باز این چه شورش است که در جان واژه‌هاست/ معرفی 7 کتاب تازه عاشورایی + عکس

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، حضور مفید و استفاده حداکثری از مجالس سوگواری اهل بیت(ع) هدف همه عزاداران است. ادب ارتباط با اهل بیت(ع) و ادب محبّت به ایشان در مجالس اهل بیت(ع) می‌تواند به بهره‌مندی حداکثری ما از این مجالس کمک کند. ما با توجه و محبت‌مان به اهل بیت(ع)، ظرف دریافت محبت و توجه ایشان می‌شویم؛ بنابراین هر چقدر با توجه و ادب بیشتر در این مجالس حاضر شویم، در وجود ما این اثر را خواهد گذاشت که توجه و محبت اهل بیت(ع) را با خود داشته باشیم.

اگر این ادب حضور و توجه نباشد، اگر شعور هم‌پای شور رشد نکند، خودمان را از رحمت و محبت ایشان محروم ساخته‌ایم. این محرومیت حقیقتاً محرومیتی عظیم است که خسران ابدی را در پی خواهد داشت و چقدر انسان باید کاهل باشد که خود را از چنین توجهی، که نظر رحمتِ رحیمیه حق تعالی است، محروم سازد.

یکی از راه‌های بهره‌مندی بیشتر از مجالس اهل بیت(ع) مطالعه کتاب‌های مختلف در زمینه این حرکت عظیم است. هر سال با نزدیک شدن به ایام سوگواری اباعبدالله الحسین(ع) کتاب‌های مختلفی در حوزه‌های متنوع با محوریت این رخداد تاریخ‌ساز منتشر می‌شود. در این گزارش با مهم‌ترین آثار منتشر شده در این زمینه در یک سال گذشته آشنا می‌شوید.

کتاب روضه 

مگر امکان دارد محرم باشد و روضه نخواند و نشنید؟ منابع بسیاری در شرح وقایع عاشورا نگاشته شده است. یکی از مهمترین مقاتل عاشورا، کتاب «روضةالشهدا» نوشته ملاحسین واعظ کاشفی است که به گمان برخی نخستین مقتل نگاشته شده به زبان فارسی است.

اهمیت این کتاب به گونه‌ای بود که پس از تألیف روضةالشهدا بسیاری از مجالس عزاداری برای اهل بیت(ع) و مخصوصاً امام حسین(ع) بر اساس خوانش این کتاب برگزار می‌شد. تا این که رفته رفته به مجالس روضه‌خوانی معروف و مشهور شد.

یکی از انتقادات وارد بر این کتاب که در طول تاریخ بسیار مطرح شده، استفاده آن از روایات تاریخی ضعیف و غیرمستند است و چهره‌های مشهوری مانند سید محسن امین، محدث نوری و شهید مطهری به انتقاد از آن پرداختند.

حالا با گذشت نزدیک به 500 سال از نگارش این کتاب، محمد حقی با رجوع به منابع دست اول تلاش کرده فرازهای تاریخی صحیح این کتاب را مستندسازی کرده و از این حیث، نقیصه «روضةالشهدا» را رفع کند. تلاشی که مورد توجه بسیاری از عزاداران علاقه‌مند به مطالعه قرار گرفته و با گذشت یک هفته از چاپ این کتاب به چاپ دوم رسید.

«کتاب روضه» که پژوهشی جدی در اسناد کتاب «روضةالشهدا» است در ۲۹۶ صفحه و با قیمت ۳۸ هزار تومان به همت انتشارات کتابستان معرفت چاپ و راهی بازار نشر شده است.

زان تشنگان

عادت شیعه به ثبت عاشورا در شکل موزون و در قالب شعر بوده است. ما اغلب ارتباط خودمان با این حماسه را منظوم شرح کرده‌ایم و روایتِ منثور و قصه کمتر به این آستان عرضه شده‌اند. در مجموعه «کآشوب» که از سوی نشر اطراف تدوین می‌شود، تلاش شده است که نثر فارسی فرصت از دست‌رفته‌ی خودش را بازیابد و همراه شعر و نوحه به درگاه واقعه‌ی عاشورا پیشکش شود.

سه سال است که پیش از شروع ایام سوگواری سیدالشهدا(ع) نشر اطراف مجموعه روایت‌هایی از افراد مختلف را در کتابی جمع‌آوری و منتشر می‌کند. «کآشوب» نام مجموعه سال نخست، «رستخیز» نام مجموعه دوم و «زان تشنگان» آخرین و تازه‌ترین کتاب از این مجموعه است که چند روز پیش از ماه محرم امسال منتشر شد.

در کتاب «زان تشنگان» 24 نفر از اتفاق‌ها و سوم‌شخص‌هایی نوشته‌اند که نسبت آن‌ها را با رخداد سال ۶۱ هجری تغییر داده‌اند. 24 نفر از تجربه‌هایی نوشته‌اند که در دل این سنت عزا و در همین کوچه‌ها و تکیه‌ها شکل گرفته و دریافت و برداشت تازه با خودش آورده است. 24 گزارش صادقانه و عینی از رویدادهایی که در همین روزها اتفاق افتاده ولی روح آن حماسه و غم دیرین در آن جاری است.

