چرا سهم ایران از تجارت جهانی گیاهان دارویی ناچیز است؟

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، بنابر ارزیابی‌های انجام شده و گزارش‌های موجود، گرایش و تمایل به استفاده از گیاهان دارویی در سالیان اخیر در اقصی نقاط جهان و بخصوص کشورهای توسعه یافته با رشد و افزایش هر چه بیشتری همراه شده و به تبع فُزونی ضریب تقاضا، درآمدزایی و سودآوری حاصل از کشت و تولید چنین محصولاتی بیش از پیش ارتقا یافته است.

یکی از الزامات کشت گیاهان دارویی به ویژگی‌های طبیعی و جغرافیایی لازم و مساعد برای تولید و عرضه این گیاهان معطوف می‌شود، ضرورتی که کشور پهناور ایران با طبیعت و شاخصه‌های اقلیمی کم‌نظیرِ خود، بستری مناسب برای چنین فعالیت‌هایی محسوب می‌شود، عرصه‌ای که در صورت اتخاذ تدابیر و برنامه‌ریزی مؤثر و اصولی به درآمدزایی بالا، رشد صادرات غیرنفتی، جلوگیری از خروج ارز و اشتغالزایی هر چه بیشتر مُنتهی خواهد شد.

اگر در دهه‌های نه چندان دور گذشته، پیش‌نیاز اصلی و اساسی کشت گیاهان دارویی، صرفاً به موقعیت جغرافیایی، طبیعی و اقلیمیِ مناسب خلاصه می‌شد اما امروزه در سایه فناوری‌ها و پژوهش‌های بسیار، کشت گلخانه‌ای این گیاهان در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته جهان همچون فرانسه و آلمان با جدیت دنبال می‌شود و به عرصه‌ای برای کسب درآمدهای آنچنانی تبدیل شده است.

با این اوصاف،در کشور ایران، علی‌رغم برخورداری از استعداد‌ها و طبیعت مناسب کشت گیاه دارویی، متأسفانه شاهد هرز رفتن فرصت‌های بسیاری در این زمینه هستیم.

بنابر مطالعات انجام شده، تاکنون قریب به 8 هزار و 500 گونه گیاهی در ایران شناسایی شده که حدود 2 هزار و 300 گونه از این گیاهان از قابلیت و ویژگی‌های درمانی و دارویی برخوردار هستند.

متأسفانه در این حوزه نیز خام فروشی، سایه سنگین و شوم خود را بر این عرصه انداخته و بِسانِ دیگر منابع موجود در کشور همچون معادن و نفت،‌ خام فروشی و عدم توجه به ارزش افزوده بر دیگر وُجوهِ فعالیت در عرصه گیاهان دارویی غالب شده است.

آنچنان که گزارش سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل متحد ( فائو ) نشان می‌دهد ارزش تجارت گیاهان دارویی در سطح جهان حدود 100 میلیارد دلار است که این رقم و عدد ظرف 30 سال آینده به 5 تریلیون دلار در سال، ارتقاء پیدا خواهد کرد.

با وجود برخورداری ایران از 11 اقلیم موجود در جهان (از مجموع 13 اقلیم شناسایی شده)، شوربختانه سهم ناچیزی را از این تجارت پرسود از آن خود کرده و تنها 600 میلیون دلار در سال سودآوری، نصیب ایران می‌شود که 450 میلیون دلار از این عدد، منحصراً به فروش و صادارت زعفران معطوف می‌شود.

عدم توانایی در فَرآوری گیاهان دارویی مشکل اصلی فعالیت در این عرصه به شمار می‌رود

چندی پیش محمد باقر رضایی (رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی گیاهان دارویی) در گفتگویی با رسانه‌ها، ضمن اشاره به لزوم توجه هر چه بیشتر به موضوع فرآوری گیاهان دارویی گفت:در صورت حصول فرآوری مطلوب، علاوه بر ارزش‌افزوده هر چه بیشتر شاهد توسعه و افزایش ضریب اشتغالزایی نیز خواهیم بود.

وی معتقد است، با فرآوری حرفه‌ای و تخصصی، قادر خواهیم بود نسبت به جذب سرمایه‌گذاری هر چه بیشتر در این عرصه موفق‌تر عمل کنیم و این مهم، زمانی محقق می‌شود که شاهد پیوند قوی‌تر مراکز دانشگاهی و پژوهشی با چنین فعالیت‌هایی باشیم.

حسن تقوی گل سفیدی، کارشناس و متخصص گیاهان دارویی در غرب استان تهران در ارتباط با زمینه‌ها و ظرفیت‌های موجود در این عرصه برای توسعه اقتصادی کشور و رشد صادرات غیرنفتی اظهار کرد: در شرایطی که تقاضای بسیار بالایی در کشورهای جهان برای خرید و تهیه گیاهان دارویی و همچنین داروهای گیاهی، جاری و ساری است، برنامه ریزی در این عرصه، آن هم با توجه به ویژگی‌های خاصِ طبیعی و جغرافیایی ایران و همچنین تاریخچه قدیمی و کهن طب گیاهی، ضرورتی است که نباید نادیده انگاشته شود و هرگونه غفلت در این عرصه به مثابه فرصت سوزی خواهد بود.

