دانشگاه در غل و زنجیر دیپلمات‌ها/ چرا اظهارات مسئولان درباره بازرسی آژانس اتمی متناقض است؟
به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاه و سیاست گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، چند سالی است که خبرهای متفاوتی از بازرسی آژانس اتمی دانشگاه‌ها در رسانه‌ها منتشر می‌شود؛ اما نکته جالب اینجاست که مسئولان دانشگاه‌ها، وزارت علوم و سیاسی کشور اظهارات متناقضی در این باره دارند.
بازرسی از دانشگاه‌ها و اعتراض دانشجویان
پس از این که خبر بازرسی آژانس بین‌المللی اتمی از دانشگاه‌ها منتشر شد، دانشجویان بسیاری نسبت به این مسئله واکنش نشان داده و اعتراض کردند. این در حالی است که در همان ایام نیز بسیاری از رؤسای دانشگاه‌ها و مسئولان کشور این مسئله تکذیب کردند.
27 تیر سال 97 بود که منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری اعلام کرد: از زمانی که من این مسئولیت را بر عهده گرفته‌ام چنین اتفاقی نیفتاده و بازرسی از دانشگاه‌ها صورت نگرفته است.
وی افزود: مسئول تعیین حدوحدودهای امنیتی، شورای عالی امنیت ملی است و دانشگاه‌ها متولی تحقیق هستند و در تحقیقات علمی برای خود محدودیت خاصی تعریف نمی‌کنند، مگر اینکه این تحقیقات در تعارض با منافع ملی قرار بگیرد.
با این همه بسیج دانشجویی دانشگاه‌های تهران در بیانیه‌ای به این عمل اعتراض کرده و آن را مورد انتقاد قرار داد. در بخشی از این بیانیه آمده است: بازرسان آژانس تنها به بهانه مقاله پژوهشی یکی از دانشجویان این دانشکده به سمت دانشگاه سرازیر شده و به جای بازرسی از آزمایشگاه و دفتر استاد مربوطه، تعدادی از آزمایشگاه‌ها و دفاتر اساتید را مورد تفتیش قرار داده‌اند. طبق اذعان اساتید دانشکده برق، بسیاری از این استادان هنگام بازدید در دفتر خود حضور نداشته و این اقدام بدون اجازه آنان صورت گرفته است؛ حال آن که تعدادی از قطعات فوق‌پیشرفته و راهبردی ساخته‌شده توسط اساتید در همین اتاق‌ها قرار داشته؛ اما علی‌الظاهر دیپلماسی سراسر حقارت دولت نقطه‌ای را به دور از نظر جواسیس بین‌المللی مستکبران باقی نگذاشته است.
با این حال خبرهای متناقض بسیاری از طرف اساتید دانشگاه، دانشجویان و بدنه وزارت علوم درباره بازرسی آژانس اتمی از دانشگاه‌ها منتشر می‌شد که همین مسئله سؤالات بسیاری را در اذهان عمومی ایجاد می‌کرد.
پس از تکذیب وزیر علوم؛ علی‌اکبر صالحی بازرسی‌ها را تأیید و کمالوندی بر آن تأکید کرد!
علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی در گفتگویی که با خبرنگار آنا داشت به مسئله بازرسی‌ها اشاره و اذعان کرد: «بازرسی کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از مراکز آموزشی نباید به گونه‌ای مطرح شود که این بازرسی‌ها مختص به ایران بوده و نسخه‌ای است که برای ایران پیچیده‌اند؛ هر کشوری که عضو پروتکل الحاقی باشد در چارچوب این پروتکل و بر مبنای دستورالعمل آن، که تمام کشورهای عضو پذیرفته‌اند، اجرا می‌شود. دانشگاه‌های صنعتی شریف، علم و صنعت، صنعتی امیرکبیر و کاشان تاکنون مورد بازرسی نمایندگان آژانس قرار گرفته‌اند. بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طبق دستورالعملی است که بر مبنای آن همه تحقیقاتی که از مواد هسته‌ای استفاده می‌شود، بازرسی و حسابرسی می‌شوند؛ این حسابرسی مواد هسته‌ای از جمله اورانیوم در تمام کشورها انجام می‌شود؛ اگر در مقالات منتشرشده کشور نیز استفاده از مواد هسته‌ای مطرح شده باشد، مورد بازرسی و سؤال بازرسان قرار می‌گیرد و پیشنهاد سازمان انرژی اتمی کشور این است درصورتی‌که در مقالات پژوهشگران استفاده از مواد هسته‌ای مطرح شده است، این مواد را به سازمان انرژی اتمی تحویل دهند تا در حسابرسی آژانس انرژی اتمی به مشکلی برنخوریم، اما هرگز بازجویی از اساتید دانشگاه انجام نخواهد شد».
