صوتی یا چاپی بودن کتاب دغدغه کتاب‌خوان‌ها نیست
به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، یکی از پدیده‌های حوزه کتاب و کتابخوانی در سال‌های اخیر، روند رو به افزایش تولید کتاب‌های صوتی است. در شرایطی که مشغله‌های روزمره و محدودیت‌های زندگی شهری، یکی از عوامل کاهش سرانه مطالعه است، تبدیل کتاب به فایل صوتی و لوح فشرده باعث می‌شود تا گستره مخاطبان کتاب وسیع‌تر شود. ضمن این که خوانش کتاب توسط هنرمندان خوش‌صدا و مسلط به فن بیان و ترکیب آن با موسیقی و جلوه‌های صوتی، بر اثرگذاری مطالب و تقویت فضاسازی رمان‌ها می‌افزاید.
در همین ارتباط، فاطمه محمدی مدیرمسئول مؤسسه نوین کتاب گویا به عنوان یکی از ناشران فعال در حوزه نشر کتاب‌های صوتی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا، به چگونگی تولید این محصولات فرهنگی و فرصت‌ها و موانع پیش‌روی آن پرداخته است. مشروح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید:
شروع یک سفر در دنیای پرصدای کتاب
رشته تحصیلی من مترجمی زبان انگلیسی بود. فعالیت در حوزه نشر را با ترجمه کتاب شروع کردم. پس از حدود سه سال کار ترجمه، «مؤسسه نوین کتاب گویا» را به عنوان نخستین ناشر رسمی کتاب گویا در ایران تأسیس کردم. این مؤسسه فعالیت خودش را از سال 1385 شروع کرد و یک سال بعد تولیدات خودش را در قالب کتاب گویا به بازار عرضه کرده است.
سال 1384 و زمانی که این ایده به ذهنم خطور کرد، برایم بسیار عجیب بود که چرا در ایران هیچ ناشر رسمی در حوزه تولید و نشر کتاب‌های گویا وجود ندارد. معدود آثاری هم که تا آن زمان تولید شده بودند، بیشتر در قالب آثار هنری یا مربوط به رده سنی کودک و نوجوان بودند. با بررسی‌هایی که کردم، مشخص شد تولید کتاب گویا در ایران، متولی خاصی ندارد و وزارت ارشاد و اداره کتاب هم برای این حوزه هیچ برنامه‌ای نداشته و البته اکنون نیز ندارد. با پیگیری‌های یک‌ساله موفق شدیم مجوز این کار بگیریم و از سال 1386 به طور رسمی کار نشر کتاب گویا در ایران را بنیان‌گذاری کردیم.
در شروع فعالیت‌مان بیشتر به حوزه ادبیات پرداختیم و در این زمینه، کارهای بسیار قوی تولید شد. «نامه‌های عاشقانه یک پیامبر» نوشته «جبران خلیل جبران» با صدای پیام دهکردی و شهین نجف‌زاده و «کیمیاگر» اثر «پائولو کوئلیو» اولین آثاری بود که در آن مقطع تولید کردیم و با استقبال بسیار خوبی هم مواجه شد. ناشر چاپی این دو کتاب نشر کاروان بود، اما بعدتر به حوزه‌های دیگر هم ورود کردیم؛ روان‌شناسی، خودیاری، مدیریت کسب و کار، شعر و صدای شاعران، آثار ادبی کودک و نوجوان و این اواخر هم ورود جدی به حوزه نمایشنامه داشته‌ایم. با این که آثار بسیار خوب و شاخصی در تمام این حوزه‌ها داشتیم که استقبال خوبی هم از آنها شده، اما همچنان تخصص ویژه خود را در حوزه ادبیات می‌دانیم و عمده آثارمان در این بخش است.
کتاب؛ لذت ورق زدن یا راحتی شنیدن؟
برخی اصرار دارند که هیچ چیز جای لذت ورق زدن کتاب و مطالعه کتاب‌های چاپی را نمی‌گیرد. این قصه، حکایتی طولانی است. اگر واقع‌بین باشیم، می‌بینیم که مخاطبان بالقوه کتاب، بسیار گسترده و دارای سلیقه‌های متفاوت هستند. کتاب‌خوان‌ها کتاب را می‌خوانند و کتاب‌شنوها هم می‌شنوند. این درست است. صرف این که کتاب یعنی کاغذ و ورق زدن و حس بوی کاغذ و اینها، برای بخش بزرگی از جامعه در دسترسی به محتوای کتاب محدودیت ایجاد می‌کند. نادیده گرفتن امکانی که هر روز بیشتر از دیروز مخاطب و طرفدار دارد درست نیست. تصور می‌کنم کتاب‌خوانان ما امروز از این دغدغه عبور کرده و حالا بیشتر دنبال محتوای خوب‌تر و قوی‌تر می‌گردد تا این که خود را درگیر این موضوع کند که کتاب چاپی بهتر است یا کتاب صوتی.
