مشکلات پیش روی تحقیق و پژوهش از نگاه یک پژوهشگر برتر/ موانع پیشرفت علمی چیست؟
محسن رادی در گفتگو با خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری آنا، با اشاره به کسب عنوان پژوهشگر برتر در دانشگاه آزاد اسلامی استان کهگیلویه و بویراحمد، درباره سوابق تحصیلی و آموزشی خود اظهار کرد: «مقطع لیسانس و فوق‌لیسانس خود را در رشته علوم و صنایع غذایی در دانشگاه شیراز گذراندم، مقطع دکتری را هم در دانشگاه تربیت مدرس در رشته علوم و صنایع غذایی و با گرایش تکنولوژی مواد غذایی گذراندم. از سال 88 هم‌زمان که بورسیه دانشجوی دکتری بودم، عضو هیئت علمی واحد یاسوج شدم و از سال 92 به‌عنوان استادیار در دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج مشغول به خدمت شدم. تقریباً از سال گذشته هم دانشیار هستم و پژوهش‌هایی هم که انجام داده‌ام بیشتر در زمینه تخصصی رشته تحصیلی‌ام بوده است.»
پژوهش درباره امولسیون‌ها و نانوامولسیون‌ها
وی با اشاره به زمینه فعالیت پژوهشی خود افزود: «زمینه کاری بنده بیشتر در مورد امولسیون‌ها و نانوامولسیون‌ها و سیستم‌های «انکپسولیشن» [کپسوله‌سازی] است و مقالاتی هم که کار کرده‌ام بیشتر در همین زمینه است.»
دانشیار علوم و صنایع غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج درباره شاخص‌هایی که موجب برگزیده‌شدن به‌عنوان پژوهشگر برتر شده است، بیان کرد: «مؤلفه‌ها به‌طور معمول روی فرم‌ها و استانداردهایی که مدنظر سازمان مرکزی و وزارت علوم است، تعریف میکنند و بند نخست معمولاً مقالات معتبر علمی و پژوهشی هستند که در مجلات معتبر چاپ می‌شوند که از این نظر در طول چهار سال گذشته 15 مقاله داشته‌ام. بیشترین امتیازی که داشتم مربوط به همین بند بود و خوشبختانه چند مقاله من در مجلات تراز اول منتشر شدند.»
موانع پیش روی زیاد برای چاپ مقاله در مجلات معتبر
رادی با اشاره به موانع پیش روی پژوهشگران در کشورمان خاطرنشان کرد: «چند روز پیش با یکی از دوستان صحبت می‌کردم، آن هم در روزهایی که بحث جایزه نوبل داغ بود، به مزاح گفتم ای کاش شاخه‌ای در نوبل به نام «صبر در پژوهش» تعریف می‌کردند؛ چراکه ما در اینجا برای چاپ یک مقاله خوب در مجلات تراز اول دنیا با کلی مشکلات باید دست و پنجه نرم کنیم و با کسی که به‌طور مثال در آمریکا این کار را انجام می‌دهد، بسیار بیشتر باید تلاش کنیم و موانع زیادی را پشت سر بگذاریم.»
کمبود مواد آزمایشگاهی و در دسترس‌نبودن امکانات
وی ادامه داد: «وقتی یک پژوهشگر ایرانی در این شرایط تحریم و کمبود مواد آزمایشگاهی و در دسترس‌نبودن امکانات و ... برای چاپ مقاله تلاش می‌کند، باید زحمتی چند برابر کسانی که در همه امکانات را در اختیار دارند، بکشد، به‌ویژه در رشته‌هایی مانند علوم و صنایع غذایی که با مواد شیمیایی و میکروبیولوژی سروکار داریم.»
دانشیار علوم و صنایع غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج عنوان کرد: «متأسفانه بازار این مواد مقداری آغشته به تقلب است و قیمت‌ها هم بسیار گزاف است و پول زیاد هم باید بدهیم؛ اما باز هم جنس درجه یک و قابل استفاده به دست‌مان نمی‌رسد، اینها واقعاً مشکلات زیادی در کار ایجاد می‌کند.»
حمایت صنایع از پژوهش‌ها
رادی درباره میزان حمایت‌ها از پژوهشگران ایرانی در مقایسه با دنیا یادآور شد: «در دنیا معمولاً پژوهش‌ها به سفارش انجام می‌شود و بسیاری از دانشگاه‌های معتبر دنیا که کارهای پژوهشی تراز اول انجام می‌دهند، به سفارش صنعت مربوط انجام می‌شود و در حقیقت هزینه‌اش از سوی هر دو طرف تأمین می‌شود. به هرحال از یک جایی حمایت مالی انجام می‌شود و بعد هم محصول دانش‌بنیان خریدار دارد. این موضوع باعث می‌شود که از یک طرف منافع کار دوطرفه باشد و از سوی دیگر با پشتیبانی که انجام می‌شود، کار راحت‌تر و با امکانات بیشتری پیش رود.»