وی افزود: در بسیاری از مناطق و شهرهای ایران همچون لرستان، خراسان‌جنوبی و حتی قزوین (در سالیان اخیر) فرصت‌ها و زمینه‌های قابل توجهی برای فعالیت در عرصه تولید و کشت گیاهان دارویی وجود دارد که به تبع با برنامه‌ریزی اصولی می‌تواند به صادرات مطلوب، اشتغالزایی کثیر و ارزآوری قابل توجه منتهی شود.

تقوی مطرح کرد: در شرایطی که رویکرد و استراتژی اصلی کشور بر پایه و ریل اقتصاد مقاومتی، تعریف و طراحی شده، عرصه تولید و کشت گیاهان دارویی و سپس داروهای گیاهی، فضا و بستری مناسب برای اجرای چنین سیاست‌هایی به شمار می‌رود زیرا هم استعداد داخلی و بومی آن موجود است و هم اتکای آن، به منابع غیرنفتی است که همین دو ویژگی برای توجه مضاعف به این عرصه حجت را برای عزم فعالیت مضاعف در این حوزه تمام می‌کند.

کارشناس و متخصص حوزه گیاهان دارویی در غرب استان تهران در پاسخ به سؤالی مبنی بر تفاوت بین گیاهان دارویی و داروهای گیاهی گفت: گیاه دارویی به محصولی گفته می‌شود که به مجرد استفاده از آن و یا ترکیب آن با دیگر گیاهان دارویی می‌توان از خواص آن بهره‌مند شد اما داروهای گیاهی ترکیب و امتزاجی از دو یا چندین گیاه دارویی است که بعضاً با فرآوری بر روی آن ، کشور تولید کننده قادر خواهد بود به درآمدزایی و اشتغالزایی و صادرات قابل توجهی نائل شود.

وی افزود: ما نیز با فرآوری بر روی گیاهانی روغنی همچون آنغوزه (که عموماً از دو کشور آلمان و ترکیه صادر می‌شود) قادر خواهیم بود از گیاه مذکور و صادرات آن به ارز آوری قابل توجهی نائل شویم.

تقوی بیان کرد: امروزه گیاهی همچون اسطوخودوس که از گونه‌های بسیار پرطرفدار، مهم و با خواص چندگانه در جهان و بخصوص اروپا به شمار می‌رود در بسیاری از مزارع ایران کشت و تولید می‌شود که این می‌تواند فرصتی ویژه برای ایران محسوب شود، مشروط بر اینکه فرآوری لازم بر روی آن در بخش‌های گوناگون اعمال و لحاظ شود که حصول این امر مستلزم دانش و پیوند تولیدکنندگان با مراکز علمی و پژوهشی و البته گام برداشتن محققان با هدف رشد و توسعه علمی در این عرصه است.

کارشناس و متخصص داروهای گیاهی در غرب استان تهران گفت: در حال حاضر یک ظرفیت چند میلیون نفری از تقاضا در استان تهران وجود دارد و با توجه به اینکه گیاهان دارویی باید در مناطقی خاص و با ویژگی‌هایی همچون تردد حداقلی، سطح سرب بسیار پایین، کِشت شوند، برخی مناطق همچون شهرستان ملارد و منطقه اختر آباد به دلیل پهنه و عرصه وسیع طبیعی و جغرافیایی، مکان و محدوده مناسبی برای تولید و کشت گیاهان اینچنینی به شمار می‌رود.

وی افزود: گیاهان دارویی یکی از شاخصه‌ها و به تعبیری شناسنامه کشور ایران زمین به شمار می‌روند و در شرایطی که بسیاری از کشورهای اروپایی با اتکای به کشت گلخانه‌ای اقدام به تولید و عرضه این گیاهان می‌کنند، متأسفانه در سالیان اخیر در کشور ایران، بسیاری از مراکز کشت و تولید این گیاهان و عوامل فعال دراین عرصه به فعالیت خود خاتمه داده‌اند زیرا با پیچیدگی‌ها و مشکلات اقتصادی بسیاری برای فعالیت عادی و طبیعی مواجه شده‌اند.

تقوی در خاتمه یادآوری کرد: امید آن می‌رود با عزمی جدی‌تر و همتی عالی‌ در راستای توسعه و پیشرفت در این حوزه گام برداریم که قطعاً حصول موفقیت در این عرصه با توفیقات اقتصادی بسیاری همراه خواهد بود و اساسا با مصرف بسیاری از این گیاهان همچون رازیانه که جزء گیاهانی با تقاضای بسیار بالا در اروپا محسوب می‌شوند در سبد خانوارهای ایرانی می‌توان از منافع آن برای بهداشت و سلامت مطلوب‌تر نیز بهره‌مند شد که با توجه به محوریت اقتصادی این گفتگو از ورود به آن در این مجال پرهیز می‌کنیم.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

انتهای پیام/4028