روند رو به رشد طرفداران کتاب گویا
درباره میزان استفاده از کتاب‌های صوتی در جامعه و در بین قشر کتاب‌خوان، فکر می‌کنم اتفاق‌های خوبی به‌ویژه در سه سال اخیر افتاده است. با فراگیر شدن پلتفرم‌های عرضه کتاب گویا مثل فدیبو، نوار، کتابراه و ... و با دسترسی بسیار آسان آنها در گوشی‌های همراه، طرفداران کتاب گویا رو به رشد است. باور من این است که اگر شیوه‌ای برای محاسبه میزان مطالعه به واسطه کتاب گویا وجود داشته باشد، عدد سرانه مطالعه تغییر جدی خواهد داشت و این خبر خوبی است.
کتاب‌های گویا که پرفروش شدند
خیلی از تولیدات ما در سال‌های اخیر با استقبال مواجه شده است. به جز «یک عاشقانه آرام» که چندین بار در سال بازنشر شده و هم در قالب فیزیکی و در کتابفروشی‌ها و هم قالب دیجیتال از طریق پلتفرم‌های عرضه دیجیتال عرضه می‌شود و همچنان مخاطب قابل توجهی دارد، کتاب‌های پرفروش دیگری هم در حوزه‌های دیگر داشته‌ایم.
مخاطبان بالقوه کتاب، بسیار گسترده و دارای سلیقه‌های متفاوت هستند
کتاب «تمرین نیروی حال» با صدای نیما رئیسی، در دو سال اخیر پرفروش‌ترین اثر ما بوده که در حوزه خودیاری است. کتاب‌های «استیو جابز»، «گوگل چگونه کار می‌کند»، «شاه کلید» و چند عنوان دیگر در حوزه مدیریت و کسب و کار، فروش خیلی خوبی داشته و دارند. آثاری همچون درخت پرتقال نوشته «کارلوس فوئنتس»، «بار دیگر شهری که دوست می‌داشتم» از نادر ابراهیمی، کوکولوژی و قدرت عادت از آثار پرفروش ما هستند.
ناشرانی که مشتاق صوتی‌شدن کتاب‌ها هستند
همکاری ناشران چاپی در سال‌های اخیر در مقایسه با سال‌های پیش خیلی بهتر شده است. تصور نمی‌کنم دیگر ناشری باشد که با تولید کتاب‌هایش در قالب کتاب گویا مخالفت کند، اما ظرفیت تولید کتاب صوتی محدود است و زمان زیادی لازم است تا تعداد کتاب‌های گویا به میزان قابل قبولی برسد و در اختیار مخاطبان قرار گیرد. ما با ناشران زیادی همکاری داریم؛ از جمله امیرکبیر، قطره، ققنوس، چشمه، آگاه، روزبهان، البرز، نون، آوند دانش، نیماژ، ثالث، هیرمند، نسل نواندیش و بسیاری دیگر.
صدا ماندگار است یا محتوا؟
در پاسخ به این پرسش که مخاطبان به دنبال صداهای شناخته‌شده هستند یا محتوا و شکل اثر برایشان مهم‌تر است، با تأکید می‌گویم هردو؛ هر چند کتاب خوب با هر صدایی مخاطب خود را خواهد داشت، اما صدای خوب با متن ضعیف موفق نمی‌شود. بهترین حالت تلفیق هر دوی اینهاست. البته ناگفته پیداست میان سلبریتی‌ها هم کسانی که با فن بیان و کتاب خواندن آشنا باشند، محدود هستند و صرف سلبریتی بودن به معنای موفقیت در تولید یک کتاب گویای خوب نیست.
مقایسه استقبال از آثار تألیفی یا ترجمه هم تقریباً یکسان است. دست کم ما تفاوت خاصی را تجربه نکرده‌ایم. در میان 10 اثر پرفروش ما هم آثار تألیفی هست و هم ترجمه. شاید اگر سراغ 100 اثر پرفروش برویم، سهم ترجمه بیشتر باشد، اما به این دلیل که کلاً آثار تألیفی نسبت به آثار ترجمه تعداد کمتری دارند.
