ضرورت ایجاد مراکز نوآوری زیست‌محیطی در دانشگاه آزاد اسلامی
حسین پرورش در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری آنا در بندرعباس با توجه به توسعه صرف در حوزه محیط‌زیست اظهار کرد: «این روند پرشتاب در بخش‌های مختلف اعم از منابع طبیعی، صنعت زراعت، باغبانی، بیوتکنولوژی، صنایع تبدیلی کشاورزی و صنایع غذایی، آبزیان، منابع طبیعی و آبخیزداری سبب می‌شود تا کنترل طبیعت، جایگزین مدیریت طبیعت شود.»
وی از دانشگاه به‌عنوان محور کلیدی توسعه در حوزه‌های آب و محیط زیست نام برد و گفت: «از آنجا که تجاری‌سازی ایده‌های پژوهشی باعث توسعه و اشتغال می‌شود، دانشگاه‌ها به‌ویژه واحدها و مراکز دانشگاه آزاد اسلامی، باید به‌سوی دانشگاه کارآفرین با ایجاد مراکز نوآوری تخصصی زیست‌محیطی حرکت کنند که در این راستا کانون بسیج اساتید واحد بندرعباس با ایجاد اندیشکده کشاورزی و محیط زیست پیشگام بوده است.»
مسئول کانون بسیج اساتید واحد بندرعباس، تشویق و هدایت فارغ‌التحصیلان دانشگاهی برای ترویج فرهنگ کارآفرینی و اشتغال پایدار در همه حوزه‌های محیط زیست را مهم ارزیابی کرد و گفت: «طراحی و تولید تجهیزات مورد نیاز در صنعت کشاورزی برای تحقق استقلال شغلی، افزایش تولید و خودکفایی، زمینه‌ساز بستر مناسب برای تعامل و هم‌افزایی متخصصان رشته‌های مختلف شده و علاوه بر استفاده این ارگان‌ها از مزایا، نتایج و امکانات یکدیگر، ارائه خدمات با ارزش افزوده بالا و در نتیجه افزایش ثروت در جامعه را به‌همراه دارد.»
وی پرورش بخش کشاورزی را نیازمند تغییرات ساختاری دانست و تأکید کرد: «لازم است تا هم‌راستای افزایش رفاه کشاورزان و سرمایه‌گذاری برای صنعتی و مدرن‌کردن کشاورزی، استفاده از مکانیزم‌های تشویقی، اصلاح الگوی کشت و توسعه تعاونی‌های روستایی، اقدامات عملی و جدی برای افزایش بهره‌وری صورت گیرد.»
عضو هیأت علمی واحد بندرعباس با توجه به اینکه استفاده از روش‌های مکانیزه و کشت گلخانه‌ای ازجمله روش‌هایی است که می‌تواند میزان مصرف آب را در کشاورزی کاهش داده و به حفظ و ذخیره آب کمک کند، بیان کرد: «مدیران و کارشناسان باید با راهکارهای عملی و آموزش‌های ساده، کشاورزان را قانع کنند تا در روش‌های کشت و بهره‌برداری از آب تغییراتی ایجاد کنند؛ برای مثال به‌جای کشت هندوانه، از کشت کنجد استفاده شود.»
این استاد دانشگاه با توجه به برداشت‌های بی‌رویه و حفر چاه‌های زیرزمینی گفت: «استفاده 90 درصد میزان آب‌های کشاورزی از آب‌های زیرزمینی باعث نشست زمین و ایجاد فروچاله‌هایی همچون دشت میناب شد که تبعات بسیار منفی بر زندگی انسانی و اجتماعی می‌گذارد. پمپاژ آب هم باعث فرونشست و ایجاد فروچاله‌های زیادی در زمین می‌شود که باید شرایطی در استان هرمزگان به‌وجود آورد که دیگر از آب‌های زیرزمینی استفاده نشود.»
وی تعداد حلقه چاه‌های غیر مجاز در استان را نگران‌کننده عنوان کرد و افزود: «در هرمزگان 22 هزار حلقه چاه داریم که از این تعداد 6 هزار حلقه چاه غیرمجاز محسوب می‌شود. دلیل آن نیز این است که در گذشته به فکر تولید نبوده‌ایم و راحت‌ترین راه که واگذاری اراضی ملی و حفر چاه‌های غیر مجاز و بهره‌برداری بی‌رویه بوده، انتخاب شد.»
