بازخوانی نقش منفی سعودی‌ها در کاهش روابط ایران و الجزایر/ موسوی: رئیس‌جمهور فقید الجزایر عاشق امام خمینی(ره) بود

گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا-مجتبی اسماعیلی: «عبدالمجید تبون» ۷۴ ساله روز شنبه با کسب 58.15 درصد آرا به‌عنوان هشتمین رئیس‌جمهور الجزایر انتخاب شد. وی که در سال ۱۹۶۵ میلادی از آکادمی ملی مدیریت الجزایر در رشته اقتصاد و دارایی فارغ‌التحصیل شده بود، پست‌هایی همچون دبیرکلی استانداری‌های «آدرار»، «پاتنه» و «المسیله» و نیز استانداری «الجلفه»، «آدرار»، «تیارت» و «تیزی» را برعهده داشت.

تبون در سال‌های ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ در دولت «علی بن فلیس» به‌عنوان وزیر مسکن و عمران منصوب شد و سپس به مدت بیش از ۱۰ سال از صحنه سیاسی الجزایر دور بود تا اینکه عبدالعزیز بوتفلیقه، رئیس‌جمهور سابق وی را وارد دولت «عبدالمالک سلال» کرد و در سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ وزیر مسکن و عمران بود. او همچنین از ۲۵ می ۲۰۱۷ (چهارم خرداد ۱۳۹۶) به‌عنوان نخست‌وزیر الجزایر فعالیت می‌کرد.

عبدالمجید تبون، رئیس‌جمهور جدید الجزایر

ایران همواره با الجزایر به‌عنوان یکی از کشورهای مهم شمال آفریقا روابط خوبی داشته است. بعد از استقلال الجزایر از فرانسه در سال ۱۳۴۱ شمسی، دولت ایران استقلال این کشور را به رسمیت شناخت، سپس در مهر ۱۳۴۳ نمایندگی خود را در این کشور تأسیس و به این کشور سفیر اعزام کرد تا گام نخست برای برقراری روابط دیپلماتیک میان دو کشور از سوی ایران برداشته شود.  الجزایر نیز در سال ۱۳۴۵ سفیر اکردیته راهی تهران کرد و در سال ۱۳۵۳ سفارت الجزایر در تهران تأسیس شد.

گفتنی است که سفیر یک کشور اگر غیر از کشور محل ماموریت خود، در یک یا چند کشور دیگر هم ماموریت داشته باشد، در این گونه کشورها، اکردیته (معتبر، رسمی، مجاز و دارای اختیار) نامیده می شود. علت اعزام سفیر اکردیته (Accredited Ambassadorیا AmbassadorAccredite) معمولا مسائل مالی کشورهای فرستنده سفیر، عدم روابط در حد کافی و کمبود افراد صلاحیت‌دار برای سمت ریاست ماموریت دیپلماتیک است. 

اختلاف ایران و الجزایر بر سر جزایر سه‌گانه

در روابط دو کشور قبل از انقلاب اسلامی ایران موضوع مهمی وجود داشت و آن اختلاف بر سر حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه و دخالت الجزایر در آن بود. دولت وقت الجزایر نارضایتی خود را از حاکمیت کامل ایران بر جزایر سه‌گانه ایرانی خلیج‌ فارس اعلام کرد و باعث سردی روابط دو کشور شد؛ سپس در سال ۱۳۵۲ به‌دنبال حملات الجزایر در کنفرانس غیرمتعهدها علیه ایران، تهران نیز دیپلمات‌های خود را از الجزیره فراخواند و روابط دو کشور رو به سردی گرایید. 

 در سال ۱۳۵۳ با کمک موفقیت‌آمیز مقامات الجزایری پیمان معروف الجزایر میان ایران و عراق بسته شد که نقطه مثبتی در افزایش سطح روابط دو کشور داشت.

پس از انقلاب اسلامی ایران نه‌تنها روابط تهران با الجزایر سرد نشد، بلکه تضادهای پیشین در عرصه سیاست خارجی تا حدودی برطرف شد. خروج ایران از صف کشورهای بلوک غرب عاملی برای بهبود رابطه با کشورهای فعال در جنبش عدم‌ تعهد همچون الجزایر شد و دیدگاه‌های مشترک در زمینه موضوعات بین‌المللی به‌‌ویژه موضوعات جهان اسلام همچون فلسطین وجود داشت.

