دستکاری طبیعت عامل اصلی در افزایش تلفات ناشی از سیل

به گزارش خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، در روزهای پایانی سال 97 که مردم در حال آماده‌سازی خود برای آغاز فصل بهار بودند و حال و هوای عید نوروز در کشور حاکم بود چند سامانه بارشی مناطقی از کشور را متأثر ساخت.

این سامانه‌های بارشی تحت تأثیر یک ناهنجاری جوی و اقلیمی، بارش‌های سیل‌آسایی را در کشور ایجاد کرد و در برخی از استان‌ها میزان بیش از 70 درصد بارش سالیانه آنها را در کمتر از سه هفته دریافت شد.

در این میان ورود این حجم از نزولات جوی خسارات زیادی را به این مناطق وارد کرد و همچنان این استان‌ها درگیر تبعات ناشی از آن هستند که منجر به فوت تعدادی از هموطنان، تخریب منازل، زمین‌های کشاورزی و جاده‌های کشور شد.

در وضعیت کنونی که ما وضعیت بحرانی را پشت سر گذاشته و در حال احیا و بازسازی مناطق آسیب‌دیده هستیم توجه به علل و عوامل بروز چنین رخدادهای طبیعی می‌تواند در پیشگیری از چنین اتفاقاتی در آینده مؤثر واقع شود.

اظهارات برخی از مسئولان و کارشناسان مرتبط با این حوزه می‌تواند چراغ راه ما برای در پیش گرفتن یک الگوی مناسب در این حوزه باشد.

منطقه‌ای که دچار خشکسالی شده برای همیشه خشک نمی‌ماند

حسینعلی ابراهیمی کارنامی، مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران در گفتگو با خبرنگار حوزه محیط زیست گروه اجتماعی خبرگزاری آنا در ارتباط با عوامل بروز سیل ناشی از بارندگی‌های اخیر عنوان کرد: قطعاً فعالیت‌های انسانی نقش زیادی در ایجاد خسارات ناشی از وقایع اخیر در استان داشت که از آن جمله می‌توان به آسیب‌دیدگی پوشش گیاهی اشاره کرد.

وی ادامه داد: علاوه بر کاهش وسعت جنگل‌ها، این منابع طبیعی در آشکوب‌های مختلف از پایین تا به نیم‌قدها در سنین مختلف به‌واسطه ورود انسان‌ها آسیب دیده است و حتی ورود ماشین‌ها آف‌رود نیز به جنگل‌ها آسیب‌زده و مجموع این اقدامات زادآوری جنگل را از بین برده است.

حسینعلی ابراهیمی کارنامی مدیر‌کل حفاظت محیط زیست مازندران همچنین ضمن اشاره به این‌که ما در زمان قدیم همین میزان بارندگی و یا حتی بیشتر از این را نیز داشتیم و بر اثر آن سیل هم جاری می‌شد ولی تخریب زیادی نداشت، گفت: یکی از مواردی که در بازدیدهای انجام شده بیش از پیش مشهود بود کشت زمین‌های در حاشیه رودخانه‌ها و یا ساخت و ساز آن بود، زمانی‌که ما حریم رودخانه را رعایت نمی‌کنیم و یا در شهرهایی همچون چالوس و کلاردشت مغازه‌ها و ساختمان‌ها درون حریم رودخانه ایجاد می‌کنیم اثرات ناشی از آن آسیب‌ها و تخریب‌هایی که اکنون شاهد آن هستیم.

ابراهیمی کارنامی بر این موضوع هم تأکید کرد که خشکسالی پدیده‌ای است که ممکن است در هر جایی اتفاق بیفتد ولی ما نباید نسبت به این موضوع بی‌توجه باشیم و فکر کنیم اگر در منطقه‌ای ۱۰ تا ۱۱ سال، آبی جاری نشد، برای همیشه خشک می‌ماند و می‌توانیم در آن اقدام به ساخت و ساز کنیم. (بیشتر بخوانید)

فقدان پوشش گیاهی یکی از عوامل بروز سیل است

مهرداد فتحی بیرانوند، مدیر‌کل حفاظت محیط زیست لرستان در گفتگو با خبرنگار آنا با بیان این‌که نسبت به تخریب جنگل‌ها و مراتع به‌عنوان علت اصلی سیل اتفاق نظر وجود دارد، اظهار کرد: قطعاً بخشی از عوامل بروز سیل تخریب جنگل‌ها و مراتع است، زیرا زمانی‌که بارندگی در منطقه‌ای که فاقد پوشش گیاهی است روی می‌دهد آب به‌صورت سطحی روان می‌شود و با تجمیع مسیرها این آب به سیل تبدیل می‌شود.

