کرسی‌های آزاداندیشی و درون‌مایه تولید اندیشه در دانشگاه

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا-محسن محمدی، 16 سال از مطرح شدن موضوع کرسی‌های آزاداندیشی توسط مقام معظم رهبری گذشته‌ است و طی سال‌های گذشته این کلیدواژه به یکی از پرتکرارترین موضوعات مورد اشاره رهبری در عرصه علمی کشور تبدیل شده است.

کمتر جلساتی را می‌توان پیدا کرد که در آن دانشجویان یا مسئولان دانشگاهی حضور داشته‌باشند و مقام معظم رهبری اشاره‌ای به موضوع کرسی‌های آزاداندیشی نکرده‌ باشند؛ به همین دلیل چهار دیدگاه رهبر معظم انقلاب در خصوص کرسی‌های آزاداندیشی را مرور می‌کنیم.

کرسی‌های آزاداندیشی عامل افزایش سطح آگاهی سیاسی و دینی

مقام معظم رهبری در رمضان سال 95  در دیدار دانشجویی خود خطاب به دانشجویان، وظایف تشکل‌های دانشجویی انقلابی را در 12 بند تبیین کردند که در بند سوم فرمایش‌های خود افزایش سطح آگاهی سیاسی و دینی را مورد تأکید قرار می‌دهند. ایشان یکی از راه‌های افزایش سطح آگاهی سیاسی و دینی را ایجاد کرسی‌های آزاداندیشی بیان می‌کنند اما خاطرنشان می‌شوند که این کرسی‌های برگزار شده همراه با حضور و راهنمایی اساتید برجسته باشد.

نظر مخالف بیان شود/دانشجوی انقلابی قدرت استدلال خود را بالا ببرد

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار جمعی از دانشجویان در سال 94 نیز تأکید می‌کنند که در کرسی‌های آزاداندیشی حتماً نظر مخالف بیان شود. ایشان در پاسخ به دغدغه یکی از دانشجویان که بیان کرده بود کرسی‌های آزاداندیشی به معنای واقعی کلمه تشکیل بشود؛ پاسخ می‌دهند: «این موضوع کاملاً درست است؛ من موافقم که کرسی‌های آزاداندیشی تشکیل بشود. ما که گفتیم کرسی آزاداندیشی، از اول نظرمان همین بود؛ کسی بیاید و نظر مخالف خودش را هم بگوید».

مقام معظم رهبری اما در ادامه انتظار خود را از دانشجویان انقلابی چنین بیان می‌کنند: «منتها شما جوان دانشجوی انقلابی مسلمان ولائی، آن قدرت منطق و قوت استدلال را پیدا کنید که بتوانید قشنگ بروید با خونسردی در مقابل او قرار بگیرید و استدلال او را باطل کنید؛ این خوب است، این درست است».

کرسی‌های آزاداندیشی سبب رواج بحث‌های آزاد دانشجویی می‌شود 

رهبر معظم انقلاب در سال 93 در بین دانشجویان به این نکته اشاره کردند: «دانشجو باید در زمینه‌‌ مسائل گوناگون کشور، مسائل اجتماعى، مسائل اقتصادى، مسائل سیاسى، تحلیل در اختیار مردم بگذارد؛ یعنى مردم بایستى بتوانند از تحلیل دانشجویان بهره‌‌مند بشوند، استفاده کنند؛ قدرت تحلیل دانشجو باید این [طور] باشد».

ایشان لازمه ارائه تحلیل درست و قابل استفاده توسط دانشجویان را مطالعه عنوان کرده و متذکر شدند که دانشجویان از ارائه نگاه صرفاً احساسى و استفاده از داده‌‌هاى ذهنى یا مسائل روزنامه‌‌اى خودداری کنند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در خصوص برخی از دغدغه‌های مطرح‌شده توسط دانشجویان نیز بیان کردند: «خیلى از این حرف‌هایى که دوستان در اینجا گفتند، حرف‌هایى است که تکلیف آن‌ها باید در خود جلسات دانشجویى و در بحث‌هاى آزاد دانشجویى معین بشود.»