در این میان آغاز حکومت «شاذلی بن جدید»، رئیس‌جمهور وقت الجزایر از مهم‌ترین عوامل در افزایش سطح روابط میان ایران و الجزایر شد. در موضوع گروگان‌گیری کارکنان سفارت آمریکا نیز ایران پیشنهاد الجزایر را برای میانجی‌گری و حل اختلاف پذیرفت و دولت الجزایر اقدامات میانجی‌گرایانه خود را آغاز کرد که عامل مهم دیگری در گسترش روابط جمهوری اسلامی با این کشور در سال‌های بعد شد.

در سال‌های 1388 و 1389 رفت‌وآمد و رایزنی‌های متقابل مقامات دو کشور برای بررسی راه‌های توسعه روابط تهران - الجزیره در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، منطقه‌ای و بین‌المللی شتاب بیشتری به خود گرفت که می‌توان سفر بوتفلیقه، رئیس‌جمهور وقت الجزایر به ایران و نیز سفر محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور سابق ایران به الجزایر را بیان کرد. همچنین منوچهر متکی، وزیر امور خارجه وقت ایران به الجزایر و «احمد بویحیی»، نخست‌وزیر الجزایر به ایران سفر کردند. 
این در حالی است که دو کشور از ظرفیت‌های مختلفی برای گسترش و ارتقای روابط برخوردارند که می‌توان حضور مشترک ایران و الجزایر را در سازمان‌ها و مجامع جهانی مانند گروه ۷۷، سازمان کنفرانس اسلامی، اوپک، عدم‌ تعهد و سازمان کشور‌های صادر‌کننده گاز بیان کرد.

جمهوری اسلامی ایران از برگزاری موفقیت‌آمیز انتخابات در الجزایر استقبال کرده و سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان با انتشار بیانیه‌ای با تبریک به ملت و دولت این کشور اعلام کرد: برگزاری رویداد مهم انتخابات ریاست جمهوری به‌وسیله دولت الجزایر گام مهمی در راستای تحقق مردم‌سالاری و توسعه و پیشرفت در فضایی آرام است.

وی همچنین ابراز امیدواری کرد روابط جمهوری اسلامی ایران و الجزایر در دوره رئیس‌جمهور جدید این کشور توسعه یابد.

نقش منفی عربستان در روابط ایران و الجزایر

بهمن 1394 و در حالی که جمهوری اسلامی ایران و الجزایر در سطوح مختلف مناسبات دیپلماتیک داشتند، سعودی‌ها تلاش کردند با اتهام‌زنی به یکی از مقامات کشورمان در الجزایر روابط میان دو کشور را برهم بزنند. سلفی‌های سعودی با مطرح کردن ادعای تلاش امیر موسوی، رایزن فرهنگی سابق ایران در الجزایر برای «نشر تشیع»، پویش‌هایی را در شبکه‌های اجتماعی برای درخواست اخراج وی به راه انداختند. «انور مالک»، نویسنده و حقوقدان الجزایری مقیم فرانسه در پس پرده این مانور رسانه‌ای تخریبی قرار داشت.

دیدار امیر موسوی با «محمد عیسی»، وزیر امور دینی الجزایر

مالک که از تریبون تفرقه‌افکنانه سعودی‌ها استفاده می‌کرد، به شبکه سعودی العربیه گفت که هشتگ «#اخراج_امیر_موسوی» را به راه انداخته است. وی همچنین مدعی شد که رایزن فرهنگی سابق کشورمان تلاش می‌کرد در الجزایر لابی شیعه ایجاد کند، به همین دلیل فراخوانی را علیه وی آغاز کرده است.

با وجود این، مالک درباره هماهنگی اقدامش با مسئولان الجزایری ابراز بی‌اطلاعی کرد و گفت: اگر مسئولان الجزایری می‌دانند و سکوت کرده‌اند این موضوع فاجعه است، ولی اگر نمی‌دانند فاجعه بزرگ‌تر است.

امیر موسوی، رایزن فرهنگی سابق کشورمان در الجزایر که از سوی سعودی‌ها مورد اتهام قرار گرفته بود، برای نخستین‌بار پس از حوادثی که وهابی‌ها رقم زدند، در گفتگو با خبرنگار حوزه سیاست خارجه و بین‌الملل خبرگزاری آنا به بازخوانی ماجرای سال 1394 پرداخت که در ادامه می‌خوانید.

