چه کسانی مشمول خدمات تأمین اجتماعی می‌شوند؟
به گزارش خبرنگار حوزه جامعه گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، قانون تأمین اجتماعی در زمینهٔ تأمین اجتماعی و در ارتباط با مشمولان بالقوه تأمین اجتماعی در کشور یک قانون عام است. به این معنا که با توجه به لزوم برخورداری آحاد جامعه از حمایت‌های تأمین اجتماعی بر اساس اصل 29 قانون اساسی، کسانی که در جامعه اشتغال دارند و تحت پوشش هیچ‌گونه نظام و صندوق بیمه و تأمین اجتماعی خاصی قرار ندارند به لحاظ عمومیت قلمروی قانون تأمین اجتماعی مصوب 1354 مشمول این قانون و مقررات آن می‌شوند.
این عمومیت تا به آنجاست که حتی اگر کسی اشتغال نیز نداشته باشد بر اساس بند ب ماده 4 قانون تأمین اجتماعی می‌تواند به‌صورت خویش‌فرما مشمول حمایت‌های تأمین اجتماعی قرار گیرد. این قابلیتی است که در دیگر صندوق‌های بازنشستگی کشور وجود ندارد. درواقع سایر صندوق‌های بازنشستگی تابعین خاص خود را پوشش می‌دهند و بر اساس مقررات خود نمی‌توانند افراد و گروه‌های غیر تابعه را به صندوق خود راه دهند. مانند صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح برای افزارمندان، صندوق بازنشستگی کشوری مختص کارمندان دستگاه‌های دولتی، صندوق بازنشستگی بانک‌ها برای کارکنان بانک‌ها و صندوق بازنشستگی بیمه برای شرکت‌های تجاری و ... .
بیان این نکته به این معنا نیست که سازمان تأمین اجتماعی متکفل بیمه‌های اجتماعی در کشور و اجرای اصل 29 قانون اساسی است به لکه به‌موجب اصل مذکور دولت مکلف به برقراری نظام بیمه‌ای فراگیر برای همه آحاد جامعه با مشارکت مردمی است و چنانچه بخواهد در این امر تعهدی بر دوش تأمین اجتماعی بگذارد طبق قانون و اصل 75 قانون اساسی باید بار مالی آن پیش‌بینی و تأمین شود. اگرچه باید پذیرفتن سازمان تأمین اجتماعی به لحاظ تحت حمایت بودن نیمی از جمعیت کشور (40 میلیون و 300 هزار نفر بیمه‌شده اصلی و تبعی) بزرگ‌ترین سازمان بیمه کشور به شمار می‌رود و در استقرار نظام فراگیر تأمین اجتماعی در کشور از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
ماده 4 قانون تأمین اجتماعی مشمولین این قانون را به شرح زیر مشخص کرده است:
الف- افرادی که به هر عنوان در مقابل دریافت مزد یا حقوق کار می‌کنند.
ب- صاحبان حرف و مشاغل آزاد
ج- دریافت‌کنندگان مستمری‌های بازنشستگی، ازکارافتادگی و فوت.
مهم‌ترین قشری که بر اساس قانون تأمین اجتماعی مشمول مقررات تأمین اجتماعی می‌شود کارگران و کارکنانی هستند که در کارگاه‌ها، کارخانه‌ها و شرکت‌های بخش خصوصی مشغول به کارند و ازنظر نظام استخدامی نیز تحت پوشش قانون کار قرار می‌گیرند. بر این اساس کسانی که در مقابل دریافت مزد و به دستور کارفرما درجایی اشتغال می‌یابند به‌طور اجبار مشمول بیمه قرار می‌گیرند و کارفرمایان مربوطه موظف به پرداخت حق بیمه آن‌ها به سازمان تأمین اجتماعی هستند با این اوصاف برای اینکه شخصی مشمول قانون کار و ماده 148 آن (مرتبط با بیمه کردن کارکنان قرار گیرد باید دو ویژگی را دارا باشد ویژگی اول این است که در قبال دریافت مزد و حق‌السعی، خدمات خود (فیزیکی یا فکری) را ارائه کند. ویژگی دوم آن است که توسط شخص دیگری که در اینجا کارفرما نام دارد به کار گرفته شود و درواقع به دستور کارفرما مشغول به کار شود. مطابق این تعریف کسانی که به‌صورت تبرعی و رایگان کار می‌کنند و همچنین کسانی که به‌صورت خوداشتغالی فعالیت دارند و کارفرمای مشخصی ندارند از مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی خارج‌اند.
