سلفی با دموکراسی بگیرید، برزخ را به سخره نگیرید!

به گزارش خبرنگار حوزه سینمای گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، در خبرها آمده بود که علی عطشانی تولید فیلم «سلفی با دموکراسی» را در مقام تهیه‌کننده و کارگردان آغاز کرده است.

علی عطشانی کارگردانی است که معمولاً بیش از محتوای آثارش در یک دهه اخیر، با جنجال‌ها و حواشی فیلم‌هایش شناخته می‌شود. این کارگردان 41 ساله پس از ساخت چند فیلم کوتاه و تلویزیونی، در سال 1387 با ساخت فیلم «پوست موز» به‌صورت حرفه‌ای وارد چرخه سینمای حرفه‌ای شد. در این فیلم حمید فرخ‌نژاد، بهنوش طباطبایی، بهزاد فراهانی، هوشنگ حریرچیان و مهران رجبی ایفای نقش می‌کردند.

داستان «پوست موز» درباره جوان ثروتمندی به نام حمید بود که براثر تصادف به کما می‌رفت و روحش در عالم برزخ عاشق روح دختری جوان می‌شد. جسم حمید در این دنیا به‌تدریج بهبود می‌یافت و از کما درمی‌آمد. با این حال او می‌خواست بمیرد و دوباره به آن دنیا برگردد، اما طبق آموزه‌های دینی خودکشی حرام است و عذاب الهی را به همراه دارد.

گویا علاقه به جهان پس از مرگ یک از دغدغه‌های عطشانی است که او را رها نمی‌کند

این فیلم هیچ‌گاه رنگ اکران را ندید و تنها در شبکه نمایش خانگی توزیع شد. عطشانی در آن زمان با رد شایعه توقیف پوست موز به خاطر مضمون حساسی که داشت گفته بود: «پست موز به خاطر مضمونش و نشان دادن عالم برزخ توقیف نشد بلکه مسئله این بود که این فیلم پروانه ساخت ویدئویی داشت و ما نتوانستیم پروانه نمایش آن را تبدیل به سینمایی کنیم، اما پخش ویدئویی آن باعث شد استقبال تماشاگران را از آن ببینم. به نظر من مسئله برزخ مسئله مهمی است که می‌توان روی آن بحث‌های معنوی زیادی انجام داد».

گویا علاقه به جهان پس از مرگ یک از دغدغه‌های عطشانی بود که او را رها نمی‌کرد. عطشانی با چنین رویکردی سراغ ساخت فیلم «دموکراسی تو روز روشن» رفت. فیلمی که در آن اتفاقات عالم برزخ با سوژه قرار دادن یک سردار و پیشکسوت جنگ به نام ستوده با بازی حمید فرخ‌نژاد به مخاطبان ارائه شد. این فرمانده در دوران پس از جنگ هم در ستاد تفحص شهدا مشغول فعالیت است. او هم‌چنان از نفوذ و احترام خاصی برخوردار است. ستوده براثر یک حادثه تروریستی به کما می‌رود و در آستانه شهادت است. او در عالم برزخ و پس از مواجهه با اعمالش متوجه اشتباه و کم‌کاری‌های خود در زندگی شخصی و در زمان حضور در جبهه می‌شود.

حجت‌الاسلام محمدعلی زم (از مدیران فرهنگی اصلاح‌طلب) رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80، تهیه‌کنندگیِ دموکراسی تو روز روشن را به عهده داشت. در این فیلم پربازیگر که هزینه تولید آن به لحاظ جلوه‌های ویژه نیز در زمان ساخت (1388) نسبتاً بالا بود، علاوه بر حمید فرخ‌نژاد، نیکی کریمی، محمدرضا فروتن، محمدرضا گلزار، نیوشا ضیغمی، نیما شاهرخ‌شاهی، ارژنگ امیرفضلی، مهران رجبی و فخرالدین صدیق شریف نیز حضور داشتند.

زم در سال 1389 و در آستانه اکران «دموکراسی تو روز روشن» دلیل ساخت این فیلم را نشان دادن چهره‌ای صحیح و بانشاط از دین به مردم عنوان کرده بود. او یک از مسئولیت‌های سینما را به خود آوردن مردم در جامعه‌ای دانست که در آن دغدغه معاش و زندگی روزمره نمی‌گذارد مردم خود را نقد کنند. زم در آن زمان با اشاره به این‌که آدم‌هایی که در جنگ هستند می‌توانند قهرمانان خیر یا شر باشند، نشان دادن نبرد میان خیر و شر را یکی از موضوعات اصلی این فیلم دانسته بود.

علی عطشانی هم مهم‌ترین پیام این فیلم را این‌گونه بیان کرد که هر کسی برداشتی از زندگی خود دارد که در برزخ ممکن است آن را کاملاً متفاوت ببیند. ضمن این‌که بحث ارحم‌الراحمین بودنِ خدا نیز در این فیلم مورد تأکید است.

