آمریکا نتوانست در قضایای اخیر از آب گل‌آلود ماهی بگیرد/ نگرانیم که مسئولان دیر بیدار شوند
به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاه و سیاست گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، با توجه به نقش و جایگاه اساتید در تئوری‌پردازی در حل مسائل کشور، در گفتگویی با یکی از اساتید علوم سیاسی دانشگاه تهران به ارائه راهکارهای وی درخصوص نحوه مطالبه‌گری به گپ‌وگفت پرداخته ایم.
در ادامه مشروح گفتگوی خبرگزاری آنا با سید احمد موثقی گیلانی عضو هیأت علمی و استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران را می‌خوانید.
آنا: اقدام دولت در زمینه افزایش ناگهانی بنزین را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این اقدام تصمیم کلان نظام بوده و سران سه قوه در این تصمیم شریک بوده‌اند. نباید در این موضوع جناحی برخورد کرد و تقصیر را به گردن فلان قوه و یا فلان شخص انداخت. باید یکپارچگی و انسجام در ارکان نظام حفظ شود. به‌هرحال عوامل مختلف مانند مصرف بی‌رویه بنزین، قاچاق حامل‌های انرژی و... ایجاب می‌کرد چنین تصمیمی گرفته شود؛ اما درباره‌ی سه برابر شدن یک‌دفعه‌ی قیمت بنزین می‌شود، بحث کرد.
به‌هرحال به نظر بنده این تصمیم یک ضرورت بوده است، لیکن می‌شد با کمک دیگر سازمان‌ها و اجرای یک سری برنامه‌ها میزان فشار وارده بر مردم را تعدیل کرد. البته باید به این نکته اشاره‌کنم که یارانه‌های بنزین بیشتر از همه به نفع اقلیت مرفه بوده است.
ما در کشور عده‌ای داریم که حتی دوچرخه ندارند پس به چه علت باید پول بیت‌المال در خصوص پایین نگه‌داشتن بنزین صرفاً برای یک عده‌ای خرج شود؟ پرداخت زیاد یارانه برای پایین نگه‌داشتن پول بنزین خود نوعی بی‌عدالتی است. به‌هرحال گریزی از این تصمیم نبوده است. اما بعضا این اصلاحات را دیر انجام می‌دهیم و به عقب می‌اندازیم که همین امر موجب ایجاد شکاف بین ملت و دولت و درنهایت ایجاد نارضایتی و بی‌اعتمادی می‌شود؛ که نتیجه‌ی همه‌ی این‌ها نیز عصیان و شورش‌های خیابانی است.
آنا: اعتراضات و تظاهرات اخیر از چه چیزی نشأت می‌گیرد؟
بحث اعتراضات را نباید صرفاً به گران شدن بنزین تقلیل داد. متأسفانه در چند سال اخیر زمینه‌ی نارضایتی عمومی ایجادشده و متناسب با آن اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی نیز آسیب‌دیده است. خصوصاً به علت فشارهای اقتصادی، فقر، تورم و بیکاری، شکاف بین دولت و ملت بیشتر شده است.
البته صرفاً نمی‌توان مسائل اقتصادی را عامل این اعتراضات به‌حساب آورد، بلکه سیاست‌های غلط و کشمکش‌های بیهوده جناح‌های سیاسی، به نارضایتی‌های عمومی دامن زده‌اند. باوجود نارضایتی‌های عمومی که عمدتاً به علت تصمیمات اشتباه داخلی است، از بیرون نیز شاهد این هستیم که رسانه‌های معاند به‌شدت فعال هستند و مردم مطالبه‌گر را دعوت به اقدامات رادیکال می‌کنند؛ بنابراین مجموعه‌ی از این عوامل موجب نارضایتی و اعتراضاتی شده است و موضوع بنزین نیز بهانه‌ای شده که اعتراضات مردم نمود عینی پیدا کند.
آنا: مشکلاتی که در داخل کشور با آن روبه‌رو هستیم از ساختار سرچشمه می‌گیرد یا از کارگزار؟
این اشتباهات از کارگزار شروع می‌شود و به ساختار کشیده می‌شود. بعضاً شما مشاهده می‌کنید که طرز گفتارها غلط است. یا بعضاً می‌بینیم که جناح‌های داخل کشور دچار آشفتگی‌های گفتمانی و پارادایمی هستند. همین آشفتگی‌ها و عدم کارشناسی‌های علمی، مشکلات عدیده‌ای را برای کشور ایجاد می‌کند. متأسفانه و در موضوع بنزین نیز مشاهده می‌کنیم که عده‌ای از جناح‌ها به‌جای هم‌فکری دادن و یا کمک کردن به‌منظور بهبود وضعیت موجود، نفع حزبی را مقدم بر نفع ملی می‌دانند. بعضاً در کشور نوعی خودخواهی سیاسی را مشاهده می‌کنیم.
آنا: به نظر شما ساختار یا کارگزار چه اقداماتی را برای بهبودی وضعیت موجود می‌تواند انجام دهد؟
ساختار می‌تواند اقدامات زیادی را برای بهبودی این وضعیت صورت دهد. به‌عنوان‌مثال ساختار باید زمینه‌های لازم را برای رونق تولید، پیشرفت نیروهای مولد جامعه، نخبگان صنعتی، صاحبان کارخانه‌ها و کارآفرینان فراهم آورد. ساختار در کنار کارگزار باید علاوه بر امنیت نظامی به امنیت اقتصادی و فرهنگی نیز بپردازد.