از طرفی کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز این مسئله را تأیید کرد و گفت: «در قضیه بازرسی نمایندگان آژانس از دانشگاه‌ها بعضی مسائل وجود داشت که این مسائل برطرف شد و هم‌اکنون موضوعی در رابطه با بازرسی نمایندگان آژانس از دانشگاه‌ها وجود ندارد. اصلاً موضوع بازرسی به‌صورت معمول مطرح نبوده، زیرا در یک دانشگاهی ممکن است بنا به ملاحظات و نیازهای فنی از برخی مواد استفاده شده باشد؛ لذا وقتی این مواد مورد استفاده قرار می‌گیرد باید بر اساس پادمان از سوی دانشگاه به سازمان انرژی اتمی اعلام می‌شد. پس وقتی این موضوع از سوی دانشگاه‌ها به سازمان انرژی اتمی اعلام نمی‌شود، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران سؤال می‌پرسد و ما هم مواد موجود در دانشگاه‌ها را به سازمان انرژی اتمی منتقل و بعد از اعلام به آژانس بین‌المللی اتمی در صورت نیاز دانشگاه‌ها مواد را باز می‌گردانیم. تلاش ما بر این بود تا تمامی بازرسی‌های آژانس از دانشگاه‌ها برطرف شود؛ بنابراین دیگر مشکلی به‌نام بازرسی از دانشگاه‌ها وجود ندارد».
بسیج دانشجویی: بازرسان آژانس تنها به بهانه مقاله پژوهشی یکی از دانشجویان این دانشکده به سمت دانشگاه سرازیر شده و به جای بازرسی از آزمایشگاه و دفتر استاد مربوطه، تعدادی از آزمایشگاه‌ها و دفاتر اساتید را مورد تفتیش قرار داده‌اند. طبق اذعان اساتید دانشکده برق، بسیاری از این استادان هنگام بازدید در دفتر خود حضور نداشته و این اقدام بدون اجازه آنان صورت گرفته است.
رؤسای دانشگاه شاکی شدند؛ چرا کمالوندی مسائل محرمانه را افشا می‌کند؟
سید احمد معتمدی رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر در پاسخ به خبرنگار آنا در رابطه مسئله بازرسی از دانشگاه‌ها این موضوع را نفی کرد و گفت: «اطلاعی از بازرسی آژانس انرژی اتمی از دانشگاه امیرکبیر ندارم و اگر قبلاً بازرسی صورت گرفته، گزارش بازرسان مثبت بوده است! بازرسی به آن معنا نداشتیم، چراکه فعالیت دانشگاه صنعتی امیرکبیر بیشتر آکادمیک است. در برجام آمده که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌توانند از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی بازدید کنند. مسئولان دانشگاه امیرکبیر با موضوع بازرسی مشکلی ندارند».
هرگونه اظهارنظر درباره بازرسی از دانشگاه‌ها اشتباه است/ آژانس اتمی برای برخی دانشگاه‌ها مشکل ایجاد کرد/ بازرسی‌ها مسئله‌ای محرمانه بود!
یکی از رؤسای دانشگاه‌های کشور که صالحی از آنها نام برد در گفتگو با خبرنگار آنا، با اشاره به اینکه موضوع بازرسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از برخی دانشگاه‌ها فوق محرمانه بوده است، اظهار کرد: هرگونه اظهاراتی درباره این موضوع، عمل اشتباهی بوده است.
وی در پاسخ به این سؤال که یکی از مسئولان گفته برخی مواد را از دانشگاه‌ها خارج کردیم و سپس اجازه بازرسی به بازرسان آژانس انرژی اتمی داده شده است، گفت: این موضوع صحت ندارد و نباید به آن پرداخته شود.
این رئیس دانشگاه در پاسخ به اینکه تصمیم مسئولان نظام به‌گونه‌ای بود که بازرسی از دانشگاه‌ها انجام نشود و مراکز آموزشی و تحقیقاتی تا حد ممکن درگیر این موضوع نشوند، خاطرنشان کرد: دانشگاه‌های صنعتی شریف، علم و صنعت و شهید بهشتی در زمینه هسته‌ای گرفتار شده‌اند و مشکلاتی برای آنان از سوی آژانس انرژی اتمی ایجاد شده است.
