نگاهی متفاوت به کارنامه 10 ساله جشنواره عمار/ وقتی نیمی از اهداف روز نخست جشنواره محقق نشده است

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا؛  جشنواره عمار در حالی دهمین دوره خود را با موفقیت برگزار کرد،که شایسته است نگاهی جامع و گذرا به این رویداد فرهنگی کشور داشته و عملکرد ده ساله آن در بوته نقد قرار گیرد. بدون شک شناخت نقاط ضعف و بیان آورده‌های مثبت جشنواره عمار بهترین کمک‌حال برای برگزار کنندگان آن در سال‌های آتی است. گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا قصد دارد با تعریف پرونده «جشنواره عمار در بوته نقد» گامی مثبت در جهت ایجاد یک مانیفست برای این رویداد انقلابی فرهنگی بردارد. در نخستین قسمت از این پرونده نگاهی متفاوت به عملکرد ده ساله این جشنواره پیش روی شماست.

دهمین دوره جشنواره مردمی فیلم عمار به‌زودی برپا می‌شود؛ رویدادی که با خوش‌فکری و البته خیلی اتفاقی سربرآورد، اما امروز باید پرسید که آیا بعد از یک دهه توانسته است در جامعه هنری عرضه اندامی کند و به اهدافی که روز اول برای خود ترسیم کرده بود، برسد یا خیر؟

سینمای ما دچار قحطی جشنواره‌های سینمایی نبوده و نیست؛ به قولی از سر و کول این سینما، جشنواره است که بالا می‌رود. یکی دوتا هم نیست و هر سال جشنواره‌هایی نیز به این مجموعه عریض و طویل اضافه می‌شود.

شکل‌گیری عمار به‌خاطر برآورده نشدن انتظارات از صدا و سیما

جشنواره مردمی فیلم عمار که تا چند روز دیگر دهمین دوره‌اش را برگزار می‌کند؛ رویدادی است که ابتدا به صرف اکران برخی مستندات جبهه انقلاب حول فتنه 88 اتفاق افتاد. سایت رسمی این جشنواره در خصوص شکل‌گیری‌اش می‌نویسد که یک سال پس از نهم دی سال 88 طبیعی بود که صدا و سیما تولیداتی با مضمون فتنه پخش کند و چون این اتفاق نیفتاد، بنابراین جمعی از افرادی که حس دلسوزی نسبت به انقلاب داشتند دور هم جمع شده و تصمیم به اکران سراسری این تولیدات در مساجد، حسینیه‌ها و سالن‌های سراسر کشور می‌گیرند.

این چنین شد که اولین دوره این رویداد در سال 89 در سی نقطه کشور و با اکران 19 اثر کار خود را آغاز کرد. نکته جالب این است که سایت رسمی عمار مدعی است در آن زمان ایده‌ای برای تداوم این رویداد تحت عنوان جشنواره وجود نداشته است.

ادامه راه با اقتباس از تجربه موفق اکران‌های مردمی

«اکران‌های مردمی عمار» که وجه تمایز آن با سایر جشنواره‌های کشور است، در دوره اول با سی شهر آغاز شد. رفته رفته بر شمار شهرها و حتی روستاهایی که میزبان فیلم‌های جشنواره عمار بودند افزوده شد.

جشنواره عمار به‌خوبی توانسته بود یکی از خلأهای بزرگ کشور در حوزه سینما را شناسایی کرده و با تمرکز روی آن به موفقیت‌های مهمی برسد. عمار درحالی نخستین دوره‌اش را با اکران در 30 نقطه کشور برگزار کرد، که جشنواره  بزرگی مثل فیلم فجر هنوز که هنوز است در اکران‌های استانی‌اش چندان موفق نیست.

این ایده برگزار‌کنندگان عمار بسیار ارزنده است وقتی بدانید که متأسفانه برابر آماری که روزنامه جام جم در سال 94 منتشر کرده، 95 درصد شهرهای ایران سالن سینما ندارند!

عمار برای ادامه راه خود پس از ایده اولیه‌اش، چهار هدف را معرفی کرده است که شاید فضای جذب مخاطب و اکران‌های سراسری را بتوان جزء اهدافی دانست که مسئولان جشنواره موفق به دستیابی به آن شده‌اند. گواه این ادعا نیز گسترده‌تر شدن دایره اکران‌های جشنواره تا مساجد روستاها و هیئت‌های شهرستان‌های مختلف است. در ادامه مروری بر سایر اهداف جشنواره عمار برای ادامه مسیر داشته و سعی می‌شود گزاره‌های توفیق یا عدم توفیق مسئولان در نیل به اهداف اولیه بررسی شود.

قهرمانان عمار کجای جامعه حضور دارند؟

دومین هدفی که برای برگزاری جشنواره عمار بیان شده «قهرمان‌محوری در سینمای بدون قهرمان» است. مسئولان جشنواره با بیان گزاره‌ای زیبا مبنی بر اینکه سینمای ایران خالی از قهرمان است و بی‌قهرمانی منجر به بروز روحیه یأس و ناامیدی میان مردم می‌شود، دومین هدف خود را انتخاب کردند.