«زان تشنگان» کتاب سوم از مجموعه «کآشوب» انتشارات اطراف است؛ مجموعه‌ای که بنا دارد هر سال از منظری دیگر و آدم‌هایی دیگر به حال و هوای امروز ما و روضه‌ها نگاه کند.

ادب عاشقی

کتاب «ادب عاشقی» مستقیماً به آداب حضور در مجالس اهل بیت(ع) اشاره دارد. چه چیز بهتر از این می‌تواند ما را با اصول حضور در این مجالس آشنا کند.

این کتاب برگرفته از نکات معرفتی و کاربردی مدرس برجسته حوزه علمیه قم محمدرضا عابدینی در جلسات متعدد سخنرانی در مجالس حسینی و هیأت‌های دانشجویی و ... است که به اهتمام هسته‌های احیاء امر و منظومه فکری علامه طباطبایی مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع) و توسط علی جعفری هرستانی گردآوری و تدوین گردیده و مرحله به مرحله توسط استاد عابدینی تکمیل و تأیید شده است. 

این کتاب در 10 فصل، در بر دارنده آداب مقدّماتی حضور در مجالس اهل بیت(ع)، آداب معرفتی مجالس اهل بیت(ع) و نکات کاربردی فردی، جمعی، تشکیلاتی و تمدنی در این زمینه است. 

کتاب «ادب عاشقی» در ۱۷۰ صفحه و به قیمت 35 هزار و 500 تومان توسط نشر معارف روانه بازار نشر شده است.

حسین از زبان حسین

حجت‌الاسلام محمد محمدیان پیش‌تر کتاب «علی از زبان علی» را که زندگی و زمانه امام علی(ع) است تدوین کرده است. او این بار به سراغ روایت «حسین از زبان حسین» پرداخته است.

این کتاب در هشت فصل دوران ولادت امام حسین(ع) تا شهادت آن حضرت و پس از آن را روایت می‌کند. همچنین ماجرای اسارت کاروان تا بازگشت به کربلا و سپس مدینه از زبان حضرت زینب(س) روایت می‌شود. فصل‌های این کتاب عبارت‌اند از: «دوران رسول خدا(ص)، دوران امیرالمومنین(ع)، دوران امام حسن(ع)، امامت، آغاز مبارزه آشکار با حاکمیت اموی، از مکه تا کربلا، و تو چه می‌دانی کربلا چیست، پس از شهادت امام حسین(ع)».

قلم روان و جذاب نویسنده و همچنین ارجاعات همه مطالب به کتب معتبر و منابع تاریخی طیف وسیعی از مخاطبین را به خود جلب کرده است.

کتاب «حسین(ع) از زبان حسین(ع)» نوشته حجت‌الاسلام محمد محمدیان در ۲۷۲ صفحه و در نشر معارف منتشر شده است.

کتاب «اربعین مرثیه»

شعر از مهم‌ترین قالب‌ها برای معرفی حماسه عاشورا بوده و هست. سال‌هاست در مجالس عزاداری امام حسین(ع) اشعار مختلف توسط مداحان خوانده می‌شود و مستمعین و سوگواران با آن انس و الفت دیرینه دارند. امکان ندارد لیستی از کتاب‌های مرتبط با محرم را معرفی کنیم و نام و نشانی از شعر در آن نباشد.

کتاب «اربعین مرثیه»، محصول نهایی پژوهشی است که در سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ در بنیاد دعبل خزاعی انجام شده و حاصل کار امسال منتشر شده است. در این طرح، با رأی و نظر ۴۰ نفر از کارشناسان و صاحب‌نظران شعر مذهبی، سروده‌های شاخص هزار سال شعر عاشورایی فارسی در دو مقطع (یکی از قرن چهارم هجری تا انقلاب اسلامی و دوم دوره پس از انقلاب اسلامی) بررسی شده و برترین آن‌ها بر اساس معدل امتیازات داوران انتخاب شده‌اند. از حسن اتفاق، اشعار برگزیده ۴۰ قطعه‌اند که ۲۸ قطعه به مقطع نخست و ۱۲ قطعه به مقطع دوم تعلق دارند.

فهرست داوران مشارکت‌کننده در این طرح، طیف متنوعی از نام‌ها را شامل می‌شود؛ از چهره‌های دانشگاهی مانند محمدرضا سنگری، غلامرضا کافی و دکتر اسماعیل امینی تا چهره‌های حوزوی مانند حجت‌الاسلام سید ابوالقاسم حسینی (ژرفا) و حجت‌الاسلام محمد صحتی سردرودی؛ از چهره‌های پیشکسوت مانند مهدی آصفی و محمدعلی مجاهدی و مرحوم غلامرضا شکوهی تا چهره‌های جوان مانند محمود حبیبی کسبی و محمدسعید میرزایی و جواد هاشمی؛ از شاعرانی، چون علیرضا قزوه، عبدالجبار کاکایی، محمدکاظم کاظمی، سعید بیابانکی، رضا اسماعیلی و مرتضی امیری اسفندقه تا پژوهشگرانی، چون دکتر رضا بیات، دکتر مرضیه محمدزاده، مهدی امین‌فروغی و سیدمهدی حسینی.