اظهار بی‌اطلاعی وزیر علوم از بازرسی‌ها / توپی که در زمین شورای عالی امنیت ملی قرار گرفت
پس از این ماجرا بود که منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در حاشیه اجلاس رؤسای دانشگاه‌ها در دانشگاه علامه طباطبایی و در گفتگو با خبرنگار آنا، درباره بازرسی آژانس انرژی اتمی از دانشگاه‌ها اظهار کرد: بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قبلاً از چند دانشگاه بازدید کردند و حتی اسامی این دانشگاه‌ها توسط سخنگوی سازمان انرژی اتمی رسانه‌ای شده است. این بازرسی‌ها صحت دارد اما در دوره مسئولیت من اتفاق نیفتاده است!
وی با بیان اینکه در حال حاضر موضوع بازرسی از دانشگاه‌ها منتفی شده است، افزود: شورای عالی امنیت ملی قبلاً برای فراهم کردن زمینه بازدید بازرسان آژانس انرژی اتمی از دانشگاه‌ها مستقیماً خودش با مسئولان دانشگاه‌های مربوطه هماهنگ می‌کرد و به وزارت علوم مربوط نمی‌شد.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری اذعان کرد: نکته مثبت بازرسی‌ها این است که بازرسان آژانس انرژی اتمی به دنبال بهانه و پیدا کردن چیزی در دانشگاه‌ها بودند؛ اما موردی را پیدا نکردند. با توجه به اینکه تعهدات جمهوری اسلامی نسبت به برجام کاهش پیداکرده، دیگر از دانشگاه‌ها بازدیدی صورت نمی‌گیرد.
رئیس سابق دانشگاه شریف: دولت از بازرسی‌های آژانس بین‌المللی اتمی در دانشگاه‌ها آگاهی داشت
رضا روستا آزاد عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف و رئیس پیشین این دانشگاه در گفتگو با خبرنگار آنا، با بیان اینکه از همان ابتدا رهبر معظم انقلاب فرمودند احدی حق ندارد از دانشگاه‌ها و مراکز نظامی بازرسی کند، اظهار کرد: بازرسی‌هایی که توسط بازرسان آژانس از دانشگاه‌ها صورت گرفته، کار خلافی بوده است.
وی با اشاره به ابهامات پروتکل الحاقی گفت: این پروتکل ابهاماتی دارد که هرکسی می‌تواند از آن تفسیر به رأی کند.
استاد دانشگاه صنعتی شریف نگاه مثبتی به تعلیق پروتکل الحاقی ندارد و خاطرنشان کرد: بعید می‌دانم دولت در گام آخر کاهش تعهدات برجامی بخواهد تصمیمی برای پایان دادن به این پروتکل اتخاذ کند و تا زمانی‌که این پروتکل اجرا شود هم‌چنان روند بازرسی‌های سرزده ادامه می‌یابد.
رئیس پیشین دانشگاه صنعتی شریف در پایان گفت: در زمانی‌که من رئیس دانشگاه صنعتی شریف بودم هرگز از این دانشگاه، بازدید بدون هماهنگی انجام نشده بود و هیچ درخواستی هم مبنی بر بازدید از نهاد علمی وجود نداشت؛ این بازدیدها در این دولت اتفاق افتاده و دولت هم از آن آگاهی داشته است؛ زیرا این مسئله کوچکی نیست.
سخنگوی وزارت خارجه: بازرسی‌ها داوطلبانه انجام گرفته است!
سید عباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در بخشی از نشست خبری خود در محل وزارت امور خارجه درباره محدودیت بازرسی آژانس از دانشگاه‌ها و تأیید وزارت علوم گفت: این بازدیدها مربوط به برجام نیست و داوطلبانه و ذیل پروتکل الحاقی بوده است تا بهانه را از دست مخالفان بگیریم.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی با بیان اینکه در گذشته نیز موارد مشابهی بوده و پرونده آن بسته شده است، افزود: بازرسی آژانس از دانشگاه‌ها به کاهش تعهدات ما در برجام ربطی ندارد و در ذیل برجام نیز چنین مبحثی مطرح نشده و تنها در چارچوب پروتکل الحاقی بوده است.