البته باوجوداینکه برخی از کارگاه‌ها از شمول قانون کار خارج‌شده‌اند ازنظر تأمین اجتماعی همچنان مشمول مقررات و حمایت‌های قانون تأمین اجتماعی هستند مانند کارگاه‌های خانوادگی که از شمول قانون کار خارج‌اند ولی مشمول قانون تأمین اجتماعی می‌شوند.
گروه دومی که طبق بند ب ماده 4 قانون تأمین اجتماعی می‌توانند تحت پوشش خدمات سازمان تأمین اجتماعی قرار بگیرند صاحبان حرف و مشاغل آزاد هستند. این گروه کارفرمای خاصی ندارند درواقع برای شخص خاصی کار نمی‌کنند به لکه خود کارفرمای خود محسوب می‌شوند. این گروه می‌توانند خود را بیمه خویش‌فرما کنند؛ این نوع بیمه اختیاری است و اجباری در پذیرش آن وجود ندارد. در این نوع بیمه، قرارداد دوجانبه بین سازمان و فرد متقاضی منعقد می‌شود و در چارچوب این قرارداد، سازمان تأمین اجتماعی متعهد به ارائه خدمات و انجام تعهداتی می‌شود و متقاضی بیمه نیز موظف می‌شود، مبلغی را به‌عنوان حق بیمه در ظرف زمانی خاص پرداخت کند.
در اینجا به دلیل اینکه کارفرمایی وجود ندارد، شخص رأساً موظف به پرداخت حق بیمه است و در صورت عدم پرداخت، حق بیمه سابقه‌ای نیز برای او منظور نمی‌شود. تعهدات و خدمات سازمان در این نوع بیمه با بیمه اجباری متفاوت است و این تفاوت ناشی از نداشتن کارفرما است مواردی که در این نوع بیمه ارائه نمی‌شود شامل بیمه بیکاری، غرامت، دستمزد ایام بیکاری و بارداری و کمک‌هزینه ازدواج می‌شود. بیمه خویش‌فرما خود به دو دسته بیمه اختیاری و بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد تقسیم می‌شوند.
بیمه اختیاری تمهیدی است برای ادامه بیمه برای کسانی که قبلاً مشمول تأمین اجتماعی بوده‌اند در این نوع بیمه فرد می‌تواند با 30 روز سابقه و حداکثر 50 سال سن مشمول بیمه اختیاری شود. در بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد، نیازی به سابقه قبلی نیست و با اظهار و بیان خود شخص مبنی بر اشتغال در مشاغل آزاد و اعلام نوع اشتغال، می‌تواند مشمول بیمه قرار گیرد. سقف سنی در این بیمه نیز 50 سال است مگر آنکه متقاضی به ازای هرسال افزایش سن، یک سال سابقه قبلی داشته باشد.
گروه دیگری که بر اساس بند ج مشمول تأمین اجتماعی می‌شوند، دریافت‌کنندگان خدمات از سازمان هستند که شامل مستمری‌بگیران بازنشسته، ازکارافتاده، بازمانده و مقرری‌بگیران بیمه بیکاری می‌شوند. برخی از اقشار و گروه‌های دیگر نیز مشمول قانون تأمین اجتماعی قرار دارند که مطابق قوانین مصوب خاص مجلس تحت پوشش قانون مذکور قرارگرفته‌اند از قبیل رانندگان برون‌شهری و درون‌شهری، باربران، قالیبافان، کارگران ساختمان، هنرمندان و نویسندگان.
انتهای پیام/4044/
انتهای پیام/