قلمرو دانشگاه مستعمره شده است

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، نخستین پنل از همایش ملی «مطالعات فرهنگی و اجتماعی آموزش عالی، علم و فناوری» با موضوع دفاع از دانشگاه و با حضور مقصود فراستخواه، حسین ابراهیم‌آبادی، نسرین نورشاهی، رضا صمیم و وحید احمدی، امروز در پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی برگزار شد.

در ابتدای این نشست، مقصود فراستخواه سخنان خود را با عنوان «خصیصه ژانوسی دانشگاه و آموزش عالی در ایران» ارائه داد.

وی با بیان این‌که دانشگاه موضوع گلایه اجتماعی شده است؛ گفت: به این گلایه دانشگاهیان هم پیوسته‌اند و از فساد در دانشگاه گله می‌کنند اما در پس این نگون‌بختی‌ها، نیمه پنهان دانشگاه وجود دارد که اغلب از دید دانشگاهیان هم دور می‌ماند.
 
به گفته فراستخواه، دانشگاه بخشی از طرح مدرنیته ایرانی است و طرح مدرنیته ایرانی ناتمام است، پس دانشگاه هم در ایران یک پروژه ناتمام است.

وی به عملکردهای ضمنی دانشگاه اشاره و بیان کرد: دانشگاه، گروه‌های مرجع را تغییر می‌دهد، نظام نوین دانایی و معرفتی ارائه می‌دهد، وضع ذهنی جامعه را تغییر می‌دهد، سپهری عرفی برای ذهنیت اجتماعی ایرانیان و اداره کشور ارائه می‌دهد، در گروه‌های منزلت، سبک زندگی و منابع مشروعیت تغییر ایجاد می‌کند. طبقه متوسط را فعال می‌کند و به تحرک اجتماعی دامن می‌زند و فرصت و بستری برای هویت یابی برای دانشجویان فراهم می‌سازد.
 
به گفته فراستخواه، دانشگاه میدانی برای انقلاب آرام زنان در ایران شده است و تغییراتی در فراماسیون اجتماعی ایجاد می‌کند.
 
عضو هیئت علمی مؤسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی افزود: دانشگاه به جریان‌های اجتماعی دامن می‌زند، تولید محتوا و فضای اجتماعی می‌کند و در ساخت‌یابی مجدد جامعه نقش دارد.
 
این پژوهشگر حوزه آموزش عالی گفت: در تاریخ اکنون ما دانشگاه ایرانی یک سرزمین، یک خاک و یک قلمرو است. این قلمرو مستعمراتی شده و به این معنا طرح دانشگاه در ایران شکست خورده است، اما پایان نیافته و طرحی ناتمام است.
 
وی ادامه داد: این جرم و چگالی به مشکلات آن قابل تقلیل نیست، هر چند بساط و عملکرد ضمنی آن برچیده نمی‌شود و هم‌چنان در برساخته‌شدن آینده ایران نقش مهمی خواهد داشت.
 
وی در پایان سخنان خود تأکید کرد: باید به این بیندیشیم که بر دانشگاه چه می‌رود و به آینده فرهنگ جامعه ایرانی تأمل کنیم.
در ادامه این نشست حسین ابراهیم‌آبادی عضو هیئت‌علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگ و اجتماعی و مدیر مرکز نشر دانشگاهی، در سخنرانی‌ای با عنوان «مناقشه بر سر آموزش عالی ایران؛ ایدههایی برای دفاع از دانشگاه»، ضمن تقدیر از خدمات علمی محمدامین قانعی‌راد گفت: اصرار بر «دفاع از دانشگاه» در چندین سخنرانی رسمی داشته و دارم. دلیل آن ساده است؛ زیرا به شکل رسمی مثلاً در صدا وسیما و وزارت علوم به گذشته آموزش عالی حمله می‌شود. این نقد از آغاز دهه نود شروع شده و موانع و مسائل دانشگاه مطرح شده است اما در یکی دو سال اخیر «مناقشه» بر سر دانشگاه بالا گرفته است و از هر سو چه از درون و چه از بیرون دانشگاه نقد می‌شود. مشخص نیست این نقد درباره چیست و در این نقدها دانشگاه و دانشگاهیان در معرض اتهام قرار گرفته‌اند.
 
رئیس مرکز نشر دانشگاهی در ادامه افزود: بی‌تردید پیش روی دانشگاه مشکلاتی قرار گرفته است اما باید دو موضوع را در این میان جدی گرفت؛ نخست باید پرسید اگر منتقدان امروز در دهه شصت پشت میز مدیریتی بودند چه تصمیمی می‌گرفتند و دیگر این‌که دانشگاهیان باید چه کنند؟
  
وی اظهار کرد: هسته اول تحولات پیش از انقلاب در دانشگاه بوده است. تحصن روحانیون پیش از انقلاب در مسجد دانشگاه بود و بعد از انقلاب در همه دوره‌ها دانشگاه مرکز تحولات بوده است و هنوز امروز تکیه گاه اصلی دولت است.
 
ابراهیم‌آبادی با بیان این‌که دانشگاه پاسخ به سیل خواسته‌های اجتماعی داده است تأکید کرد: امروز بعد از 50-40 سال به جای حمایت و تقدیر از دانشگاه به آن حمله می‌شود. شانه‌های دانشگاه خسته از باری است که در چند دهه اخیر به دوش کشیده است. دانشگاه کار بزرگی کرده و امروز نیازمند حمایت و قدردانی است.
 
وی در دفاع از دانشگاه به مسئله دیگری اشاره و بیان کرد: بحث دیگر این است که دانشگاهیان باید چه کنند؟ و در این حوزه آموزش عالی دچار بن بست تئوریک شده است. نظریه روشنی برای عبور از شرایط موجود وجود ندارد و نقد گذشته در این میان نوعی فرار رو به جلو محسوب می‌شود. دانشگاه امروز پیچیده شده و آن‌قدر با منابع قدرت و مسائل سیاسی و فرهنگی گره خورده است که علوم اجتماعی به معنای میان رشته‌ای باید ایده روشنی پیش روی مسائل آن بگذارد. اهالی دانشگاه باید کمک کنند که چگونه از وضعیت کنونی عبور کنیم.
 
وی روندهای مجازی شدن فضا، محلی‌گرایی، مدارهای سنتی برنامه‌ریزی درسی و شتاب فناوری را مؤثر بر آموزش عالی و پیچیدگی آن دانست و خاطرنشان کرد: ما به جای این‌که تمرکز کنیم چگونه از این اوضاع عبور کنیم، گرفتار نقد شده‌ایم.

انتهای پیام/4118/