آنا: در موضوع اخراج شما از الجزایر، اتهاماتی از سوی سعودی‌ها و رسانه‌های غربی مطرح شد.  چه تحولاتی باعث شد که دولت الجزایر با ادعای نامربوط «تبلیغ تشیع» رویکرد کاهش سطح روابط با ایران را اتخاذ کند؟

موسوی: من از برخی رسانه‌های داخلی در آن زمان تعجب می‌کنم که اطلاع دقیقی از اوضاع نداشتند، به اتهام‌زنی‌ها بال و پر دادند و تلاش کردند روابط ایران و الجزایر را تحت تأثیر قرار دهند؛ در حالی که چنین موضوعاتی مطرح نبوده است. دولت، مردم و رسانه‌های الجزایر با جمهوری اسلامی ایران رابطه خیلی خوبی دارند. رسانه‌های داخلی به‌خاطر اینکه پیگیری صحیحی از اخبار و گزارش‌های رسانه‌های خارجی نداشتند، باعث ایجاد چنین مشکلاتی شدند. مشکل زبان، ارتباطات و ... باعث شد تا در آن برهه زمانی به جای اینکه از سعودی‌ها انتقاد شود، الجزایر مورد هجمه قرار گیرد.

زمانی که من در بهمن 1393 وارد الجزایر شدم حرکت تخریبی علیه روابط دو کشور وجود داشت، ولی با ورود من به این کشور با توجه به اینکه فردی رسانه‌ای بودم و حضور پررنگی در شبکه‌های ماهواره‌‌ای عربی ازجمله الجزیره داشتم، هجمه‌ها گسترده‌تر شد. من در شبکه الجزیره و در مهم‌ترین برنامه‌ آن یعنی «‫الاتجاه المعاكس» (گرایش‌های متضاد) حضور یافتم و در 6 برنامه صحبت کردم. این موضوع حساسیت‌های ارتجاع عرب، وهابیت و تکفیری‌ها را درباره من افزایش داد، زیرا مواضعم خیلی واضح و در قبال آنها بسیار انتقادی و در دفاع از محور مقاومت قاطعانه بود.

حضور فعال من در شبکه الجزیره و صحبت‌هایی که در آن مطرح کرده بودم باعث شد زمانی که وارد الجزایر شدم سلفی‌ها فضاسازی علیه من و جمهوری اسلامی را گسترده‌تر کنند. آنها البته زیاد به نظام جمهوری اسلامی کار نداشتند و بیشتر هجمه‌ها متوجه من بود، ولی بعدها این هجمه‌ها را به نظام و تشیع ربط دادند.

آنا: اتهام‌زنی به شما در الجزایر به‌وسیله چه کسی و با چه هدفی انجام شد؟ لطفاً جزئیات ماجرا را بیان کنید.

موسوی: «انور مالک» افسر اطلاعاتی ارتش الجزایر بود که در سال 1991 میلادی (1370) فرار کرده و به فرانسه پناهنده شده بود. وی به دلیل اینکه حقوقدان بود، با فشار عربستان و وهابی‌ها وارد کمیته حقیقت‌یاب سوریه شد. چندی بعد ژنرال «دلیل الداو» سودانی به‌عنوان رئیس کمیته حقیقت‌یاب از سوی سازمان ملل متحد در سوریه منصوب شد.

تقریباً یک سال بعد از بحران سوریه وقتی ژنرال داو گزارش مثبتی به نفع دمشق داد، با فشار لابی عربستان مجبور به استعفا و از کمیته اخراج شد. سعودی‌ها سپس از انور مالک الجزایری برای ریاست کمیته حقیقت‌یاب حمایت کردند. این موضوع باعث شد تا ژنرال فراری الجزایر در دامن عربستان رشد کند، لباس عربی بپوشد، چفیه عربی بگذارد و خود را کاملاً سعودی نشان دهد. امکانات فراوانی در پاریس در اختیارش گذاشتند و با سازمان منافقین در پاریس و شخص مریم رجوی ارتباط برقرار کرد. وی جزو برگزارکنندگان کنفرانس منافقین در پاریس است و شخصاً با «ترکی بن‌فیصل آل سعود»، رئیس وقت دستگاه اطلاعات عربستان ارتباط داشت.