در کتاب «اربعین مرثیه»، متن کامل اشعار گزیده، همراه با معرفی و مشخصات فنی آن‌ها و نیز امتیازات داوران آمده است. این کتاب توسط انتشارات سپیده باوران در ۴۴۸ صفحه قطع وزیری و در شمایلی نفیس و فاخر به بازار عرضه شده است.

هیئت‌های عزاداری در جامعه ایران

«تراژدی جهان اسلام» اثر محسن حسام مظاهری، «تصوف ایرانی و عزاداری عاشورا» اثر محمد مشهدی نوش‌آبادی و «هیئت‌های عزاداری در جامعه ایران» تألیف جبار رحمانی، از مهم‌ترین آثار عاشورایی انتشارات آرما در یک سال گذشته است؛ که در این بخش کتاب «هیئت‌های عزاداری در جامعه ایران» را بررسی خواهیم کرد. 

مفهوم مرکزی مقالات کتاب حاضر، آسیب‌شناسی سنت‌ها و جماعت‌های عزاداری در ایران است. در این نوع از آسیب‌شناسی مهم‌ترین عامل آسیب‌زا مداخله اصحاب قدرت برای دست‌کاری سنت‌های عزاداری و تقلیل تنوع و تکثر آن ‌به اشکال خاص و محدود است. لذا ایده محوری این کتاب ‌لزوم حمایت و حفاظت از تنوع سنت‌های عزاداری و ممانعت از دخالت و دست‌کاری نهادهای قدرت در آن‌هاست.

 در این کتاب، مقوله هیئت‌های عزاداری به‌مثابه جماعتی آیینی حول سنت‌های عزاداری بررسی و تحلیل شده است. به باور نویسنده: «هیئت‌های عزاداری علی‌رغم آنکه در تصوری سطحی، یک ‌امر سنتی تعریف شده‌اند، در اصل محصول مواجهه وجدان جمعی شیعی با جهان مدرن و افول ساختارهای جماعتیِ سنتی است. از دل این مواجهه، پدیده‌ای مدرن به‌نام هیئت عزاداری سر برآورده که حاصل پویایی‌های ساختارهای فرهنگی جامعه ایرانی در دوره مدرن است». وی استدلال می‌کند که این نوع سازمان اجتماعی یک سازمان عادی روزمره نیست، بلکه جماعتی آیینی است که هرگونه مداخله دستگاه‌های سیاسی در آن عملاً منجر به تخریبش خواهد شد.

کتاب ««هیئت‌های عزاداری در جامعه ایران»» اثر جبار رحمانی در ۲۲۴ صفحه و قطع رقعی در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.

نهضت عاشورا و تأثیرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن بر جامعه ایرانی

عنوان کتاب کاملاً گویای موضوع و مطالب مطرح شده در کتاب است. هیچ‌کس منکر آثار عمیق حماسه عاشورا بر تاریخ ایران و حتی جهان نیست؛ اما بررسی تأثیرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نهضت عاشورا بر جامعه ایرانی در یک مجموعه می‌تواند جالب و خواندنی باشد.

کتاب «نهضت عاشورا و تأثیرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن بر جامعه ایرانی» در تلاش است با وجود گستردگی محدوده زمانی تحقیق (۶۱ -۱۳۹۹ق) علاوه بر بهره‌مندی از کتب پژوهشی و مطالعات کتابخانه‌ای با استفاده از خاطرات و مصاحبه‌های آرشیوی موجود در مرکز اسناد انقلاب اسلامی و با شیوه تاریخ شفاهی گوشه‌ای از تحولات تاریخ معاصر ایران که سخت متأثر از نهضت ابا عبدالله الحسین(ع) بوده را ثبت کرده و در اختیار آیندگان قرار دهد.

تکیه اصلی پژوهش مورد نظر، بر حوادث تاریخ معاصر (دوره پهلوی دوم) بوده و با بهره‌گیری از شیوه تاریخ شفاهی نگاشته شده است، اما با توجه به تحصیلات نویسندگان اثر مذکور در رشته تاریخ و تمدن ملل اسلامی فصول ابتدایی کار، در زمینه تأثیرات سیاسی و فرهنگی اجتماعی نهضت عاشورا بر تحولات جامعه ایران بزرگ از سال ۶۱ هجری تا دوران قاجار بوده است که بر جامعیت این اثر می‌افزاید.

کتاب «نهضت عاشورا و تأثیرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی آن بر جامعه ایرانی» اثر اعظم فولادی پناه و مهشید کبیری با قیمت 47 هزار تومان، از سوی انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است. 

انتهای پیام/4072/4028/