ایشان در ادامه اشاره می‌کنند: «این کرسى‌‌هاى آزاداندیشى که ما مطرح کردیم، مستلزم بحث‌هاى آزاد دانشجویى در محیط دانشگاه‌‌هاست، بسیارى از مسائلى را که در اینجا دوستان مطرح کردند، می‌تواند تعیین تکلیف کند، روشن کند؛ جهات مثبت و منفىِ هر مطلبى را در بحث‌هاى دانشجویى باید بتوانند به دست بیاورند.»

 معظم‌له همچنین تأکید دارند که در محیط دانشجویى «رقابت گفتمانى» موضوع خوبی است که می‌بایست همراه با تحمل مخالف باشد. 

گفتمان‌سازی اقتصاد مقاومتی با کمک کرسی‌های آزاداندیشی

یکی از اساسی‌ترین مباحث اقتصادی مطرح‌شده در سطح کشور طی سال‌های اخیر اقتصاد مقاومتی و اجرای سیاست‌های آن در کشور است اما به اذعان بسیاری از کارشناسان تاکنون گفتمان اقتصاد مقاومتی در کشور جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است و شاهد این ادعا بروز برخی از مشکلات اقتصادی در سال‌های اخیر است.

مقام معظم رهبری در خصوص گفتمان اقتصاد مقاومتی معتقدند که گفتمان یک جامعه مثل هواست و همه آن‌ را تنفس می‌کنند؛ چه بدانند و چه ندانند؛ چه بخواهند و چه نخواهند. باید این گفتمان‌سازی انجام بگیرد؛ که البته نقش رسانه‌ها و به‌خصوص نقش روحانیان، بزرگان و اساتید دانشگاهی حتماً نقش بارز و مهمی است.

طبیعی است که گفتمان‌سازی در ابتدا نیازمند فکر کردن و سپس فضاسازی صحیح است و یکی از مهمترین تأثیرات فکرکردن‌ها، فضاسازی‌ها و گفتمان‌سازی، تأثیر گرفتن مسئولان و کارگزاران نظام از فضای ایجاد شده است.

مقام معظم رهبری در خصوص توسعه فکرکردن، فضاسازی و گفتمان‌سازی وظیفه دانشجویان را در چهار بخش اشاره می‌کنند. اول اینکه فکر کنند؛ بخش دوم بگویند؛ به این معنی که با بهره‌گیری از کرسی‌های آزاداندیشی و بحث‌های دانشجویی در این خصوص گفت‌وگو شکل بگیرد؛ در بخش سوم بنویسند؛ به این مفهوم که در خصوص موضوع اقتصاد مقاومتی و الزامات آن تولید محتوا انجام گیرد و در نهایت چهارمین بخش مورد اشاره رهبری انعکاس در مجامع دانشجویی و عمومی است.

ایشان در خصوص لزوم برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی تأکید می‌کنند: «آن کرسی‌های آزاداندیشی را که من صد بار - با کم و زیادش- تأکید کردم، راه بیندازید و این‌ها(موضوع اقتصاد مقاومتی) را هی آن‌جا(کرسی‌های آزاداندیشی) بگویید؛ این می‌شود یک فضا. بنابراین برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی صرفاً بحث دانشجویی در فضایی بسته نیست و در استقرار گفتمان اقتصاد مقاومتی نقش مؤثری دارد؛ چراکه وقتی یک فضای گفتمانی به وجود آمد، عموم جامعه و مسئولان در فضای ایجاد شده فکر می‌کنند».

به دنبال فکر کردن در فضای ایجاد شده جهت‌گیری‌ها نیز در این فضا خواهد بود و فعالیت‌ها نیز در راستای اجرای اقتصاد مقاومتی خواهند بود.

کلام آخر

همانند تمام فعالیت‎های دانشجویی برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی نیز از هجمه ملامت‌گران مصون نیست و شاید این خرده گرفته شود که برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی چه فایده‌ای دارد؟ و نتایج حاصل از این بحث‌ها اجرایی نخواهد شد اما مقام معظم رهبری با این ملامت‌گری‌ها مخالف هستند و برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی را مؤثر می‌دانند تا جایی که ایشان حتی در مواردی که نتایج کرسی‌های آزاداندیشی برخلاف محتوای بسیار خوب ترجمه عملیاتی نشود و به صورت یک قانون یا به صورت یک دستورالعمل اجرایی ظاهر نگردد، نیز مهم می‌شمارند.

انتهای پیام/4107/پ