اشرف مَراغی؛ شاعری که کلمات قصار امیرالمؤمنین(ع) را به نظم درآورد

 گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا ـ بارها شنیده‌ایم که گذشته چراغ راه آینده است. این چراغ، روشنگر مسیری است که به ساختن بنای تمدن ایرانی اسلامی می‌انجامد. چراغی که انوار روشنگرش حاصل تلاش صدها حکیم، هنرمند و فیلسوف مسلمان است که از قرن‌ها پیش خشت به خشت این بنای سترگ را روی هم گذاشته‌اند.

با شما مخاطب گرامی قراری گذاشته‌ایم تا هر روز به بهانه عددی که تقویم برای تاریخ آن روز به ما نشان می‌دهد، به زندگی یکی از مشاهیر و بزرگان تاریخ کهن ایران و اسلام مختصر اشاره‌ای کنیم تا بتوانیم پس از یک سال، با این انوار روشنگر چراغ تمدن و فرهنگ آشنا شویم. به این منظور هر روز صبح، بخشی از تاریخ کهن خود و افتخارات آن را مرور خواهیم کرد.

برای خوشه‌چینی از این خرمن دانش و فرهنگ، جلد اول کتاب«تقویم تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» تألیف دکتر علی‌اکبر ولایتی که به سال ۱۳۹۲ در انتشارات امیرکبیر به زیور طبع آراسته شده، بهره برده‌ایم.

ابوعلی حسین بن حسن مراغی تبریزی، معروف به «اشرف مَراغی»، شاعر قرن نهم هجری قمری است.

با توجه به نسبت «مراغی» که در ادامه اسم اشرف آمده است، برخی مورخان محل تولد وی را مراغه دانسته‌اند، ولی به‌طور کلی تاریخ تولد، چگونگی زندگی و تاریخ درگذشت وی در ابهام است و منابع به آن اشاره‌ای نکرده‌اند. وی بیشتر عمر خود را در تبریز، مراغه و بغداد گذراند. مدتی هم در هرات به‌سر برد و به همین سبب به وی اشرف هراتی نیز می‌گفتند.

اشرف هم‌عصر نظام‌الدین قاری و شاه نعمت‌الله ولی بوده است و قصیده‌ای معروف در وفات شاه نعمت‌الله ولی سروده است. او در بغداد، سال‌ها همراه و معاشر شاهزاده پیربوداق، از شاهزداگان قراقویونلو بود و به وی دلبستگی خاصی داشت. وی بعد از کشته شدن شاهزاده، از بغداد به تبریز رفت و به علت علاقه‌ای که به شاهزاده داشت از غم مرگش از مردم کناره‌گیری کرد.

اشرف تا هنگام مرگ در تبریز زندگی کرد و با هیچ کس معاشرتی نداشت و شاید سبب گمنامی‌اش همین گوشه‌گیری وی بوده است. در تاریخ مرگ اشرف اختلاف است؛ به نظر می رسد که وی تا 870 یا 871ق زنده بوده است.

اشرف مراغی شاعری پرکار بوده که چندین اثر منظورم در طول عمر خود سروده است. آثار وی عبارت‌اند از:

1- دیوان، که مشتمل بر چهار بخش و 6 هزار بیت است. وی در آن انواع شعر را، مانند قصیده، غزل، مثنوی و ترجیع‌بند، آورده است. در دیوانش شعری که در ستایش یا هجو کسی باشد دیده نمی‌شود. مضامین بیشتر اشعار وی اخلاقی و عرفانی است. در دیوان او خالی از خیالات شاعرانه است. وی دیوان خود را به چهار بخشِ عنوان الشباب، خیرالامور، باقیات الصالحات و مجدد التجلیلات تقسیم کرده است.

2- مثنوی پنج گنج که مشتمل بر پنج مثنوی است و شاعر آن را به شیوه خمسه نظامی سروده است. این پنج مثنوی به این قرارند: منهج‌الابرار، شیرین و خسرو یا ریاض العاشقین، لیلی و مجنون، هفت اورنگ یا عشق‌نامه و ظفرنامه. نسخه‌ای از این اثر در دارالکتب قاهره نگه‌داری می‌شود.

3- مجموعه‌ای از کلمات قصار حضرت علی(ع) که اشرف آن را به نظم پارسی درآورده است. این مجموعه به نام صد کلمه یا کلمات قصار حضرت علی(ع) در کتابخانه‌های مرکزی مجلس و مجموعه طاهری شهاب در ساری محفوظ است.

4-  مثنوی بهرام‌شاه، که ضمن خمسه او آمده و همین اثر است که در هرات سروده شده است.

انتهای پیام/4104/