولید داخلی متناسب با نیازهای بازار جهانی، تنوع و کیفیت تولیدات عامل اولیه و اثرگذار در رشد صادرات هر کشوری به شمار می‌رود، اصلی که مقام معظم رهبری هم با تأکید بر آن امسال را به نام رونق تولید نام‌گذاری کردند و تولید ملی را یکی از مؤلفه‌های مصون‌سازی اقتصاد از تحریم‌ها اعلام کردند.

درزمینه واردات نیز اقتصاددانان بر این باورند که باید سیاست‌هایی برای جایگزینی واردات اندیشیده شود یعنی بازار مصرف آن دسته از کالاهایی که از طریق واردات تأمین می‌شد شناسایی شده و سرمایه‌گذاری‌هایی برای تولید داخلی آن‌ها صورت بگیرد.

در مرحله دوم مواد سرمایه‌ای و واسطه‌ای داخلی در تولید کالاها مورد استفاده قرار بگیرد.

دربیان اهمیت سهم هر کشوری در تجارت خارجی همین نکته بس که وابسته کردن هر کشوری به محصولات و تولیدات ملی، بر قدرت دیپلماسی سیاسی کشور صادرکننده می‌افزاید و کشور واردکننده را همیشه تحت تسلط و سیطره خود درمی‌آورد، فرصتی که ایران در زمینه راه‌اندازی خط لوله صلح از دست داد، ایران می‌توانست از طریق خطوط لوله و انتقال گاز به پاکستان این کشور همسایه را نه ازنظر اقتصادی بلکه از بُعد سیاسی هم همیشه در کنار خود داشته باشد.

تراز تجاری کشور منفی شد

درحالی‌که حمید زادبوم رئیس سازمان توسعه تجارت در 10 دی امسال از مثبت شدن تراز تجاری کشور در منتهی به آذر امسال خبر داد و میزان صادرات را 31.9 میلیارد دلار و میزان واردات را 31.8 میلیارد دلار اعلام کرد.

زادبوم همچنین مطرح کرد: در ماه نهم امسال، به نحوی تراز تجاری ما برقرار شد که حدود 100 میلیون دلار هم مازاد تجاری داشتیم.

اما دیروز مهدی میراشرفی رئیس گمرک در اعلام تجارت خارجی منتهی به دی امسال از پیشی گرفتن میزان واردات بر صادرات خبر داد و گفت: حجم تجارت خارجی 10 ماهه کشور بیش از 72 میلیارد دلار است که 36 میلیارد و 100 میلیون دلار آن مربوط به واردات و 35 میلیارد و 500 میلیون دلار آن مربوط به صادرات است.

برحسب صحبت‌های میراشرفی هم‌اکنون با تراز تجاری منفی 600 میلیون دلاری روبه‌رو هستیم.

مقام ارشد گمرک کشور از علت مثبت بودن تراز تجارت خارجی در 9 ماهه امسال پرده برداشت و گفت: بعد از اردیبهشت، آذر 98 دومین ماه از امسال بود که در آمار تجارت خارجی با جهش صادراتی روبه‌رو شدیم و علت آن صادرات گاز از طریق خطوط لوله به ترکیه بود.

برخی از کارشناسان علت جهش صادراتی ایران را در 9 ماهه امسال مربوط به بخش صنعت می‌دادند، درحالی‌که میراشرفی علت این امر را صادرات گاز به ترکیه اعلام می‌کند، بنابراین نکته مبهم این معادله و آنچه باعث ایجاد سؤال در اذهان می‌شود، این موضوع است که چگونه و از چه زمانی گاز طبیعی در بخش صنعت جای گرفته و این امر چه توجیهی دارد؟

جزئیات سبد تجارت خارجی کشور

در سبد صادراتی ۱۰ ماه منتهی به دی، سهم پتروشیمی ۴۴ درصد از کل صادرات کشور بوده که ارزشی معادل ۸/ ۱۵ میلیارد دلار را از آن خود کرده است. سایر کالاها با ارزش ۱۹ میلیارد دلار و سهم ۵۴ درصد از کل صادرات نیز در این سبد قرار گرفته‌اند. در سبد وارداتی ایران نیز ۱۹ میلیون تن کالاهای اساسی وجود دارد که از نظر وزنی رشد ۲۴ درصد و از نظر ارزشی رشد ۲۰ درصد را نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرده است.

درواقع کالاهای اساسی بیشترین سهم در واردات را از نظر وزنی به خود اختصاص داده‌اند. همچنین ۸۵ درصد از کالاهای وارداتی مربوط به مواد اولیه و ماشین‌آلات خطوط تولید بوده است. این امر نشان می‌دهد از کالاهای مصرفی فاصله گرفته‌ایم.

به گفته میراشرفی ممنوعیت واردات بیش از ۱۵۰۰ قلم کالا یکی از دلایل رقم خوردن این ترکیب در سبد واردات است.

شرکای صادراتی و وارداتی ایران

شرکای تجاری ایران در بخش صادرات چین با ۳/ ۸ میلیارد دلار، عراق با ۸ میلیارد دلار، ترکیه با ۱/ ۴ میلیارد دلار، امارات با ۷/ ۳ میلیارد دلار و افغانستان با ۹/ ۱ میلیارد دلار بودند.

در بخش واردات نیز چین، امارات، ترکیه، هند و آلمان مبدأ کالاهای وارداتی ایران بودند.

در بستر توسعه و گسترش صادرات نه‌تنها رشد نرخ تولید ناخالص داخلی میسر است بلکه با ارتباطات تجاری، امکان انتقال فناوری‌های روز و آموزش نیروی انسانی فراهم شده و ضریب اشتغال‌زایی افزایش می‌یابد، تجارت داخلی معنا نداشته و آینده هر کشوری در گرو تجارت خارجی آن کشور است، همانند کشور چین که با رشد و توسعه اقتصادی خود، امروزه بازارهای زیادی را اشغال کرده است.

انتهای پیام/پ