بلندترین شب سال؛ نماد جنگ سیاهی و سپیدی/ شب یلدا فضایی برای شعر و کتابخوانی است

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا از کمیسیون ملی یونسکو-ایران، مراسم تجلی یلدا در اشعار حافظ و مولانا با حضور حجت‌الله ایوبی دبیرکل کمیسیون، عبدالمهدی مستکین مدیر بخش فرهنگ کمیسیون ملی، مهدی محبتی و عبدالمحمود رضوانی از استادان حوزه  ادبیات و علی خدایی و سعدالله نصیری از اساتید موسیقی در سالن اصلی کمیسیون ملی یونسکو- ایران برگزار شد.

حجت‌الله ایوبی در ابتدای این مراسم با تقدیر از برپایی این رویداد خطاب به اساتید و دوستداران ادبیات اظهار داشت: اینجا شما صاحب خانه هستید و خوشحالم این محفل اینجا برگزار می‌شود.

وی با بیان این که ما آموزه های زیادی داریم که در تاریخ شاید رگ و ریشه هایش گم شده است عنوان کرد: ریشه های بسیاری از آیین ها در فرهنگ ایران اسلامی است.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو-ایران توضیح داد: مردم ایران به بهانه‌های مختلف به دنبال ایجاد شادی هستند و حتی برای کاشت و برداشت همه آیین هایی دارند که در فرهنگ و آداب و رسوم به آن اشاره شده است.

ایوبی ادامه داد: شمس می فرماید شادی همچو آبِ لطیفِ صاف به هر جا می رسد در حال شکوفه  عجبی می روید. غم همچو سیلابِ سیاه به هر جا که می رسد، شکوفه را پژمرده می کند و آن شکوفه که قصدِ پیدا شدن دارد، نهلد که پیدا شود.

در فرهنگ ما بهانه های مختلف برای باهم بودن گفت وگو و شادی کردن است

وی گفت: شب یلدا غیر از دیدار و گفت وگو، فضایی برای شعر و کتابخوانی است. شعر در زبان ما جاری است و کمتر ملتی را سراغ داریم که شعر و ادب بر زبان مردم جاری باشد؛ اساتید با زبان شعر و پدران با فرزندانشان با زبان شعر سخن می گویند. افتخار می‌کنیم در شب یلدا حافظ می خوانیم و پند و اندرز ها می شنویم . گستره ادبیات فارسی ایران بسیار زیاد است تا جایی که اشعار خیام به روسی توسط ۱۴۰ مترجم به ترجمه رسیده است و در این سرزمین همه خیام می خوانند.

مهدی محبتی استاد دانشگاه تهران و پژوهشگر ادبیات پارسی  نیز در این مراسم اظهار داشت: می‌توان در یک نگاه یلدا را به عنوان یک اسم و واژه بررسی کنیم و ببینیم چه شاعری از آن استفاده کرده است. نوع برخورد دوم آن است که یلدا یک رمز است. با مفاهیم کهن می‌توان به عنوان افتخار گذشته برخورد کرد و یا اینکه کارکرد امروزی آنرا دریافت.

وی ادامه داد: یلدا به عنوان نماد، تلاش دائمی انسان ها در جنگ پیوسته سیاهی و سپیدی است و این مهم مختص فرهنگ ما نیست و در کشورهای شرقی این مهم دیده می شود. در گزاره های زرتشت آمده است که هزاره ظلمت با هزاره نور می جنگد و یلدا تجسم لحظه آخر سیطره سیاهی است.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: در اسلام‌نیز ظلمات و نور بسیار مورد توجه است و در فرهنگ های عبری نیز این مهم اشاره شده است و همه ملت‌های متمدن برای آنکه بگویند پایان شب سیه سپرد است این را آفریده اند و ادامه دادند.

محبتی ادامه داد: در دوره اسلامی، مهمترین کسانی که به سیاهی و سپیدی می پردازند شاعران هستند. شاعران در گذشته زبان گویای مردم خودشان بودند و مانند امروز خیلی در کناره نبودند.

وی همچنین نگاه مولانا نسبت به مسئله سیاهی و سپیدی را ترسیم ارائه کرد.

به گفته این استاد دانشگاه، در آثار مولوی، چهار پرده سیاه در هستی در نظر گرفته می‌شود و سالک باید این چهار لایه را پاره کند و به نور برسد.