شاید بد نباشد الآن که دهمین دوره جشنواره در حال آغاز است، از مدیران این جشنواره پرسیده شود که کدام قهرمانان از سوی جشنواره عمار به سینمای ایران افزوده شده و جامعه باید برای کدام قهرمان‌پروری کف بزند؟

تصاویری از بخش سؤالات متداول سایت رسمی جشنواره عمار

اینجاست که جای خالی «حاج کاظم» و «حاج حیدر» که امثال حاتمی‌کیا با تعریف کردن خود در بدنه سینمای کشور به جامعه معرفی کردند، در تولیدات ارائه شده در جشنواره عمار به چشم می‌خورد و به نوعی می‌توان این جشنواره را در این زمینه بسیار دور از نقطه هدف تصور کرد.

خروج مخاطب از انفعال؛ نقطه‌ای مبهم برای رسیدن برای هدف‌گذاری

عمار سومین هدفش را «خروج مخاطب از انفعال» بیان می‌کند و اینطور می‌گوید که می‌خواهد با توسعه کار خود مخاطب را به جریان سینما وارد کند.

اینجا هم ادبیات زیبا و البته شعارهای جذاب به مدد برگزارکنندگان آمده و یادی از کمک‌های مردمی در زمان دفاع مقدس  می‌شود و سعی می‌کنند با همین دست فرمان لزوم ورود مخاطب به سینما و نفی دوری از آن را بیان کنند، بیانی که در نگارش زیباست اما مسئولان جشنواره هیچ نقشه راهی برای رسیدن به این هدف را تعیین نمی‌کنند و طبعاً گزاره‌ای برای تعیین سطح نزدیک شدن به نقطه هدف قابل تصور نیست.

مقابله با چرخه توزیع مافیای سینما؛ ایده‌ای جذاب و البته دشوار

جشنواره عمار مطابق آنچه در سایت رسمی‌اش به عنوان دلایل ادامه حیاتش بیان شده، تصمیم دارد خود را جدای از چرخه توزیع سینمای ایران تعریف کند. آنها می‌خواهند تولید کنند، توزیع را هم خودشان داشته باشند و از رهاورد این توزیع چرخ اقتصادی سینمایی خود را بچرخانند و باز هم محصول تولید کنند.

در این میان اگر فیلم سینمایی «منطقه پرواز ممنوع» را به عنوان شاخصی برای خروجی عمار در نظر بگیریم – آنچنان که داسارگر کارگردان این کار خودش را مدیون عمار می خواند –  متوجه می‌شویم که عمار بعد از 10 سال از رسیدن به این هدف هم عاجز از رسیدن به توفیق صد درصدی است.

بخشی از گفتگوی خبرگزاری آنا با امیر داسارگر کارگردان «منطقه پرواز ممنوع»

گواه این ادعا هم شکایت‌های پی در پی تهیه‌کننده و کارگردان کار از زمان اکران فیلم است. وقتی عوامل «منطقه پرواز ممنوع» از شیوه اکران گلایه دارند و آن را عاملی برای عدم توفیق می‌دانند، معنایش این است که سیستم اکران و توزیع خودشان نتوانسته طوری عمل کند که آنها را از  همان سیستم توزیعی که معیوب و مافیایی قلمدادش کرده بودند، بی‌نیاز کند.

بخشی از گفتگوی خبرگزاری آنا با حامد بامروت نژاد تهیه‌کننده «منطقه پرواز ممنوع»

البته در این رهاورد نباید نقش سایت عماریار را در 4 میلیاردی شدن منطقه پرواز ممنوع فراموش کرد و این را که «منطقه پرواز ممنوع» در شهرهای بدون سینما هم مخاطب داشته تحسین نکرد، اما اساساً اینکه حامد بامروت‌نژاد که به عنوان مدیر مدرسه سینمایی عمار در جامعه سینمایی شناخته می‌شود، از زمان اکران فیلمش گلایه کند، خودش شاهدی بر عدم توفیق کامل جشنواره عمار در ایجاد شبکه توزیع مقرون به صرفه است.

بخشی از خبر چهار میلیاردی شدن «منطقه پرواز ممنوع» و اشاره به نقش عماریار

جشنواره مردمی عمار در حالی دهمین سالگرد خود را جشن می‌گیرد که به گواه بررسی کوتاه این گزارش در دستیابی به دو هدف از چهار هدف ابتدایی خود گام محسوسی بر نداشته و تنها توفیقاتی در زمینه گسترش شبکه اکران به دست آورده است. باید دید دو هدف دیگر یعنی قهرمان‌پروری و وارد کردن مردم به سینما صرفاً جملاتی زیبا برای پر کردن گزارش‌هاست یا اهدافی قابل دستیابی و البته فعلاً دور از دسترس.

انتهای پیام/4139/پ