بیماری خاموش در کمین روزگار میانسالی

به گزارش خبرنگار حوزه سلامت گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، پوکی استخوان یا استئوپروز به کاهش توده استخوانی، ضعیف و سست شدن بافت استخوانی هم گفته می‌شود. این حالت سرانجام به شکستن استخوان منتهی خواهد شد.

نمای ریز استخوان مثل کندوی عسل است که دارای تیغه‌هایی با فضاهای مشخص است.هنگامی که پوکی استخوان رخ می‌دهد فضاهای این تیغه بزرگ‌تر شده و استخوان توخالی می‌شود. بدین ترتیب استخوان‌ها نازک و شکننده شده با کوچک‌ترین ضربه یا حتی خودبه‌خود می‌شکنند.

علت پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان بیماری خاموش نامیده می‌شود، زیرا در مراحل اولیه، علامتی ندارد و همین امر تشخیص را با مشکلاتی مواجه می‌سازد. در واقع پوکی استخوان با عوارض خود مشخص می‌شود که عبارتند از:

* شکستگی خودبه‌خودی با کمترین ضربه به استخوان‌ها، به‌ویژه در نواحی کمر، لگن و مچ دست.

* درد شدید کمر در نقاط خاص که می‌تواند بر شکستگی مهره دلالت کند.

* قوز پشت.

* کوتاه شدن قد نسبت به دوران جوانی به میزان بیش از 2.5 سانتی‌متر.

عواملی که قابل کنترل و پیشگیری هستند

1) وزن: وزن بسیار کم (نسبت به وزن طبیعی برای سن و قد) سبب کاهش استحکام استخوان‌ها می‌شود.

2) تحرک: عدم تحرک و فعالیت، روند کاهش توده استخوان‌ها را تسریع می‌کند.

3) تغذیه: مصرف ناکافی کلسیم و ویتامین D به‌تدریج سبب کاهش تراکم استخوان‌ها می‌شود.

4) دخانیات: مصرف سیگار از جمله عواملی است که نقش آن در بروز پوکی استخوان ثابت شده است.

5) استفاده طولانی از برخی داروها نظیر کورتون، کاربامازپین (داروی ضدتشنج) و هپارین (جهت رقیق کردن خون و جلوگیری از تشکیل لخته) سبب کاهش تراکم استخوان‌ها می‌شوند.

عواملی که قابل کنترل و پیشگیری نیست

1) جنسیت: شیوع پوکی استخوان در زنان بیشتر از مردان است. شکستگی ناشی از آن نیز در زنان تقریباً 4 برابر مردان است. روند کاهش تراکم استخوان در مردان از سرعت کمتری برخوردار است. البته پس از سنین 65 تا 70 سالگی این روند در زنان و مردان برابر می‌شود.

2) سن: با افزایش سن، احتمال بروز پوکی استخوان بیشتر می‌شود.

3) یائسگی: در هنگام یائسگی تولید هورمون استروژن از تخمدان‌ها متوقف می‌شود. بدین‌ترتیب پس از یائسگی، سرعت کاهش توده استخوانی بالا می‌رود. زنانی که قبل از سن 45 سالگی یائسه می‌شوند یا کسانی که تخمدان‌های‌شان با جراحی برداشته می‌شود، بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند.

4) سابقه خانوادگی: وراثت بر تراکم توده استخوانی و سرعت کاهش آن اثر دارد.

5) نوع استخوان‌بندی: استخوان‌بندی ظریف و کوچک، داشتن قد کوتاه و یا لاغر بودن، فرد را مستعد پوکی استخوان می‌سازد.

6) نژاد: برخی از نژادها مثل ساکنان اروپای شمالی یا آسیای جنوب شرقی بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند.

7) ابتلا به برخی از بیماری‌ها: بیماری‌هایی نظیر بیماری غده تیروئید (پرکاری تیروئید)، بیماری غده پاراتیروئید (پرکاری یا کم‌کاری( بیماری غدد جنسی (کم‌کاری) و بیماری غدد فوق کلیوی (کم‌کاری یا پرکاری) می‌توانند فرد را در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دهند.

پنج گام برای داشتن استخوان‌های سالم و پیشگیری از پوکی استخوان

* هر روز طبق مقدار توصیه شده کلسیم و ویتامین D مصرف کنیم.

* ورزش‌های تحمل‌کننده وزن را به‌طور منظم انجام دهیم.

* از مصرف سیگار و الکل خودداری کنیم.

*با پزشک خود در مورد سلامت استخوان‌های‌مان مشورت کنیم.

*در هنگام مناسب آزمون سنجش تراکم استخوان انجام دهیم.

1- کلسیم

کلسیم برای عملکرد مناسب قلب، عضلات، اعصاب و انعقاد خون لازم است. مقدار ناکافی کلسیم سبب پوکی استخوان می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد اغلب زنان و دختران جوان، روزانه کمتر از نیمی از مقدار توصیه شده کلسیم مصرف می‌کنند.

بالغان زیر 50 سال به روزانه 1000 میلی‌گرم و بالای 50 سال به 1200 میلی‌گرم کلسیم نیاز دارند. اگر نمی‌توانید با رعایت رژیم صحیح غذایی میزان کافی کلسیم به بدن خود برسانید، حتماً از مکمل‌های کلسیم استفاده کنید.

2- ویتامین D

ویتامین D برای جذب کافی کلسیم در بدن ضروری است. در غیاب مقادیر کافی ویتامین D، بدن قادر به جذب کلسیم از مواد غذایی نبوده و کلسیم مورد نیاز خود را از استخوان‌ها برداشت خواهد کرد. ویتامین D از دو منبع تأمین می‌شود:

الف) تابش مستقیم آفتاب به پوست

ب) رژیم غذایی

بالغان زیر 50 سال روزانه به 400 تا 800 واحد (شکل قابل جذب ویتامین D) و بالای 50 سال به 800 تا 1000 واحد ویتامین D نیاز دارند. ویتامین D در شیر غنی شده، زرده تخم‌مرغ، ماهی‌های آب شور و جگر نیز وجود دارد.

3) ورزش

ورزش برای سلامت استخوان مهم است. ورزش منظم در دوران کودکی و نوجوانی به حفظ سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند. بهترین ورزش برای استخوان‌ها، ورزش‌های تحمل وزن مانند پیاده‌روی، دویدن آهسته و بالا رفتن از پله است. اگر در دوران بزرگسالی خود غالباً بی‌تحرک بوده‌اید، قبل از شروع ورزش با پزشک خود مشورت کنید.

4) تجویز دارو برای پیشگیری و درمان

اگرچه درمان قطعی برای پوکی استخوان وجود ندارد اما بیس فسفونات‌ها (نظیر آلندرونات)، کلسی تونین، استروژن، هورمون پاراتیروئید و رالوکسیفن توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) پذیرفته شده‌اند.

5) آزمون تشخیص تراکم استخوان (BMD)

تنها راه تشخیص پوکی استخوان و تعیین خطر احتمال بروز شکستگی، انجام تست سنجش تراکم استخوان هست. به‌کمک این روش نیاز به درمان به‌منظور حفظ سلامت استخوان مشخص خواهد شد.

انتهای پیام/۴۰۴۴/