محبتی توضیح داد: لایه اول در نگاه عرفانی وجود است و در این نگرش، جهان بر اساس ماده است و اساس ماده تیره است و جز رگه‌هایی از نور از آن نمی توان پیدا کرد. در لایه دوم و در دل این جامعه، مردمان هستند که در غفلت هستند مگر آنکه با تلاش خود را به رگه‌های نور پیوند دهند.

وی تأکید کرد: در لایه سوم، در دل جامعه، مسئله جسم است و حجاب سوم محسوب می‌شود. برای رهیدن از این پرده سوم باید نفس را آرام کرد. حجاب چهارم نفس است و کسی از این چهار حجاب مس تواند رها شود که مسیر متعالی را طی کند تا به نور برسد و نور را باید کسب کرد. در عین حال حافظ وجود را خاکستری می بیند و در گزاره های مختلفی این را مطرح می‌کند.

عبدالمحمود رضوانی از اساتید دانشگاه و مترجم آثاری نفیس همچون گلستان نیز اظهار داشت: واژه یلدا ریشه سُریانی دارد و زیرمجموعه زبان سامی است و از زیرمجموعه زبان‌های آفریقایی و آسیایی است.

وی ادامه داد: یلدا به معنای تولد است؛ میلاد خورشید و مهر و میترا.دو روز در سال داریم که شب و روز یکسان است اما دو روز داریم که انقلاب تابستانی و زمستانی است. در ابتدای زمستان، بلندترین شب و کوتاهترین روز را داریم و در تابستان این فضا برعکس است. .

این استاد دانشگاه با اشاره به استفاده از یلدا در ادبیات فارسی تاکید کرد: روز بعد از شب یلدا، "خُر روز" یا "روز خورشید" نامیده می شد؛ این روز، روز ویژه ای بوده و کهتری  و مهتری معنایی نداشته است. در این روز کسی به کسی دستور نمی داده و همه کارها را داوطلبانه انجام می‌دادند و خونریزی حتی ذبح ممنوع بوده و دشمنان ایران در این روز دست از جنگ می‌کشیدند و گاه این آتش بس یک روزه دائمی می‌شده است.

رضوانی توضیح داد: بسیاری در این روز از ترس گناه کاری نمی کردند‌. سرو برای ایرانیان مقدس است زیرا جلوی زمستان مقاومت می کند و یلدا در حیطه اسطوره شناسی هم وارد شده است.

میخاییل آنسیموف مدیر کانون گسترش فرهنگ پارسی «حافظ» استان چلیابینسک روسیه مهمان روس این مراسم نیز اظهار داشت: از استان شلوینسک آمدم و برای من‌ ادبیات فارسی بسیار لذت بخش است.

وی اظهار کرد: جمعیت ما نژاد کردی و تاجیک هستند و فارسی زبانان بسیارند و ۳ میلیون جمعیت داریم. من‌طرفدار زبان فارسی هستم و این زبان را در این استان گسترش می دهیم. دوست دارم بیشتر با فرهنگ ایرانی آشنا شوم و افتخار بزرگی برای من است.

آنسیموف در ادامه به زبان روسی حافظ خوانی  کرد.

سخنران پایانی این بزم نیاکانی عبدالمهدی مستکین مدیر بخش فرهنگ کمیسیون و رییس انجمن دوستداران حافظ تهران بود.

وی با تأکید بر ابعاد حکمی و کاربردی مفهوم یلدا اظهار داشت : آدمی چنانچه به ستیز و جدال با ظلمت دیونشان نفس نرود وجودش همواره گرفتار ظلمت شب یلداست ؛ و زمانی طلیعه های  پرتو افشان خورشید عالم تاب از مشرق جان طلوع می کند که نور تابناک خردمندی و پاکی در وجود آدمی شکفته شود و در ان زمان است که به قول خواجه رندان:

صبح امید که بُد معتکف پرده غیب/

گو برون آی که کار شب تار آخر شد

مستکین در ادامه با اشاره به حکایتی لطیف از شیخ اشراق در باب کوربینی و نوربینی افزود؛

یلدا در مفهوم بنیادین خود همچنانی که مولانا اشارت دارد سپری کردن آزمون‌های زمستان و خزان و تاب تابستان و در نهایتا بهار همچو جان است.

در ادامه استادان علی خدایی و سعدالله نصیری از موسقیدانان برجسته کشور قطعات زیبایی را در دستگاههای ملی و محلی (کردی و آذری) اجرا کردند .

شایان ذکر است این برنامه به طور کامل توسط رادیو سراسری ایران ضبط شده است که در موسم شب یلدا پخش خواهد شد.

انتهای پیام/4104/