قوانین نصحیت کردن افراد/ بررسی درستی یا غلطی نصحیت کردن دیگران

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، نصیحت، پند و اندرز، امر به معروف و نهی از منکر و ... این‌ها همه اگر از روی خلوص محبت و دوستی نباشد، هیچگاه نتیجه خوبی دربر نخواهد داشت، اما چطور می‌توانیم از یک نصیحت ساده بهترین بهره‌برداری را داشته باشیم که بنوعی هر دو طرف ضرر نبینند؟

از این رو امروز خبرگزاری آنا قصد دارد تا به تشریح قوانینی برای نصحیت کردن افراد بپردازد.

نصیحت به چه معناست؟

نصیحت را در لغت فارسی به پند و اندرز و ارشاد معنی کرده‌اند و باید بدانید در زبان عربی نیز واژه نصیحت به کار رفته است، امّا می‌توان گفت معنایی که از آن اراده می‌شود، معنایی فراتر از پند و اندرز است، از روایات فراوانی که کلمه «نصیحة» و مشتقات آن استفاده شده، استفاده می‌شود که نصیحت غالبا به معنای اصلی اش یعنی؛ خلوص و صفا به کار رفته است.

• بیشتر بخوانید:


•  ۷ آسمان و زمین؛ ستایشگر پروردگار متعال


• اعمال منفور نزد پروردگار


• کیفر دست بردن در ترازو


• زرنگ‌ترین مؤمنان از دیدگاه پیامبر چه کسانی هستند؟


• چند کار را هم‌زمان با هم انجام ندهید

نصح درلغت به معنای خلص و صفا است. اخلص له المودة یعنی خالص و مصفا شد و محبت رابرای محبوب خالص کرد.

نصح همچنین به معنای وعظ به کار می‌رود. گرچه پند و موعظه از آثار بارز خلوص و نصیحت است.

نصح العسل یعنی عسل تصفیه شد، زمانی که عسل تصفیه می‌شود، با میل و حلاوت بیشتری خورده می‌شود.

نصیحت نیز چه در عمل ظاهر شود و چه در گفتار، به گونه‌ای است که شخص نصیحت شونده با میل و رغبت آن را می‌پذیرد و حلاوت آن را می‌چشد.

نصیحت از سمت پروردگار و اولیاء برای دیگران به معنای موعظه، هدایت و مانند آن است که آن هم بر اساس خلوص محبت است و به معنای اطاعت و انقیاد نیست.

نصیحت از سمت مقام پایین‌تر برای اولیای الهی، به معنای موعظه و ارشاد نیست، بلکه شامل مفاهیمی همچون اطاعت، فداکاری و احسان می‌شود که این حالات نیز ریشه درخلوص محبت دارد.

عامل کلیدی در کارساز بودن نصایح

توصیه می‌کنیم برای یک بار هم شده نامه ۳۱ نهج البلاغه ترجمه دشتی را به دقت مطاله کنید. نامه‌ای سرشار از حکمت و معرفت و آکنده از زیبایی، ویژگی اصلی آن مخاطب قرار دادن فرزندشان است که در این میان آن حضرت نصایح سودمندی را نثار فرزند گرامیشان می‌سازد، امّا چگونه؟!

حضرت در ابتدای این نامه از خود سخن می‌گوید و به زبان خود، خود را برای فرزند معرفی می‌کند:

من از پشت کردن دنیا به خود و سرکشى روزگار بر خود و روى آوردن آخرت به سوى خود، دریافتم که باید در اندیشه خویش باشم و از یاد دیگران منصرف گردم و از توجه به آنچه پشت سر می‌‏گذارم باز ایستم و هر چند، غمخوار مردم هستم، غم خود نیز بخورم و این غمخوارى خود، مرا از خواهش هاى نفس بازداشت و حقیقت کار مرا بر من آشکار ساخت و به کوشش و تلاشم برانگیخت کوششى که در آن بازیچه ‏اى نبود و با حقیقتى آشنا ساخت که در آن نشانى از دروغ دیده نمى ‏شد.

نکته اینجاست که حضرت در ابتدای کلام متذکر می‌شود که خود نیز عامل به اندرز‌های خود بوده و هست و خواهد بود.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در این باره می‌فرمایند:

یا على هرگاه عالِم با تقوا و توبه کار نباشد، موعظه اش از دل مردم مى لغزد همچنانکه قطره آب از روى تخم شتر مرغ و سنگ صاف مى لغزد؛ بنابراین خود حضرت باید عامل به توصیه‌های خود بوده باشد تاکلامش تأثیر گزار گردد.

سپس ارزش و اهمیت فرزندشان را برای خود یاد می‌کنند تا فرزند از زبان خود پدر نیز بشنود که او چقدر برای پدر عزیز است؛ تو را جزئى از خود، بلکه همه وجود خود یافتم، به گونه ‏اى که اگر به تو آسیبى رسد، چنان است که به من رسیده و اگر مرگ به سراغ تو آید، گویى به سراغ من آمده است. کار تو را، چون کار خود دانستم و این وصیت به تو نوشتم تا تو را پشتیبانى بود، خواه من زنده بمانم و در کنار تو باشم، یا بمیرم.

حال نوبت به وصیت و توصیه و سفارش می‌رسد.

حضرت پس از گذراندن دو پله به پله آخر می‌رسد. ابتدا مقدمات را حاضر کرده سپس به لبّ مطلب می‌رسد و اینجاست که سخن کارگر افتاده و به قطع بر دل و جان خواهد نشست.

