آیین گل‌مالی؛ سنت چند صد ساله لرستانی‌ها در عزای حسینی

به گزارش خبرنگار حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری آنا، تنوع اقوام مختلف در ایران باعث ایجاد تفاوت‌های چشمگیری در آیین، سنن و رسوم شده، به‌طوری که در هر مناسبت، برنامه‌های بومی مختلفی را در استان‌ها شاهد هستیم.

این امر در مناسبت‌هایی چون ماه محرم که ایام سوگواری برای شهادت امام حسین (ع) است، هم وجه تشابه و هم تمایزهایی دارد. برای مثال اینکه در هر خطه از کشور، مسلمانان ایرانی به عزاداری اباعبدالله می‌پردازند، وجه تشابه به‌شمار می‌رود اما نوع برگزاری این مراسم و شیوه‌های مختلف عزاداری از موارد ایجادکننده تفاوت‌ها محسوب می‌شود.

از جمله سنت‌هایی که از دیرباز مرسوم بوده و از سال‌ها پیش نسل به نسل تا امروز منتقل شده است، آیین گل‌مالی مختص به لرستانی‌هاست. این آیین به عنوان نشانه‌ای از عشق و ارادات مردم لرستان به امام حسین (ع) اجرا می‌شود.

آیین گل‌مالی که نمادی از گستره غم و اندوه در استان است، با آماده‌سازی خاک عزاداری، در روز تاسوعای حسینی توسط جوانان متدیّن و دوستدار اهل‌بیت آغاز می‌شود. نوع ساخت گل عزاداری هم به این شکل است که عزاداران در روز تاسوعا خاک‌های الک شده را که بافت یکسانی دارند را در حوضچه‌هایی بزرگ و کوچک که معمولاً به دو شکل مربع و دایره در مقابل خیمه‌ها و تکیه‌ها ساخته شده، می‌ریزند و روی آن بطری‌های گلابی را که مردم نذر کرده‌ند را می‌چینند تا در صبح عاشورای حسینی خاک را با آب و گلاب‌ها مخلوط کنند.

عزاداران حسینی از ساعت چهار تا پنج صبح، وارد حوضچه‌های گل شده و تمام سر و صورت و حتی چشمان خود را آغشته به گل می‌کنند و به‌ اصطلاحی به گِل‌‌ می‌افتند.

عزاداران بعد از مالیدن گل‌هایی که با گلاب مخلوط شده بر تن، به مکانی مختص به افروختن آتش می‌روند و در مقابل آتش می‌ایستند تا گل‌های مالیده شده هرچه زودتر خشک شود و بعد با زمزمه این شعر که این بدن از کیست که سر ندارد ـ عزیز زهرا است کفن ندارد، زاده زهراست، عزیز زینب بی‌کس و یاور صحت ندارد، سینه‌زنی را آغاز می‌کنند.

بوی گلابی که با خاک در هم آمیخته، حال و هوای معنوی مراسم را دو چندان می‌کند و در حالی که عزاداران شور حسینی دارند، سینه‌زنان وارد هیأت‌ها و دسته‌ها می‌شوند.

در چنین روزی، تمام گرمابه‌های عمومی هم برای میزبانی و پاک کردن گل‌هایی که تن‌پوش عزاداران شده باز هستند، به‌طوری‌که افراد می‌توانند بعد از پایان عزاداری در مساجد، حسینیه‌ها و تکایا استحمام کنند و برای آیین ویژه شام غریبان آماده شوند.

انتهای پیام/4072/4031/خ