عبور از گردنه تحریم نفتی با ساخت پتروپالایشگاه

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، روش «تنفس خوراک» زمان بازگشت سرمایه را به سه الی چهار سال کاهش می‌­دهد، سود 40 درصدی تضمینی را در اختیار سرمایه­‌گذاران قرار می‌­دهد و در نهایت می­‌تواند نقدینگی 1900 هزار میلیاردی در کشور را به سمت سرمایه‌­گذاری‌­های مولد هدایت کند.

آژانس بین‌المللی انرژی در تازه‌ترین گزارش خود مدعی شده تولید نفت ایران در ماه جاری میلادی، احتمالا به سطح دوران جنگ ایران و عراق در دهه ۸۰ میلادی سقوط خواهد کرد. پس از اینکه آمریکا معافیت کشورها از تحریم خرید نفت جمهوری اسلامی را تمدید نکرد و تاکید کرد هر کشوری تخلف کند با مجازات مواجه می‌­شود، مشتریان نفتی ایران خریدهای خود را متوقف کردند.

به گفته منابع معتبر خبری، ایران در ماه می میلادی (اردیبهشت و خرداد) روزانه حدود ۴۰۰ هزار بشکه نفت صادر کرده، که از این مقدار بخش قابل توجهی از آن در ماه­های گذشته به فروش رسیده بودند و در این ماه تحویل داده شده است. کشورهایی مانند چین و ترکیه و هند در ماه می (اردیبهشت و خرداد) برای آخرین بار از ایران نفت تحویل گرفته‌اند.

تحریم نفت ایران در واقع تحریم شرکت ملی نفت ایران نیست، بلکه تحریم خرید آن توسط پالایشگاه‌های دنیا است. با توجه به اینکه از 655 پالایشگاه موجود در دنیا تنها 40 پالایشگاه متناسب با ویژگی‌­های نفت ایران ساخته شده­اند جلوگیری از خرید نفت ایران برای کشورهای غربی به راحتی امکان­پذیر است.

وابستگی بودجه دولت به درآمدهای نفتی

با توجه به اینکه اقتصاد کشور بیش از حد تحت تاثیر درآمدهای نفتی است، براساس اسناد بالادستی و سیاست‎های اقتصاد مقاومتی باید در مسیری قرار بگیریم که کم‎ترین وابستگی به نفت را در بودجه شاهد باشیم. البته بر کسی پوشیده نیست که سرمایه‎گذاری در صنعت نفت و استخراج آن به نفع گسترش زیربناهای کشور یک ضرورت اقتصادی است.

طبق الزام برنامه ششم توسعه سهم نفت از بودجه دولت باید 9/25 درصد باشد و 1/74 درصد دیگر نیز از محل مالیات­ها و... تامین گردد. بررسی عملکرد سال 97 نشان می‌­دهد سهم نفت از بودجه دولت حدود 42 درصد است در حالی که این رقم برای سال 96، 8/26 درصد بوده است.

‌ اکنون که به نظر می‌رسد دولت توان استفاده و یا صادرات نفت تحریم‌شده را ندارند و ظرفیت پالایشگاه‌­های کشور نیز برای مصرف این نفت محدود است؛ به عقیده کارشناسان باید به سمت صادرات فرآورده حرکت کنیم.

عبور از تحریم با سرمایه­‌گذاری روی پتروپالایشگاه­‌ها

امروزه دنیا به سمت ادغام فرآیندهای پالایش و پتروشیمی در مجتمع‌های پتروپالایشگاهی حرکت کرده که از صرفه اقتصادی بالاتری نسبت به پالایشگاه برخوردارند. ساخت پتروپالایشگاه‌‌­ها در مقایسه با احداث پالایشگاه و پتروشیمی هزینه کمتری دارد، از طرفی اگر از میعانات گازی (LPG) به عنوان خوراک استفاده شود دیگر نفت کوره که هر پروژه پالایشی را از سوددهی مناسب  میندازد، تولید نمی‌­شود.

هم چنین با توجه به اینکه فرآورده‌­های پتروپالایشگاه از بازار منطقه‌ای خوبی برخوردار هستند؛ محصولاتی مثل بنزین را می‌­توان به راحتی به کشورهای عراق، افغانستان، پاکستان و هند صادر کرد.

عبور از مانع تامین مالی پتروپالایشگاه‌­ها با طرح «تنفس خوراک»

توسعه صنعت پتروپالایش در کشور به سه فاکتور اساسی فناوری، نیروی انسانی متخصص و تأمین مالی نیاز دارد. به اعتقاد کارشناسان این حوزه تنها مانع در مسیر توسعه صنایع پتروپالایشی بحث تامین مالی آن است. ساخت یک پتروپالایشگاه 250 هزار بشکه‌­ای در ایران نیازمند 5 میلیارد دلار سرمایه است. برای تامین این سرمایه، طرح «تنفس خوراک» توسط کارشناسان پیشنهاد شده است.

برای شروع کار احداث یک پتروپالایشگاه باید بخش خصوصی به عنوان بانی طرح انتخاب شود و سهم 15 درصدی از هزینه اجرا و ساخت آن را پرداخت کند. 85 درصد باقی­مانده از طریق سرمایه‌های مردمی و سهام‌دار کردن مردم در پروژه جمع­‌آوری می‌شود. دولت نیز برای جلب اعتماد مردمی و تضمین اتمام ساخت این پتروپالایشگاه، در سال اول راه‌­اندازی خوراک مورد نیاز یک سال آن را به صورت رایگان تامین می­‌کند.

این خوراک رایگان از محل نفتی است که به دلیل تحریم­‌ها دولت نمی‌­تواند بفروشد و در مخازن نفتی کشور، بلااستفاده محصور شده است. در واقع پتروپالایشگاه به مدت یک سال خوراک نفت خام را از صندوق توسعه ملی دریافت می‌­کند، ولی هزینه آن را علی‌­الحساب پرداخت نمی‌­کند و جزء بدهی پتروپالایشگاه به حساب می­‌آید. این پتروپالایشگاه نفت خام را به محصولات پالایشی و پتروشیمیایی قابل صادرات تبدیل کرده و به فروش می­‌رساند. طبق این طرح چون پتروپالایشگاه هزینه خوراک را در سال نخست نمی­‌پردازد، می‌­تواند در همان سال اول بهره‌­برداری، کل هزینه سرمایه‌گذاری شده توسط مردم را همراه با سود به آن‌ها بازگرداند، در حالی که همچنان مردم سهامدار پتروپالایشگاه هستند.

روش «تنفس خوراک» زمان بازگشت سرمایه را به 3 الی 4 سال کاهش می‌­دهد، سود 40 درصدی تضمینی را در اختیار سرمایه‌‌گذاران قرار می‌­دهد و در نهایت می‌­تواند نقدینگی 1900 هزار میلیاردی در کشور را به سمت سرمایه­‌گذاری­‌های مولد هدایت کند. این روش برای پتروپالایشگاه رانت محسوب نمی­‌شود زیرا حکم وامی را دارد که اقساط آن طی 12 سال از محل سود پتروپالایشگاه به صندوق توسعه ملی بازگردانده می‌­شود.

پیش از این برای تامین مالی پروژه­‌های پالایشگاهی در کشور از طرح «تخفیف خوراک» استفاده می­‌کردند. بازگشت سرمایه در این روش 10 تا 12 سال طول می­‌کشد، که به همین دلیل جذابیت اقتصادی نداشته و مورد استقبال مردم قرار نمی‌گرفت.

* فعال دانشجویی و دانشجوی مهندسی نفت دانشگاه تهران

انتهای پیام/4115/