حقوق نصیحت کننده و نصیحت شونده

امام سجاد علیه السلام حقوقی را برای این دو در نظر می‌گیرند که قابل توجّه است:

وَ أَمّا حَقُّ المُستَنصِحِ فَإنَّ حَقَّهُ أَن تُۆَدِّىَ إلَیهِ النَّصیحَةَ عَلَى الحَقِّ الَّذى تَرى لَهُ أَنَّهُ یَحمِلُ وَیُخَرَّجُ المَخرَجَ الَّذى یَلینُ عَلى مَسامِعِهِ وَتُکَلِّمَهُ مِنَ الکَلامِ بِما یُطیقُهُ عَقلُهُ فَإنَّ لِکُلِّ عَقلٍ طَبَقَةٌ مِنَ الکَلامِ یَعرِفُهُ وَیَجتَنِبُهُ وَلیَکُن مَذهَبُکَ الرَّحمَةُ.

حقّ نصیحت خواه این است که به راه صحیحى که مى دانى مى پذیرد، راهنمائیش کنى و سخن در حدّ درک و فهم و عقلش بگویى که هر عقلى ظرفیت مخصوص خود را دارد و روش تو باید همراه با مهربانى و رحمت باشد؛

و أَمّا حَقُّ النّاصِحِ فَأَن تَلینَ لَهُ جَناحَکَ ثُمَّ تَشرَئِبَّ لَهُ قَلبُکَ وَتَفتَحَ لَهُ سَمعَکَ حَتّى تَفهَمَ عَنهُ نَصیحَتَهُ ثُمَّ تَنظُرُ فی‌ها فَإن کانَ وُفِّقَ فی‌ها لِلصَّوابِ حَمِدتَ اللّه عَلى ذلِکَ وَقَبِلتَ مِنهُ وَعَرَفتَ لَهُ نَصیحَتَهُ....

حقّ نصیحت کننده این است که نسبت به او فروتنى کنى، دل را براى فهم نصیحتش آماده نمایى و به سخنانش گوش دهى و اگر گفتارش درست بود خدا را شکر گویى و بپذیرى و حق شناسى کنى...

تا خود عامل به نصایح خود نباشیم و سخنمان از دل بر نیامده باشد قطعاً تأثیر نخواهد داشت و جز خسته کردن فرد از سخنان طرف مقابل ثمری نخواهد داشت و شاید او را نیز نسبت به مسائل مطرح شده بدبین ساخته و موجبات انزجار او را نیز فراهم سازد.

آیا نصیحت کردن افراد کار درستی است یا خیر؟

 نصیحت زمانی بهترین تأثیر را دارد که طرف مقابل خودش از شما بخواهد.

باید بدانید که؛ بدترین نصیحت‌هایی که در عمرتان شنیده اید یا به کسی داده اید، نصیحت‌هایی است که بدون تقاضا مطرح شده اند.

تقاضا مهمترین بخش فرآیند کشف است و بهتر است به دوستتان اجازه دهید خودش درمورد مشکلاتش از شما کمک بخواهد و در غیراینصورت بهتر است که توصیه‌ها و نصیحت هایمان را برای خودمان نگه داریم.

کمک به افراد به جای نصیحت کردن

ما برای اعضای خانواده و دوستانمان اهمیت ویژه‌ای قائل هستیم و دوست داریم که در مشکلات به آن‌ها کمک کنیم اما؛ این مسئله نباید سبب شود که ما در زمینه‌ای صحبت کنیم که در آن نه تجربه‌ای داریم نه اطلاعاتی.

چنانچه این کار را کنیم نه تنها وی را به مشکل می‌اندازیم بلکه اعتبار و کیفیت خود را هم از بین می‌بریم. بهترین کار برای کمک به آن شخص معرفی او به فردی است که می‌دانیم در این زمینه اطلاعات دارد و میتواند کمکش کند.

 همکاری در حل یک مسأله

کلمات، قدرت باور نکردنی‌ای دارند و میتوانند زخم‌ها را درمان کنند، مخصوصا اگر صمیمانه استفاده شوند.

مطالعات اخیر نشان می‌دهد دکتر‌هایی که از ادبیات صمیمانه‌ی هم دردی و درک متقابل استفاده می‌کنند، تأثیر مثبت بیشتری بر روند بهبود بیماران دارند.

بخاطر داشته باشیم که علاوه بر ادبیات، بهتر است با تن صدای اطمینان بخش گفتگو و مشاوره دادن انجام شود، از بلند تهاجمی صحبت کردن بپرهیزید.

به اشتراک گذاشتن تجربیات مشابه

مردم معمولاً در مقابل موعظه و پند گیری مقاومت می‌کنند. چنانچه من تجربه همسانی با موقعیت آن‌ها داشته باشم می‌گویم: «من در این موقعیعت بودم و این کاری است که انجام دادم. این سبب می‌شود بیش‌تر پذیرا باشند.

 
پیشنهادی را بدهیم که درخواست شده

این مسئله که اشخاص از همه توصیه‌های شما استفاده کنند واقعیت گرایانه و امکان پذیر نیست. ما باید تلاش کنیم مشاوره و توصیه هایمان را بگوییم و بگذریم.

دیگر پیگیر ماجرا نشویم که آیا شخص به گفته ما عمل کرد یا نه. نخست از وی سوال کنید مشاوره‌هایی که به او داده اند چیست و درصورتی که مناسب نبود بگویید و مطرح کنید که این‌ها کامل و مناسب نیستند. این کار سبب می‌شود که فشار از شخص مخاطب برداشته شود و با تمرکز و خاطر راحت تری به گفتگو با شما ادامه دهد.

انتهای پیام/