بحران کاغذ، نفس روزنامه‌ها را به شماره انداخت
به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، نمی‌دانیم این گزارش را که می‌خوانید، چند روزنامه هنوز نفس می‌کشند. تا چندی پیش گرانی کاغذ بلای جان مطبوعات کاغذی شده بود اما حالا بنابر آنچه مدیران مسئول به رسانه‌ها می‌گویند، کاغذ نه اینکه کمیاب باشد، نایاب شده است. بارها و بارها درباره احتمال مرگ مطبوعات کاغذی نوشته شد اما آیا واقعاً قرار است به این زودی شاهد به وقوع پیوستن این پیش‌بینی باشیم؟
باز هم بحران کاغذ، بحرانی که انگار قرار نیست حل شود. با وجود آنکه از سوی مقام‌های دولتی مدام می‌شنویم که موضوع کاغذ حل می‌شود اما در روزهای گذشته دو روزنامه دولتی ایران و همشهری به دلیل کمبود کاغذ تا اطلاع ثانوی مجبور به کاهش تعداد صفحات خود شدند.
روزنامه همشهری در بخشی از سرمقاله‌اش ضمن اشاره به افزایش قیمت کاغذ درباره دلیل کاهش صفحاتش نوشت: «متاسفانه امروز شرایط اقتصادی کشور و بالا رفتن قیمت نهاده‌های مطبوعاتی از جمله کاغذ، زینک، مرکب و… شرایطی را برای مطبوعات رقم زده که پیش از این بارها در گزارش‌های روزنامه‌های کثیرالانتشار و از جمله چندین گزارش روزنامه همشهری درباره وقوع آنها هشدار داده شده بود. مدتی است که نفس همشهری در کنار دیگر رسانه‌های چاپی به شماره افتاده است» در این سرمقاله آمده است که برای توانایی انتشار با قیمت قبلی مجبورند تا تعداد صفحات‌شان را کم کنند.
روزنامه برای انتشار کاغذ می‌خواهد
محسن رحمانیان، مدیر مسئول روزنامه شرق نیز در گفت‌وگو با ایسنا درباره مشکلات تأمین کاغذ و کاهش تعداد صفحات چند روزنامه از جمله روزنامه‌های دولتی گفت: این روزها برای رسانه‌های مکتوب روزهای بسیار پرالتهابی است و من فکر می‌کنم همین‌طور ریزش خواهیم داشت. شاید تعداد اندکی در حد یکی، دو روزنامه باشند که از قبل پیش‌بینی کرده، توانایی داشته و کاغذ خریده باشند اما بقیه رسانه‌های بخش خصوصی و دولتی با بحران کاغذ مواجه هستند. نکته ماجرا این است که هیچ‌کدام از مسئولان مربوطه به فکر این موضوع نیستند. ما با هر کدام صحبت می‌کنیم با ما همدردی می‌کنند اما بعد انگار نه خانی آمده و نه خانی رفته است. اگر روزی همه روزنامه‌ها تعطیل شوند تازه مسئولان متوجه خواهند شد، چرا و آن روز هم دیگر نمی‌توان کاری کرد و اثر منفی خود را خواهد گذاشت.
او در این زمینه می‌افزاید: همه تلاش ما بر این است که ولو یک روزنامه معمولی هم برای یک روز تعطیل نشود چرا که پالس مثبتی به سیاست وحشیانه ترامپ است. برای اینکه جلوی این پالس را بگیریم نباید اجازه بدهیم فعالیت هیچ رسانه‌ای به دلیل نداشتن کاغذ متوقف شود. تا به حال نتوانستیم این حرف را متوجه مسئولان مربوطه کنیم. کسی پیدا شود و حرف ما را ترجمه کند که روزنامه برای انتشارش به کاغذ احتیاج دارد.
چاپ روزنامه روی کاغذ قرضی
حسین عبداللهی، مدیرمسئول روزنامه آرمان اما بحران را فراتر از بحران کاغذ می‌داند. او نیز به ایسنا گفت: کاغذ اصلی‌ترین عامل حیات و انتشار مطبوعات است؛ روزنامه آرمان بیش از ۱۰ روز است با دشواری و با کاغذ قرضی منتشر می‌شود. امشب هم کاغذ در حد نیاز نداریم و معلوم نیست به چه وضعیتی دچار می‌شویم. قرار است کاغذی پیدا شود که قیمت آن به ۱۸ هزار تومان می‌رسد. مطالبه اصلی ما تأمین کاغذ برای انتشار روزنامه است. چرا کاغذی که با ارز ۴۲۰۰ وارد شده در گمرک خاک می‌خورد و چون ارز نیمایی شده باید برای ترخیص آن مابالتفاوت پرداخت شود؛ این یعنی کاغذ می‌شود کیلویی ۱۵ تا ۱۸ هزار تومان. اگر تا آخر این ماه روزنامه‌های مؤثر کشور یکی یکی به دلایلی که گفتم تعطیل شوند، بدانید ما تلاش‌مان را انجام دادیم اما مدیریت و امکان انتشار از دست ما خارج شده است.