مدیر‌کل حفاظت محیط زیست لرستان یکی دیگر از عوامل اصلی بروز سیل‌هایی که خسارات زیادی را ایجاد می‌کند به ساخت و ساز و تغییر کاربری زمین‌های در حاشیه رودخانه‌ها دانست و گفت: مسیل‌ها در طول زمان ایجاد می‌شود ولی وقتی ما با ایجاد اراضی کشاورزی یا مسکونی در مسیر مسیل‌ها دوره بازگشت آنها را در نظر نمی‌گیریم متأسفانه با تلفات و خسارات جانی و مالی که شاهد آن هستیم مواجه می‌شویم. (بیشتر بخوانید)

لایروبی به‌موقع سدها می‌تواند تا 40 درصد حجم مخازن را افزایش دهد

حمید سرخیل، کارشناس ژئوفیزیک زیست‌محیطی و اکتشاف منابع آب در گفتگو با خبرنگار آنا در ارتباط با تبدیل اثرات نزولات جوی به به بلایای طبیعی گفت: نبود اطلاع کافی از حجم بارش‌ها  باعث شد رویه مدیریت سدها به رویه سال‌های خشک باشد و تنها در لحظه نهایی با واقعیت امر مواجه شدیم.

این عضو هیئت علمی دانشگاه ادامه داد: مسئولین ذیربط سعی کردند تا با بازکردن دریچه‌ها در سدهای بتنی مقداری از آب را به‌صورت کنترل‌شده تخلیه کنند ولی در سدهای خاکی که فاقد دریچه بودند این کنترل و مدیریت وجود نداشت و نهایتاً آب سر‌ریز شده و مشکلاتی را که شاهدش بودیم خصوصاً در مناطقی مثل گلستان و آق‌قلا در پایین‌دست به‌وجود آورد.

کارشناس ژئوفیزیک زیست‌محیطی و اکتشاف منابع آب با بیان این‌که بالا بودن هزینه لایروبی در سدها و تأثیر آن در کاهش حجم خسارات ناشی از آن گفت: وقتی لایه رُس در کف مخزن باشد به مرور زمان می‌تواند تا ۴۰ درصد از حجم مخزن را گِل و لای بگیرد و سطح تراز آب درون سد خاکی را بالا بیاورد، البته در صورت پیش‌بینی چنین وضعیتی این امکان وجود داشت تا تعبیه کانال‌ها و مخازن زیر‌سطحی، آب سیلاب را برای استفاده در آینده ذخیره کرد، بدون آن‌که هیچ‌گونه آسیب‌های انسانی، کشاورزی و همچنین معضلات اجتماعی به بار بیاید.

وی در ارتباط با سیل شیراز نیز خاطرنشان کرد: در منطقه دروازه قرآن شیراز که منجر به تلفات انسانی شد دره‌رودی قرار داشت و هر زمان که بارش شدیدی که در این منطقه اتفاق می‌افتاد این دره‌رود سیلاب‌ها را به مناطق پایین‌تر منتقل می‌کرد ولی به‌دلیل خشک شدن رود آن را پوشاندند و این مسأله باعث شد آب حاصل از بارندگی‌های شدید وارد شهر شود و خسارت‌های جانی بر جای بگذارد.

سرخیل ادامه داد: غفلت نسبت به لایه‌های توسعه‌ای، شهرسازی و زیباسازی آنها عامل اصلی حادثه شیراز بود؛ دره‌رود مجاور دروازه قرآن کارکردش انتقال سیلاب‌ها و زه‌آب‌ها بوده است و این در حالی است که به‌جای ایجاد یک کانال و یا تونل زیر‌زمینی برای انتقال آب آن را پر کردند و تبعات آن چیزی بود که شاهد آن بودیم.

این عضو هیئت علمی دانشگاه در ادامه ضمن اشاره به لزوم توجه به طرح‌های بلند‌مدت چندلایه اطلاعاتی در حوزه‌های زیست محیطی به بی‌توجهی به این موضوع در پایتخت هم اشاره کرد و گفت: بوستان گفتگو واقع در گیشا که بر روی یک رودخانه ساخته شده و تنها یک کانال کوچک در زیر آن رود را به پایین منتقل می‌کند، دره دار‌آباد و یا رودخانه کن سولقان که الان در بزرگراه‌های غرب تهران جاری است و همه اینها مواردی است که رودخانه به یک کانال و جوی کوچک تبدیل و آن حریمی که می‌تواند آب را منتقل کند برایش دیده نشده و مورد غفلت قرار گرفته است. (بیشتر بخوانید)

نظرات کارشناسان این حوزه بیانگر آن است که تعرض به طبیعت و دستکاری آن نه تنها باعث خارج شدن شرایط زیست محیطی منطقه از حالت طبیعی را به‌دنبال دارد بلکه خشم طبیعت را نیز به‌دنبال دارد.

انسان بعضاً با حساب و کتاب‌های خود قصد دارد تا بهره بیشتری را از طبیعت ببرد ولی ممکن است حتی رها کردن طبیعت به حال خود نه تنها برای طبیعت بلکه برای خود انسان هم منفعت بیشتری را به‌دنبال داشته باشد.

بنابر این اگر بتوان با انجام فعالیت‌های آبخیزداری، پوشش گیاهی‌ کشور را حفظ کرد بسیار مؤثرتر از ساخت سد است چرا که آب در همان مناطق نشست کرده و منابع زیر‌زمینی را تغذیه می‌کند.

انتهای پیام/4105/