پروتکل الحاقی و بازرسی‌های دل‌خواه آژانس از همه جا
در متن پروتکل الحاقی که دیپلمات‌های ایرانی آن را تأیید کرده‌اند؛ طوری به مسئله بازرسی‌ها پرداخته شده که هر کس و بالاخص آژانس بین‌المللی اتمی می‌تواند آن را تفسیر به رأی کند. جای سؤال است که چگونه دیپلمات‌ها زیر بار این مسئله رفته‌اند.
مواد 2 و 3 پروتکل الحاقی در رابطه با ارائه اطلاعات بوده که ماده 3 خود شامل 3 بخش است و تنها به جزئیاتی از آن پرداخته می‌شود:
1-ارائه اطلاعات مورد لزوم توسط کشور عضو برای آژانس:
شرح کلی و نیز اطلاعات مشخص‌کننده مکان اجرای فعالیت‌های تحقیق و توسعه مرتبط با چرخه سوخت هسته‌ای که در آنها از مواد هسته‌ای استفاده نمی‌شود و در هر جایی که توسط کشور تأمین هزینه شود، پروانه فعالیت دریافت نماید، کنترل و یا از طرف کشور اجرا شود؛
2- تعهد کشور عضو در مورد:
شرح کلی و نیز اطلاعات مشخص‌کننده مکان اجرای فعالیت‌های تحقیق و توسعه مرتبط با چرخه سوخت هسته‌ای که در آنها از موادی هسته‌ای استفاده نمی‌شود و در هر جایی توسط کشور عضو تأمین هزینه شده، پروانه فعالیت دریافت نماید، کنترل و یا از طرف آن کشور اجرا گردد؛
شرح کلی از فعالیت‌ها و مشخصات اشخاص حقیقی و حقوقی جهت چنین فعالیت‌هایی، در مکان‌های شناسایی شده توسط آژانس در خارج از محلی که آژانس آنها را عملاً به فعالیت‌های آن محل مربوط بداند، ارائه چنین اطلاعاتی منوط به درخواست ویژه از جانب آژانس است و باید با مشورت با آژانس و به موقع انجام پذیرد؛
3- بنا به درخواست آژانس، کشور عضو باید در مورد هرگونه اطلاعاتی که بر طبق این ماده ارائه خواهد شد تا آنجا که به اهداف پادمان مربوط است، تفضیلات و توضیحات را در اختیار آژانس قرار دهد. این اطلاعات در مجموع شامل موارد زیر می‌باشد:
سخنگوی وزارت خارجه: این بازدیدها مربوط به برجام نیست و داوطلبانه و ذیل پروتکل الحاقی است
ذکر همین موارد کافی است تا نشان دهد دیپلمات‌های ایرانی به صورت داوطلبانه اجازه داده‌اند تا بازرسان انرژی اتمی هر موقع و هر جا که بخواهند به بازرسی بپردازند؛ در حالی که بر همگان مبرهن است اینگونه بازرسی‌ها خالی از قصد و غرض نبوده است. همه این اتفاقات در حالی رخ می‌دهد که بسیاری از اقشار دانشگاهی کشور نسبت به تغییر رویه بازرسان جهت مصاحبه با دانشمندان و اساتید هسته‌ای کشور ابراز نگرانی کرده بودند. اهمیت ماجرا تا جایی است که رهبر معظم انقلاب در این باره می‌فرمایند: «همانگونه که قبلاً هم گفته شد، اجازه هیچگونه بازرسی از هیچ یک از مراکز نظامی و همچنین گفتگو با دانشمندان هسته‌ای و سایر رشته‌های حساس و اهانت به حریم آنها، داده نخواهد شد. من اجازه نخواهم داد که بیگانگان بیایند و با دانشمندان و فرزندان عزیز و برجسته این ملت صحبت و از آنان بازجویی کنند. دشمن پررو و وقیح، انتظار دارد که ما اجازه دهیم آنها با دانشمندان و محققان ما درباره یک پیشرفت اساسیِ بومی و ملی گفتگو کنند اما مطلقاً چنین اجازه‌ای داده نخواهد شد».
با این همه به نظر می‌رسد چنین اقدام داوطلبانه‌ای درباره بازرسی از دانشگاه‌ها و اساتید هسته‌ای کشور مسیری بر خلاف سیاست‌های کلی نظام باشد. با این حال باید منتظر ماند و دید که دولت پس از این همه تناقض درباره بازرسی آژانس از دانشگاه‌ها چه پاسخی در قبال مسائل و مشکلات پیش آمده برای دانشگاه‌ها خواهد داشت؟
انتهای پیام/410/پ
انتهای پیام/