گویندگان همکار «نوین کتاب گویا»
تیم تولید در مؤسسه، آثار ناشران مختلف را بررسی و رصد می‌کند. آثار مناسب شناسایی و با ناشران آنها مذاکره می‌شود. در صورت توافق، کتاب‌های مورد نظر وارد پروسه تولید صوتی می‌شوند که خود شامل مراحل متعددی است. در طول بیش از یک دهه فعالیت، گویندگان زیادی با ما همکاری داشته‌اند. پیام دهکردی و شهین نجف‌زاده اولین همکاران ما در بخش صدا بودند.
اگر مطالعه کتاب‌های گویا هم در آمار محاسبه شود، سرانه مطالعه تغییر جدی خواهد داشت
آقایان و خانم‌ها میکائیل شهرستانی، نیما رئیسی، منوچهر زنده‌دل، فریبا متخصص، میرطاهر مظلومی، بهناز جعفری، سیما تیرانداز، علی عسکری، امیرمحمد صمصامی، مهسا ملک مرزبان، رضا بابک و... هم سابقه همکاری با این مؤسسه را دارند. خوشبختانه عزیزان بسیاری بوده‌اند که با ما همکاری داشته‌اند و این واقعاً از خوش‌شانسی مجموعه نوین کتاب گویا بوده است.
فقدان «کپی رایت» مهم‌ترین معضل حوزه نشر کتاب‌های صوتی است. ناهماهنگی و آشفتگی پایان‌ناپذیر در بخش‌های مختلف وزارت ارشاد، اداره کتاب، معاونت هنری و رسانه‌های دیجیتال از مشکلات خاص این حوزه است که هنوز هم بعد از بیش از یک دهه پابرجاست. ورود افراد غیرحرفه‌ای با تولید آثار بی‌کیفیت هم خیلی اوقات منجر به دلزدگی مخاطبان می‌شود.
مؤسسه نوین کتاب گویا در سال 1397 با نشر بیش از 150 عنوان کتاب گویا در حوزه‌های مختلف ادبیات، شعر، روان‌شناسی، مدیریت و کودک و نوجوان پرکارترین سال فعالیت خود را پشت سر گذاشت. ما امسال کتاب صوتی «قصه‌های مجید» را داشتیم که با زمانی بیش از 25 ساعت، از بزرگ‌ترین پروژه‌های امسال ما بود.
کتاب گویای قصه‌های مجید اثر هوشنگ مرادی کرمانی؛ با صدای مهدی پاکدل و آهنگسازی مهدی زارع
همین طور باید به اثری در حوزه خردسال با عنوان «کی بود کی بود» بر اساس شعرهای ناصر کشاورز با آهنگسازی مهدی زارع اشاره کنم.
منتظر کدام کتاب‌های صوتی باشیم؟
در حال حاضر چند عنوان بسیار عالی از مصطفی مستور در دست داریم که با صدای هنرمندانی چون مهدی پاکدل، نیما رئیسی، هوتن شکیبا و نادیا شه‌مهر و حمیرا افشار در حال تولید است. پیش‌بینی و امیدواری ما این است که این آثار هم با استقبال مخاطبان مواجه شود.
فقدان «کپی رایت» مهم‌ترین معضل حوزه نشر کتاب‌های صوتی است
کتاب «مثل‌ها و قصه‌هایشان» اثر مصطفی رحماندوست هم از دیگر آثار در دست تولید ماست که مراحل پایانی آهنگسازی آن در حال انجام است. آن هم اثری بسیار پرحجم و پرکار است که امیدواریم با استقبال مواجه شود. مریم نشیبا، بهرام شاه‌محمدلو، راضیه برومند و خود مصطفی رحماندوست روایت این قصه‌ها را بر عهده داشته‌اند. مجموعه دیگری شامل بیش از 30 نمایشنامه هم داریم که با تیمی حرفه‌ای در حال تولید و انتشار است.
به عنوان حرف پایانی هم باید بگویم که روزهای روشنی برای کتاب‌های گویا می‌بینیم و امیدواریم از عهده پاسخگویی به دوستداران کتاب گویا که از قضا خوش‌سلیقه و سخت‌گیر هم هستند، بربیاییم.
انتهای پیام/4072/4104/پ
انتهای پیام/