انور مالک در سه ماه نخست ورودم به الجزایر در توییتر کمپینی با هشتگ «#اخراج_امیر_موسوی» به راه انداخت و خواستار اخراج من از این کشور شد. اقدام ژنرال الجزایری به دلیل این انجام شد که من تصویر مقام معظم رهبری را در دفترم گذاشته بودم. مالک به‌طور گسترده در شبکه‌های اجتماعی تبلیغ می‌کرد و با وجود عدم شباهت ظاهری، من را به سرلشکر رحیم صفوی تشبیه می‌کرد و حتی در یک پوستر دور تصویر ایشان را که در حال سان دیدن بودند، خط کشید و رویش نوشت «امیر موسوی».

وی در تلاش بود من را جزو فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی معرفی کند تا به این وسیله بر دولت الجزایر برای اخراجم فشار وارد کند. وی حتی ادعاهایی را مطرح کرد درباره اینکه من در سودان، یمن، عراق و سوریه بودم تا چهره‌ام را نزد مردم الجزایر مخدوش کند. 

متأسفانه در رسانه‌های داخلی شخصیت انور مالک که تریبون رسانه‌هایی همچون العربیه، الجزیره و رسانه‌های غربی همچون سی‌ان‌ان و اسکای‌نیوز را در اختیار داشت، به گونه دیگری تعریف شد و آنها با استناد به اظهارات دروغین وی، الجزایر را در مقابل ایران قرار داده بودند. این در حالی است که در تمام آن مدت رسانه‌های الجزایر علیه ما گزارشی منتشر نکردند و اخبارشان تنها مبتنی بر اظهارات شخصیت معلوم‌الحالی همچون مالک بود. انور مالک شخصی ضد دولت الجزایر و مدعی است که در زندان شکنجه‌اش داده‌اند. وی بعد از فرار از الجزایر علیه دولت این کشور در دادگاه‌های فرانسه اقامه دعوی کرد و دادگاه‌های الجزایر به دلایل قانونی سه حکم دستگیری علیه وی صادر کردند.

آنا: رفتار مردم الجزایر با شما چگونه بود؟

موسوی: ما سه‌ دفتر در الجزایر داشتیم و تحرکات خوبی از نظر فیزیکی انجام داده بودیم و دعوت‌های خوبی از سوی مردم برای ما ارسال می‌شد. مردم با توجه به اینکه شخصیتی رسانه‌ای بودم، وقتی شنیدند وارد الجزایر شدم، همه دوست داشتند من را به جلسات خود دعوت کنند و در محافل دانشگاهی و اسلامی حضور داشته باشیم.

وقتی تحریکات وهابی‌ها علیه دولت الجزایر جواب داد و حکم اخراج من از این کشور صادر شد، مردم خیلی ناراحت شدند. فعالیت‌های من به‌عنوان رایزن فرهنگی ایران در الجزایر سعودی‌ها و وهابی‌ها را نگران کرد و باعث شد هشتگ‌هایی علیه من به راه بیندازند و مدعی شوند که الجزایر در آستانه شیعه شدن است! آن زمان بیش از یک میلیون کاربر از این هشتگ استقبال کردند که فشارها باعث شد من از الجزایر اخراج شوم.

هشتگ بعدی علیه من زمانی راه افتاد که از «انیسه بومدین»، همسر رئیس‌جمهور اسبق الجزایر انتقاد کردم که به‌عنوان یک شخص محبوب در این کشور شخصیت اپوزیسیون به خود گرفت. وی از زمانی که شوهرش فوت کرد به فرانسه رفت و اصلاً کاری با الجزایر نداشت، ولی انور مالک در چهار پنج سال اخیر وی را به مریم رجوی وصل کرد و با پشتیبانی مالی ترکی فیصل هر سال در کنفرانس منافقین حضور می‌یابد.

همسر رئیس‌جمهور الجزایر سال گذشته برای نخستین‌بار در کنفرانس منافقین سخنرانی و آرزو کرد که در دوره ریاست‌جمهوری مریم رجوی در ایران در سال 2019 وارد تهران شود.