او در بخش دیگری گفت: ما «مدیران مسئول مطبوعات» نامه‌ای به دکتر روحانی نوشتیم که در این نامه به طور روشن چند خواسته بدیهی بیان شده است. اول ترخیص کاغذ که با نرخ دولتی «ارز ۴۲۰۰ تومانی» وارد شده و در گمرک خاک می‌خورد و دومی تأمین اعتبار هزینه یک سال کاغذ و زینک مطبوعات است که حدود ۵۰ میلیون دلار برآورده می‌شود، اگر این اتفاقات رخ ندهد و مطبوعات مؤثر کشور تعطیل شوند قطعاً دشمنان ما خوشحال خواهند شد و از طرفی تصویری در جامعه شکل می‌گیرد که دولت تدبیر و امید نتوانسته حداقل کاغذ مطبوعات کشور را تأمین کند.
عبداللهی می‌گوید: اکنون مطبوعات در اغما هستند و نفس‌هایشان به شماره افتاده است. اکسیژن که همان کاغذ است در حال تمام شدن است و با تمام شدن آن فاجعه رسانه‌ای رخ خواهد داد. جدای از تبعات سیاسی، خبرنگاران و روزنامه‌نگاران بابت این موضوع بیکار و شغل خود را از دست می‌دهند. ما در باتلاق بحران کاغذ گرفتار هستیم و هیچ‌کس توجهی نمی‌کند. دولت باید اقدام عاجلی در این زمینه انجام بدهد و با تدبیر، امید را به جامعه مطبوعات تزریق کند. باید در روزهای آینده (یکی دو روزه) با یک راه حل فوری از این بحران خارج شویم.
تلاش می‌کنیم حل شود
محمد خدادی، معاون امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی کشور اما در پاسخ به «ابتکار» درباره آینده وضعیت کاغذ می‌گوید: «همه در تلاش هستند که موضوع کاغذ حل شود و مسئول کارگروه در حال پیگیری برای حل آن است. مطمئن باشید هرچه در توان داشته باشیم را به‌کار خواهیم بست. شک نکنید»
فاجعه‌ای بزرگ‌تر از بحران کاغذ
تقریباً از پاییز 96 داستان افزایش قیمت کاغذ آغاز شد، داستانی که کم‌کم برای مطبوعات شبیه به کابوس شد و در واقعیت بعضی از آنها را وادار به تعطیلی یا کاهش صفحات کرد. برای سامان دادن به اوضاع، کاغذ در لیست کالاهای اساسی قرار گرفت. اما این اقدام هم نتوانست روح تازه‌ای به کالبد نیمه‌جان روزنامه‌ها بدمد. بنابر آنچه ایسنا از گزارش همشهری با تیتر «مطبوعات در اغما» منتشر کرده است، «مطبوعات کشور با سرعت سرسام‌آوری به خاطر گرانی کاغذ و عملکرد ضعیف کمیته ساماندهی کاغذ در سراشیبی افول و تعطیلی هستند. از سوی دیگر کاغذی که از قبل با ارز ۴۲۰۰ تومانی تهیه شده و قرار بوده سهم مطبوعات و نشریات شود، به دلایل نامشخصی در گمرک خاک می‌خورد. کاغذها در گمرک خاک می‌خورند و در کشور چراغ چاپخانه‌ها و روزنامه‌ها یکی پس از دیگری خاموش می‌شود. مدیران مسئول در گفت‌وگو با همشهری خبر دادند که متاسفانه فاجعه بزرگ‌تری در راه است؛ اگر این روند تنها یک هفته دیگر ادامه پیدا کند شاهد تعطیلی بزرگ‌ترین روزنامه‌های کشور خواهیم بود».
اما اگر این ادعا به حقیقت بپیوندد و تنها یک هفته دیگر شاهد این موضوع باشیم، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ اکبر نصراللهی، دکترای مدیریت رسانه و استاد دانشگاه در پاسخ به این سؤال «ابتکار» می‌گوید: واقعیت این است که اتفاق خاصی نمی‌افتد، البته از نظر من این اتفاق در درازمدت مشکلات بسیاری را پدید می‌آورد. متاسفانه روزنامه‌ها حدود 20 روز در شرایطی که کشور در شرایط بحرانی سیل قرار داشت و مردم به روزنامه‌ها نیاز داشتند، تعطیل بودند. اگر روزنامه‌ها فکر می‌کنند مؤثر و کارآمد هستند، باید این موضوع را در زمان‌های مختلف ثابت کنند. روزنامه‌ها باید به روزی برسند که نبودشان نه‌تنها در شرایط بحران بلکه در شرایط عادی مردم احساس کنند که باید روزنامه داشته باشند و با نبودن‌شان چیزی را در زندگی کم دارند. اما واقعیت این است که روزنامه‌ها با نوع تولیدات و شرایطی که خودشان ایجاد کرده‌اند به نوعی مردم را از خودشان بی‌نیاز کرده‌اند و به نظرم این فاجعه بزرگ‌تری است تا کمبود کاغذ یا مشکلات دیگر. روزنامه‌ها با دستان خودشان کاری کردند که مردم این روزها چندان به روزنامه‌ها احساس نیاز نمی‌کنند.