البته به نظرم باید در سیاست خارجی نیز ملاحظه‌ی اقتصاد را داشته باشیم و نسبت به اقتصاد، برنامه‌ی مناسبی را پی‌ریزی کنیم. ساختار و کارگزار اگر دنبال بهبود وضع موجود هستند باید سعی کنند حکومت قانون را نهادینه کنند و تلاش کنند طبقه‌ی متوسط را رشد دهند. فضای داخلی را باید به صورتی طرح‌ریزی کنیم که به مشکلات اقتصادی مردم در کنار تمامی زمینه‌ها توجه شود.
البته نکته‌ی بسیار مهمی که در این مورد باید به آن اشاره کنم این است که شما می‌بینید در بسیاری از مسائل و به‌عنوان‌مثال در مسئله‌ی بنزین جناحی برخورد می‌شود و افراد تلاش‌های همدیگر را خنثی می‌کنند و حتی بعضاً ما می‌بینیم جناح‌ها یا کارگزارانی که در داخل ساختار هستند ژست پوپولیستی و عوام فریبانه به خود می‌گیرند تا در کوتاه‌مدت سرمایه اجتماعی زیادی جذب کنند. اقدامات و صحبت‌های غیرعلمی و غیر کارشناسی شده، وضعیت را بغرنج‌تر می‌کند.
نکته دیگر این است که اصلاحات و تغییرات ساختاری باید در زمان مناسب ایجاد شوند و اگر این اصلاحات در زمان معین خود مورد اجرا قرار نگیرند، موجب اعتراضات و شورش‌هایی می‌شود و بی‌نظمی را به دنبال می‌آورد که نه به نفع نظام و نه به نفع مردم است و این بی‌نظمی فقط زمینه‌های لازم برای تضعیف کشور را به همراه می‌آورد. هر روزی که اصلاح را به عقب می‌اندازیم، زمان برای اقناع مردم و تأمین رفاه آن‌ها سخت‌تر می‌شود.
آنا: چه عاملی مطالبات به‌حق مردم را به شورش تبدیل می‌کند؟
علاوه بر عوامل خارجی، مشکلات داخلی نیز موجب تبدیل مطالبات به اعتراضات خشونت‌بار می‌شود. وقتی‌که عده‌ای انتخابات را جناحی می‌کنند و به شکل صفر و صد با مسائل برخورد می‌کنند، همه‌چیز صورت رادیکال به خود می‌گیرد.
نباید مسئولان با اقدامات و اختلاف‌هایشان مردم را از صندوق‌های رأی ناامید کنند. ناامیدی به سازوکارهای دموکراسی موجب می‌شود که مردم از اصلاح مشکلات در داخل نظام، صرفه نظر کنند و به اقدامات اعتراضی دست بزنند و در خیابان‌ها خواسته‌های خود را به‌نظام دیکته کنند.
باید صداوسیما نیز دیدگاه‌های مختلف مردم را منتشر کند و شهروندان کشور را تقسیم‌بندی نکند. اگر کانال گفت‌وگو بسته شود آن‌وقت باید منتظر اتفاقات بدی برای کشور باشیم. این را باید ما درک کنیم که مطالبات مردم حق است اما متأسفانه موج‌سواری‌هایی صورت می‌گیرد که موجب از بین رفتن حقوق اساسی مردم می‌شود. نگرانی من این است که مسئولان دیر بیدار شوند و به‌جای توجه به نظرات کارشناسی به اقدامات پوپولیستی و هیجانی روی‌آورند.
آنا: راه‌حل بهبود این وضعیت را چه می‌دانید؟
راه‌حل را من در رونق گرفتن تولید و به میدان آمدن بخش خصوصی و پایان دادن به مافیای اقتصادی و سیاسی و حل‌وفصل نمودن بخش خصولتی می‌دانم. باید سران کشور و تمام کارگزاران با هر تفکری که دارند با یکدیگر متحد شوند و این مشکلات را به صورتی اداره کنند که شکاف بین دولت و ملت بهبود یابد. روی آوردن به پوپولیسم موجب می‌شود که دیگر مردم به هیچ راهکار تخصصی ایمان نداشته باشند و درنهایت سرخوردگی اجتماعی به وجود آید.
باید از تاریخ و اتفاقاتی که در منطقه می‌افتد درس بگیریم. باید ببینیم فساد و عدم توجه به رفاه مردم چه بلایی سر کشورهای منطقه آورده است. باید زمینه‌های دیالوگ مستقیم بین مردم و دولت را فراهم کنیم تا مردم نیز این احساس را داشته باشند که دولت در کنار ملت است. همچنین باید یک گروه قوی از متخصصان رشته‌های علوم انسانی تشکیل شود و به‌دور از هرگونه حزب‌بازی‌ها و بر اساس منافع ملی تصمیماتی صورت گیرد.
آنا: نقش آمریکا را در این اعتراضات چگونه می‌بیند؟
آمریکا و به‌خصوص گروه جدید کاخ سفید، ایده‌هایی همچون ونزوئلا و یا هنگ‌کنگ کردن ایران را به‌شدت دنبال می‌کنند. این‌ها همیشه در پی این بوده‌اند که به شکاف‌ها و تضادها دامن بزنند و این نارضایتی‌ها را تبدیل به بحران کنند و به تعبیری از آب گل‌آلود ماهی بگیرند. البته نباید مردم را متهم به همراهی با آمریکا بکنیم چون اگر واقع‌بینانه نگاه کنیم در چند سال اخیر مردم شرایط سختی را تحمل کرده‌اند.
البته نظام سیاسی باید کارآمدی خود را افزایش دهد، چنان‌که بتواند زمینه‌ی مسائل را تغییر دهد. هم در داخل و هم در خارج عواملی هستند که به‌شدت دنبال تضعیف نظام هستند. این عوامل معاند (چه در داخل و چه در خارج)، نفعشان در نارضایتی مردم و وجود هرج‌ومرج در کشور است.
انتهای پیام/4133
انتهای پیام/