پژوهشگر برتر واحد بندرعباس با بیان اینکه منابع آبی استان از آب باران و آبشیرینکنها است، خاطرنشان کرد: «بالانس ورودی آب استان اعم از آب باران و آب‌های ورودی استان‌های مجاور است و بالانس خروجی هم تبخیر و تعریق، خروج آب از مرزها و واردشدن به دریای عمان است که باید مکانیزمی تعریف شود تا بالانس خروجی کاهش یافته و متعاقب آن بالانس ورودی هم افزایش یابد؛ علاوه بر این در استان پساب‌هایی داریم که اگر خوب مدیریت شوند، می‌تواند به‌عنوان منابع آبی، استفاده مجدد شود.»
مسئول کانون بسیج اساتید واحد بندرعباس، وجود روش‌های سنتی را برای کنترل و ذخیره آب مناسب دانست و اضافه کرد: «در گذشته وجود آب‌انبارهایی در شرق، غرب و مرکز استان، موجب هدایت آب باران در این آب‌انبارها برای بهره‌برداری در مصارف شرب خانگی در ماه‌های گرم سال می‌شد؛ اما امروزه با توجه به تغییرات اقلیمی که یکی از عوامل تغییر فصل بارش است، روش قدیمی منسوخ شده و در نتیجه ارائه راهکار مطلوب برای حل مسائل زیست‌محیطی باید براساس شرایط اقلیمی باشد.»
پرورش با توجه به اینکه مصرف آب شرب خانگی، یک‌دهم مصرف آب کشاورزی است، اظهار کرد: «بیشترین میزان مصرف و هدررفت آب، در بخش کشاورزی است؛ بنابراین باید کشاورزی را با روش‌های مکانیزه کنترل کرده و با میزان مشخصی آب، بهترین محصول را تولید و بیشترین بهره‌وری را داشته باشیم.»
استاد واحد بندرعباس، اصلاح الگوی کشت مطابق میزان دسترسی به منابع آب و سایر منابع با لحاظ اولویت‌های استانی را مانند امنیت غذایی مهم ارزیابی کرد و گفت: «قیمت آب و انرژی در بخش کشاورزی باید در حد معقولی باشد و همزمان با سیاست‌های جدی حمایت اقتصادی و تشویقی برای ایجاد انگیزه با هدف بهره‌وری بیشتر از منابع، بدون ایجاد فشار معیشتی بر کشاورزان افزایش یابد.»
وی با توجه به عملکرد دستگاه‌های متولی هرمزگان درباره تأمین آب در مناطقی که با بحران بی‌آبی و کم‌آبی مواجه هستند، به احداث آب‌شیرین‌کن‌های کشاورزی در این مناطق برای تأمین جبران کاهش آب اشاره و تصریح کرد: «وجود پساب آلوده این آبشیرینکنها که تأثیرات مخرب بر محیط زیست دریا دارد، موجب بالابردن شوری آب و افزایش EC آن شده و در درازمدت خسارت زیست‌محیطی و آلودگی آب و خاک را به‌همراه دارد که از معضلات و دغدغه کارشناسان و استادان دانشگاه‌ها است.»
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، جانمایی غلط آبشیرینکنها در هرمزگان و بندرعباس را عامل تخریب محیط زیست در درازمدت دانست و بیان کرد: «آب شیرین‌‌کن بندرعباس دقیقاً جایی است که بستر مناسبی برای جنگلهای حرا، لارو میگوها و آبزیان است و اگر این روند شیرین‌‌سازی روزانه یک میلیون مترمکعب آب ادامه یابد، دیری نمی‌پاید که ظرف چند سال خلیج‌فارس به دریاچه نمک تبدیل خواهد شد.»
پرورش با بحرانی خواندن وضعیت آلودگی خلیج فارس که یکی از علل آن ورود فاضلاب‌های خانگی، شهری و صنعتی است به آنا گفت: «از پساب‌های حاصل از فاضلاب می‌توان برای آبیاری فضای سبز، کشاورزی و صنعت بندرعباس استفاده کرد؛ این در حالی است که سرازیری حدود ۷۰۰ لیتر در ثانیه پساب‌های حاصل از فاضلاب‌های خانگی و صنعتی به خلیج فارس، نسل آبزیان را در معرض تهدید قرار داده است، به‌گونه‌ای که کنترل مؤثر و اعمال مدیریت صحیح برای مدیریت پسماندها مشکلات بهداشتی و محیط زیستی عدیده ای را به‌وجود آورده است.»
استاد واحد بندرعباس با بیان اینکه هرمزگان از قطب‌های مهم فعالیت‌های اقتصادی و استراتژیکی در کشور است، اضافه کرد: «تمرکز صنایع بزرگ در غرب استان و ایجاد آلودگی هوا سبب بروز مشکلات زیست‌محیطی شدید در منطقه به‌ویژه سکونت‌گاه‌های اطراف آن شده و طبق پایش‌های انجام‌گرفته از حدود 50 واحد آلاینده هوا در استان درصد کمی از صنایع دارای سیستم کنترل آلودگی است.»
