زبان فارسی مثل حركت جوهری ملاصدرا دائم در حال تكامل است

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، «شب شعر» در بيستمين نشست خود شامگاه دوشنبه با موضوع «تأثيرپذيری شاعران معاصر از سعدی» و اجرای محمود اكرامی‌فر ميزبان اسماعيل آذر پژوهشگر، استاد دانشگاه و مجری و بهمن نامور مطلق، استاد دانشگاه، پژوهشگر حوزه ادبيات تطبيقی و رئيس دانشگاه فرشچيان بود.

بخش بزرگی از هويت فرهنگی ، ادبی و زبانی ما مديون سعدی است

نامورمطلق در پاسخ به این پرسش که چرا بعد از 700 سال هنوز بهترين اشعار ما اشعار حافظ و سعدی است گفت: بخش بزرگی از هويت فرهنگی ، ادبی و زبانی ما مديون سعدی است. جنبه مثبت قضيه اين است كه اينكه ما هنوز سعدی و حافظ را خوب می‌فهميم نشان از داشتن زبانی توانمند است كه توانسته از قرن‌ها عبور كند و هنوز تازگی و طراوت داشته باشد. جنبه منفی قضيه اين است كه ما قله‌هايی مثل حافظ و سعدی به عنوان قله‌هايی دست نيافتنی درست كرده ايم، بنابراين هيچگاه نتوانستيم از آنها عبور كنيم و اين نگاه سبب منجمد شدن زبان ما شد و هميشه نگاهمان به قله پشت سرمان بود. نظر خود من به جنبه منفی نزديك‌تر است. ما به خاطر اشتباهات تاريخي و زبان شناختي، موجب كم شدن پويايي زبانمان شديم.

اسماعیل آذر در رد صحبت‌های نامور مطلق مبنی بر منجمد شدن زبان فارسی گفت: زبانی زنده است كه در طول تاريخ تغيير نكرده باشد. الان انگليسی 200 سال پيش هم قابل فهم نيست. اشعار هزارسال پيش ما انگار امروز سروده شده است که اين نشانه قدرت يك زبان است.

انجماد ما در حوزه زبان، نوعی خيانت به سعدی و حافظ و فردوسی

نامور مطلق پاسخ داد: اگر ما بپذيريم كه زبان يك عنصر اصلی و اساسی فرهنگ است و فرهنگ پديده‌ای است پويا كه با زمان و مكان حركت می‌كند، بنابراين بايد بپذيريم كه زبان هم بايد تغيير كند. وقتی نيازهای ما تغيير می‌كند بايد واژگان و نحو ما نيز تغيير كند. انجماد ما در حوزه زبان، نوعی خيانت به سعدی و حافظ و فردوسی است. اين انجماد سبب شد قالب‌های شعری از اروپا وارد ايران شود. قرن ها پيش ما مؤلف بوديم و الان اقتباس می‌كنيم. يك جايی مشكل وجود دارد.

آذر گفت: اگر ما بخواهيم اين زبان را تغيير بدهيم ديگر بايد سعدی را كنار بگذاريم. سعدی معيار زبان است.

تجليل از سعدی در تكرار او نيست، در ادامه اوست

نامورمطلق بيان كرد: سعدی يك محتوا و فرم خاص خود دارد. محتوا جاودانه است. ما به سعدی هميشه نياز داريم. ما ميراث داران خوبی برای زبانمان نبوده‌ايم. ما انقدر حافظ و سعدي را استفاده كرده ايم كه اينها را دچار فرسودگی معنا كرده ايم و اين دليل استقبال از اشعار غير‌ايرانی است. ما اگر هنوز از شعر حافظ و سعدی لذت می‌بريم به دليل اين است كه انتخاب ديگری نداريم. تجليل از سعدی در تكرار او نيست در ادامه اوست.

 آذر اظهار داشت: هر پويايی‌ای نمی‌تواند مثبت باشد. زبان فارسی مثل حركت جوهری ملاصدرا در خودش دائم در حال تكامل است. چرخ تفكر حافظ از عزل تا ابد حركت می‌كند و اين چرخ پویاست و نه ايستا.

سعدی، فقيه ترين شاعر طول تاريخ ما

آذر در پاسخ به این سؤال که منشاء حرف‌های خوب سعدی كجاست؟ گفت: سعدی از چند منبع بهره گرفته است. يكی از اين منابع غنی، قرآن است. فقيه‌ترين شاعر طول تاريخ ما سعدی است.

نامور مطلق گفت: ما نياز به سعدی امروزی داريم تا حرف‌های قرآن را به شيرينی سعدی اما با زبان امروزی برای جوان امروزی بيان كند.

وی ادامه داد: سعدی اولين شاعر شرقی است كه در اروپا ترجمه شد. سعدی باعث شد تا يك ژانر جديد به نام حكايت‌های فلسفی در اروپا رايج شود. سعدی در پيدايش مكتب رومانتيسم در اروپا تأثير داشته است. بنيان‌گذار رمانتيسم آلمان، گوته تحت تأثير حافظ است و بنيان‌گذار رمانتيسم فرانسه ويكتور هوگو تحت تأثير ادبيات هند و ايران است.

نامور مطلق اعتدال و خردگرايی سعدی را از عوامل جاودانگی وی دانست. در انتها آذر، شهريار را بسيار متأثر از سعدی دانست و هوشنگ ابتهاج و رهی معيری را نيز تحت تأثير سعدی خواند.

مجله ادبی «شب شعر» به تهیه‌کنندگی کوروش انصاری، هر دوشنبه شب در حوزه شعر و ادبیات، ساعت 23 روی آنتن شبکه چهار سیما می‌رود.

انتهای پیام/4072/4104/