اکران دموکراسی تو روز روشن در سال 1390 با نظرات و نقدهای متفاوت و متناقضی همراه شد، اما آن‌چه مشخص بود در بسیاری از سکانس‌های این فیلم نگاه عطشانی به موضوع عالم برزخ با آموزه‌های دینی و روایات در تضاد بود. از سوی دیگر نوعی تکثرگرایی اعتقادی نیز بر سراسر فیلم حاکم بود. این نگاه را می‌توان در سکانس‌هایی که فرشته‌ای به نام نیک ذات (محمدرضا فروتن) اعمال ستوده (فرخ‌نژاد) را بررسی کرده و خوب و بد آن را مجزا می‌کرد نمود بیشتری دارد.

به‌طور مشخص در یک سکانس نیک‌ذات یکی از کارهای مثبت زندگی او را که در برزخ می‌تواند دستاویزی برای نجات باشد، راهنمایی پسری تنگ‌دست می‌داند که با توصیه او سراغ درس رفته و اکنون به‌عنوان یک پزشک جان افراد را نجات می‌دهد. معدود رفتارهای مثبت ستوده نظیر این اقدام هم در دایره افعال اخلاقی قرار می‌گیرد که وابسته به آموزه‌های دینی نیست و در هر آیینی قابل‌قبول است.

این در حالی است که فیلم هنگامی‌ که از گناهان یا اشتباهات ستوده می‌گوید، از دریچه دین و ارزش‌های دینی وارد می‌شود؛ به‌عبارتی وقتی می‌خواهد ستوده را گناهکار جلوه دهد، موضوعاتی چون الزام دختر کوچکش برای چادربه‌سر کردن، اعتراض به موسیقی گوش کردن پسرش و یا اشتباهات حضور در جبهه مطرح می‌شود.

علاوه بر محتوای جنجالی دموکراسی تو روز روشن، شایعه دستمزد 90 میلیون تومانی محمدرضا گلزار برای سه روز حضور در این پروژه نیز خبرساز شد. عطشانی بعد از این فیلم، با کارگردانی فیلم «آقای الف» به‌عنوان اولین فیلم سه‌بعدی سینمایی ایران، بازهم نام خود را بر سر زبان‌ها انداخت؛ بدعتی که البته با استقبال مخاطبان مواجه نشد و به حاشیه رفت.

در سال 1390 طعنه و کنایه‌های او به رئیس‌جمهور وقت در فیلم «تلفن همراه رئیس‌جمهور» باعث توقیف و به تعبیر بهتر توقف اکران این فیلم برای یک سال شد. استفاده از زنده‌یاد ناصر ملک‌مطیعی برای اولین بار پس از انقلاب در فیلم نقش نگار، توقیف سه‌ساله فیلم پارادایس و ساخت اولین فیلم سینمایی مشترک ایران و هالیوود از دیگر حواشی این سال‌های عطشانی است.

در بسیاری از سکانس‌های فیلم «دموکراسی تو روز روشن» نگاه عطشانی به موضوع عالم برزخ با آموزه‌های دینی و روایات در تضاد بود

از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری بابک زنجانی برای تولید فیلم «نقش نگار» و حمایت پررنگ آقای کارگردان از بابک زنجانی حتی پس از دستگیری او باعث شد تا بازهم نام عطشانی در رسانه‌ها مطرح شود. او در سال 1396 فیلم کمدی «کاتیوشا» با بازی هادی حجازی‌فر و احمد مهران‌فر را ساخت که آن هم فارغ از کنایه‌های همیشگی در آثارش نبود.

عطشانی حالا با فیلم سینمایی «سلفی با دموکراسی» دهمین تجربه ساخت فیلم سینمایی را آغاز کرده است. همان‌گونه که از نام این فیلم پیداست و عطشانی هم خود در اظهاراتش به آن اشاره کرده است، داستان «سلفی با دموکراسی» تقریباً در ادامه داستان فیلم «دموکراسی تو روز روشن» و درباره جانبازان و شهدای هشت سال دفاع مقدس است.

این فیلم با ضبط سکانس‌هایی از بازی پولاد کیمیایی و پژمان بازغی، دو بازیگر نقش‌های اصلی این فیلم، در مقابل پرده کروماکی، روز چهارشنبه ۱۰ مهرماه در استودیو کلید زده شد. علی عطشانی قصد دارد در این فیلم از بازیگران «دموکراسی تو روز روشن» استفاده کند. تهیه‌کننده «سلفی با دموکراسی» خود اوست و این بار خبری از محمدعلی زم به‌عنوان تهیه‌کننده نیست.

حال باید دید که آیا عطشانی هم‌چنان خط سیر محتوایی فیلم‌های خود و به‌ویژه دموکراسی تو روز روشن را ادامه خواهد داد یا خیر؟ رویکردی که در آن قیامت و عالم برزخ به بهانه نگاه شیرین و طنز گاهی به وادی تمسخر و تقلیل‌گرایی نیز کشیده می‌شد.

فارغ از نهادهای نظارتی، شاید لازم باشد پیش از رخ دادن جنجال‌ها و ایرادات محتوایی در حوزه‌های تخصصی دینی و اعتقادی، سازندگان این اثر خود پیش‌قدم شده و برداشت‌های متفاوت و بعضاً شاد خود از مفاهیم دینی را به محک آرای بزرگان دینی فقید و در قید حیات بسنجند. اتفاقی که می‌تواند از ارائه تصویری مشوش از آموزه‌های مهم و حساس دینی هم‌چون توحید، معاد، برزخ و نظام جزا و پاداش الهی جلوگیری کند.

انتهای پیام/4072/4104/