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اثرات حمل و نقل دریایی را علاوه بر ایجاد آلودگی هوا، آلودگی نفتی نیز عنوان کرد و افزود: «به‌دلیل وجود شرایط استثنایی و توان اکولوژیک قابل توجه مناطق ساحلی و دریایی می‌توان انواع گوناگونی از کاربری‌ها را در اراضی مجاور آنها ایجاد کرد که در این مورد نیز منطقه دریایی خلیج فارس و دریای عمان از دسترس توسعه صنایع و رشد اجتماعات انسانی دور مانده و دستخوش تحولات وسیعی شده است.»
وی با توجه به اینکه این مناطق به‌طور کامل توانایی از بین‌بردن اثرات سوء این‌گونه فعالیت‌ها به‌صورت خودپالایی طبیعی را ندارد، اضافه کرد: «افزایش آلودگی، شیوع انواع و اقسام بیماری‌ها، بروز مشکلات و معضلات اجتماعی و بهداشتی، تغییر و تخریب تعادل بهداشت روانی اجتماع، مشکلات ترافیکی و آلودگی صوتی، آلودگی آب‌های دریایی، جاری‌شدن سیلاب و در نتیجه بالانس منفی آب و سایر مشکلات زیست‌محیطی از آثار و علائم مخرب در محیط زیست است.»
پرورش با انتقاد از اینکه نسل آبزیان خلیج فارس به‌دلیل آلودگی زیست‌محیطی در معرض خطر انقراض قرار دارد، اظهار کرد: «آلودگی زیست‌محیطی، جاذبه‌های گردشگری دریا را کاهش داده و می‌تواند از دلایل وجود کشند سرخ باشد که تهدیدی جدی برای آبزیان و مرجان‌ها محسوب می‌شود.»
استاد دانشگاه آزاد اسلامی، بحث مدیریت منابع آب را مسئله‌ای دانست که امروز نه‌تنها در استان هرمزگان و کل کشور، بلکه در همه دنیا حیاتی است و بیان کرد: «مدیریت آب ایران باید از حالت مدیریت بحران و واکنشی، به‌حالت مدیریت پیشگیری و فعال تغییر یابد. در چنین مدیریتی به راه حل‌های نرم و غیرسازه‌ای مفید مانند وضع مقررات، وضع مالیات، سازماندهی و نظارت به همان اندازه بها داده می‌شود که به راه حل‌های سخت مهندسی و سازه‌ای مانند ساخت سد و ساخت کانال آبیاری بها داده می‌شود .»
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه توسعه پایدار در چارچوب اقتصاد، محیط زیست و اجتماع تحقق می‌‌یابد و این عناصر باید در تعامل باشند، افزود: «تفکر حاکم بر محیط زیست و منابع طبیعی، تفکر مهندسی‌محور است؛ یعنی با نگاه عمرانی به این مسئله توجه شده که رویکردی اشتباه است و باید این نگاه اصلاح شود »
پژوهشگر دانشگاه آزاد اسلامی از هرمزگان به‌عنوان استانی با مساحت یک میلیون و 565 هکتار اراضی بیابانی و یکی از پنج استان اول منشأ ریزگردهای داخل کشور نام برد و اظهار کرد: «318 هزار هکتار از بیابان‌های استان را کانون‌های بحران فرسایش بادی تشکیل می‌دهند و این میزان 28 کانون بحران فرسایش بادی است که باید بیابان‌زدایی به‌عنوان مهم‌ترین کار زیربنایی در آن انجام شود. اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی باعث افزایش پوشش گیاهی و مصونیت تأسیسات نیروگاهی، جاده‌ها و نبود اختلال در فعالیت مراکز بندری می‌شود.»
پرورش، اجرای موفق طرح‌های مشارکت مردمی در سال‌های اخیر را امیدوارکننده عنوان کرد و ادامه داد: «احیای بیابان و آموزش بیابان‌نشینان درباره حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی و احیای بیابان‌ها با تأکید بر دانش بومی و راهکارهای بسیار مؤثر و تعیین‌کننده، حفاظت و احیای منابع طبیعی را به ارمغان آورده است.»
به گزارش آنا، حسین پرورش استادیار و عضو هیأت علمی واحد جامع بندرعباس است که عنوان‌هایی چون رئیس دانشکده منابع طبیعی، سرپرست دانشکده علوم پایه واحد بندرعباس و مدیرگروه کارشناسی ارشد مدیریت محیط زیست را در کارنامه دارد و با تألیف بالغ بر 20 عنوان کتاب و مقاله علمی- پژوهشی، پژوهشگر برتر واحد بندرعباس در سال گذشته بوده است.
انتهای پیام/4062/4065/خ
انتهای پیام/