این اظهارات و انتقاد من به این دلیل انجام شد که رئیس‌جمهور وقت الجزایر عاشق ایران، انقلاب اسلامی و امام خمینی(ره)‌ بود. درست است که وی پیش از پیروزی انقلاب فوت کرد، اما وقتی امام(ره) به کویت رفتند و دولت کویت نگذاشت ایشان در این کشور اقامت کنند، وی سفیر الجزایر در بغداد را پیش امام در بصره و فاو در مرز کویت و عراق فرستاد و گفت که الجزایر آماده میزبانی است. اما به دلیل اینکه کارهای‌ عزیمت امام خمینی(ره) به فرانسه انجام شده بود، ایشان تشکر کردند و به پاریس رفتند. 

آنا: برای اخراج شما رایزنی‌ها یا مکاتباتی میان الجزایر و وزارت امور خارجه انجام شد؟ موضع دولت الجزایر چه بود؟

موسوی: رایزنی‌هایی میان وزیران امور خارجه دو کشور در تهران انجام شد و برایم دستور آمد که برگردم که روز بعد از برگشتم قطع رابطه ایران و الجزایر اعلام شد. پس از قطع رابطه هشتگ‌ها و فضاسازی‌های ضد ایرانی افزایش یافت. انور مالک در صدر موج‌سواری‌ها بود و ادعا می‌کرد که همه فضاسازی‌هایش علیه ایران واقعیت داشته است. وهابی‌ها پا را از ایران فراتر گذاشتند و در تبلیغات خود حزب‌الله و مقاومت را تروریست معرفی می‌کردند.

اگر بخواهیم روند گرایش مردم الجزایر به ایران را بررسی کنیم می‌توان از استقبال و لایک کاربران از فضاسازی‌ها دریافت؛ چه اینکه کمپینی که ابتدا علیه من راه افتاد و به قطع روابط منجر شد، بیش از یک میلیون امضا داشت و بعد از چند سال، کمپین دوم علیه ایران را تنها 700 نفر امضا کردند.

آنا: علت گرایش مردم الجزایر به ایران و تمایل به ازسرگیری و توسعه روابط میان دو کشور چیست؟

موسوی: در کمپین نخست، وهابی‌ها در الجزایر فعالیت زیادی انجام دادند، ولی به تدریج ما فضای رسانه‌ای را در اختیار گرفتیم، آرام بودیم، حرف نزدیم و علیه آنها جواب ندادیم. هر چه گفتند ما سکوت کردیم و این واکنش پاسخ داد. ما در نزد افکار عمومی مظلوم واقع شدیم. مردم الجزایر به تدریج دیدگاه منفی‌شان نسبت به ایران عوض شد. 700 نفری که کمپین آخر را امضا کردند بیشتر از کاربران حاشیه جنوبی خلیج فارس همچون امارات، کویت، سعودی و ... بودند.

علاوه بر این ارتباط عربستان با رژیم صهیونیستی باعث شد دیدگاه‌ مردم الجزایر نسبت به سعودی‌ها و وهابی‌ها به‌طور کلی منفی شود و ما پیروزمندانه به الجزایر برگشتیم. دولت و وزیر اوقاف الجزایر دو بار از من در رسانه‌ها حمایت کرد و در تلویزیون این کشور گفت که اقدامات رایزنی فرهنگی ایران را راستای ترویج شیعه‌ نبود. 

آنا: آینده روابط ایران و الجزایر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

موسوی: الجزایر کشور بسیار خوبی است و بیش از 40 میلیون جمعیت دارد. مساحت این کشور دو برابر مساحت ایران است و تمدن و کشوری انقلابی دارد.

مردم الجزایر از سال 1830 الی 1962، به مدت 132 سال با فرانسه جنگیدند و شهدایی تقدیم انقلابشان کردند. مردم این کشور عاشق اهل بیت(علیهم‌السلام) هستند و حافظ کل قرآن زیاد دارند.

اگر بتوانیم رابطه با الجزایر را حفظ کنیم و توسعه دهیم می‌توانیم رابطه با شمال آفریقا را تقویت کنیم، زیرا قوی‌ترین کشور آفریقا از نظر اقتصادی، امنیتی و نظامی است و می‌تواند در مقابل اروپا بسیار تأثیرگذار ظاهر شود. ارتش الجزایر وقتی هم‌گام با مصر وارد جنگ با رژیم صهیونیستی شد، تنها ارتشی بود که خیانت نکرد، در حالی که دیگر متحدان مصر عقب‌نشینی کردند، آنها در میدان جنگ پایمردی کردند.

انتهای پیام/4106/4033/