او ادامه می‌دهد: از نظر من به عنوان یک استاد ارتباطات و کسی که در حوزه رسانه مطالعه و تمرکز دارد، نبود روزنامه‌ها فاجعه است و روزنامه‌ها باید زنده بمانند. خدا رحم کند که روزی به هر دلیلی روزنامه‌ها نباشند. اما متاسفانه روزنامه‌ها خودشان باعث شدند تا مردم به آنها احساس نیاز نکنند.
روزنامه فقط کاغذی نیست
یکی از مهم‌ترین وجوه تمایز روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها، ارائه گزارش‌های تحلیلی در رسانه‌های کاغذی است. اما اگر روزنامه‌ها دیگر نباشند، خبرگزاری‌ها می‌توانند این نقش را هم علاوه بر تولید خبر به خوبی ایفا کنند؟ نصراللهی می‌گوید: آرایش رسانه‌ای به گونه‌ای شده که می‌توان از ظرفیت‌های دیگر استفاده کرد تا خلاء نبود رسانه به طریقی جبران شود. اما من حرفم فراتر از این است. به طور مثال اگر رادیو نباشد، رسانه‌های مجازی، تلویزیون و... نمی‌توانند جای آن را پر کنند؟ اگرچه رادیویی است که در شرایط بحران نقش بسیار مهمی دارد اما واقعیت این است که اگر رادیو برای مناطق دچار بحران برنامه خاصی نداشته باشد، عملاً خودش را حذف کرده است. همین موضوع در مورد مطبوعات نیز صادق است. امروز مطبوعات چه چیزی به مردم می‌دهند که نبودشان برای مردم مسئله‌ساز شود؟ خبر را رسانه‌های آنلاین و شبکه‌های مجازی، سریع‌تر منتشر می‌کنند.
او ادامه می‌دهد: اگر روزی برسد که مردم مجبور باشند، روزنامه نداشته باشند، می‌توان خبرگزاری‌ها را جایگزین کرد اما واقعیت این است ما به عنوان اصحاب رسانه، خبرنگار و معلم رسانه حتماً باید حساس باشیم و بدانیم که اگر روزی روزنامه نباشد و مردم نیازهای خبری و تحلیل خودشان را از جای دیگر تأمین کنند، چه اتفاقی می‌افتد و چه دلیلی باعث چنین رخدادی شده است؟ البته من روزنامه را فقط در کاغذ نمی‌بینم. در دنیا روزنامه‌ها به دلایل مختلف به فکر رسانه‌های مکمل بوده‌اند.
رسانه‌های مکمل، راه‌کار عبور از بحران
نصراللهی درباره راه‌حل‌هایی حتی کوتاه‌مدت برای عبور از این بحران می‌گوید: به نظر من روزنامه‌ها باید به این فکر کنند که روزنامه‌ها چه چیزی به مردم می‌دهند و انتظار مردم از روزنامه‌ها چیست؟ ببینند روزنامه‌ها می‌توانند آنچه را که مردم نیاز دارند برآورده کنند یا خیر؟ روزنامه‌ها باید به این جمع‌بندی برسند که مزیت نسبی هر یک از روزنامه‌ها چیست و در حوزه همان مزیت نسبی چه کارهایی می‌توانند انجام د
او همچنین ادامه می‌دهد: روزنامه‌های کاغذی باید ببینند آیا در حوزه مزیت نسبی‌شان به سایر روزنامه‌ها و رسانه‌ها می‌توانند از ظرفیت‌های دیگر مثل رسانه‌های مکمل استفاده کنند؟ مثلاً به جای انتشار روزنامه در کاغذ، آن را در سایت منتشر کنیم. از فضای مجازی برای انتشار اخبار اختصاصی روزنامه استفاده شود. همچنین چنانچه در برخی حوزه‌ها می‌توان از عکس‌ها و فیلم‌های اختصاصی و ظرفیت مولتی‌مدیا استفاده کنیم.
نصراللهی می‌افزاید: روزنامه‌ها نباید خودشان را در کاغذ خلاصه کنند و خودشان را در عادات قبلی حبس کنند. روزنامه‌ها باید مطالبی تولید کنند که مردم آنها را در رسانه‌های دیگر نمی‌بینند. به نظر من اینکه روزنامه‌ها خودشان را در قالب خاصی محدود و محصور کنند، چندان پسندیده و درست نیست.
منبع: ابتکار
انتهای پیام/4071/
انتهای پیام/