در دسترس‌نبودن مواد آزمایشگاهی
وی در پاسخ به این پرسش که آیا بیشتر مشکلات پژوهش به مباحث مالی بازمی‌گردد، گفت: «قطعاً همین‌طور است؛ اما یکی از مشکلات پژوهشی جدید در زمان حاضر در ایران به‌ویژه در زمان تحریم‌ها در دسترس‌نبودن خیلی از مواد است. کسی که در یک کشور خارجی است، حتی در همین کشور همسایه عراق خیلی از شرکت‌ها نمایندگی دارند و بالاخره اگر پول بدهی، می‌توانی مواد اصلی را بخری؛ اما اینجا به دلیل اینکه همه چیز با واسطه انجام می‌شود، خیلی از موادی که خریده شده و برای آنها هزینه هم می‌شود، متأسفانه تقلبی بوده و تشخیص‌دادن آن هم مشکل است و تا وقتی کار را انجام ندهی، مشخص نمی‌شود که تقلبی بوده یا اصل است.»
دانشیار علوم و صنایع غذایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج افزود: «علاوه بر این یکی دیگر از مشکلاتی که اکنون بسیاری از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیق با آن دست و پنجه نرم میکنند، این است که دستگاه خرید شده، فعال هم بوده؛ اما به‌دلیل یک سری مسائل جزئی مانند نیاز به سرویس و نگهداری دارد، خواه ناخواه سرویس‌دهی خوبی ندارند یا گاهی کلاً از سرویس خارج شده‌اند، اینها مشکلاتی است که پژوهشگران و دست‌اندرکارانی که با مقوله پژوهش سروکار دارند، به‌ویژه در آزمایشگاه‌ها با آن درگیر هستند.»
جایگاه مناسب ایران در عرصه پژوهش
رادی درباره جایگاه ایران در عرصه پژوهش در دنیا خاطرنشان کرد: «فکر می‌کنم ما جایگاه خیلی خوبی در پژوهش داریم، از نظر علمی استادان و محققان ما واقعاً از دنیا چیزی کم ندارند و این واقعیتی است که اکنون با آن مواجهیم، مقالاتی که پژوهشگران ایرانی چاپ میکنند، همان‌جایی به چاپ می‌رسد که مقاله فلان فرد سرشناس در دنیا به‌طور مثال از دانشگاهی مانند MIT یا سایر دانشگاه‌های معتبر دنیا چاپ می‌شود.»
تلاش چندبرابری محققان ایرانی در مقایسه با خارجی‌ها
وی ادامه داد: «ما در کنار آنها مقاله چاپ می‌کنیم و خیلی وقت‌ها استادان ما با استادان بسیار برجسته دنیا تعامل دارند و مقالات مشترک چاپ میکنند و این کارها اکثراً هم در ایران انجام می‌شود و اینطور نیست که به‌طور مثال به آمریکا بروند؛ اما در اینجا نواقص و مشکلات زیادی وجود دارد و به همین دلیل هم معتقدم پژوهشگران ما باید چند برابر همکاران خارج از کشور تلاش کنند تا از پس این مشکلات برآیند.»
دانشیار علوم و صنایع غذایی واحد یاسوج افزود: «با تمام کمبودهایی که وجود دارد، فکر می‌کنم پژوهش ایران جایگاه خیلی خوبی در دنیا دارد، به‌ویژه در بخش نانوتکنولوژی که بنده هم کار می‌کنم، معتقدم از هیچ‌جا چیزی کم نداریم به جز برخی جاهایی که بحث تکنولوژی است و یک سری وسایل خاص آزمایشگاهی نیاز دارد.»
رادی گفت: «البته اکنون خوشبختانه به همت مسئولان کشور، دانشگاه آزاد، سازمان‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی بسیاری از این وسایل پیشرفته در ایران هم فراهم است و با وجود تمام مشکلات باز هم خرید شده و در دسترس هستند و تقریباً می‌توان گفت چیزی نیست که در دنیا باشد و ما نداشته باشیم؛ اما به هر حال میزان در دسترس‌بودنش مقداری متفاوت است.»
به گزارش آنا، یکی از مهم‌ترین بخش‌های صنعت تمام کشورها که با امنیت غذایی در ارتباط است، صنایع غذایی است. با کمبود منابع غذایی و افزایش جمعیت، توسعه این بخش از صنعت ضروری به نظر می‌رسد. استفاده از فناوری‌های نوین در این بخش رویکردی جدید است که می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. کشور ما یکی از بزرگ‌ترین واردکننده‌های محصولات غذایی است و اگر امروز به فکر تولید و فرآوری غذا نباشیم، هر روز بر میزان واردات محصولات غذایی افزوده می‌شود. حال باید توسعه پایدار در این صنعت را دنبال کرد و با کمک فناوری به توسعه بهره‌وری در آن باشیم.
انتهای پیام/4103/4062/پ
انتهای پیام/